Του Σάββα Καλεντερίδη*
Ιστορικό
Το σύστημα εξουσίας στην Τουρκία, αυτό που ονομάζεται βαθύ κράτος, για να αποφύγει πιθανές «αστοχίες» των χειριστών της πολιτικής, για πρώτη φορά τα μέσα της δεκαετίας του '60, προχώρησε στη σύνταξη του "Πρωτοκόλλου Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας» (Milli Guvenlik Siyaset Belgesi) της Τουρκικής Δημοκρατίας, αυτό που είναι γνωστό στη γειτονική χώρα ως «Ερυθρά Βίβλος» (Kirmizi Kitap).
Το πρωτόκολλο του 1960 παρέμενε αναλλοίωτο επί μια 20ετία, μέχρι που η αλλαγή των γεωπολιτικών, των εσωτερικών πολιτικών συνθηκών και η επιβολή της χούντας του Εβρέν οδήγησε στην πρώτη του αλλαγή. Η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και οι γεωπολιτικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν οδήγησαν στη σύνταξη του τρίτου πρωτοκόλλου (1992), ενώ οι ταραγμένες συνθήκες που επικρατούσαν στο Αιγαίο οδήγησαν στη σύνταξη του τέταρτου πρωτοκόλλου, το Νοέμβρη του 1997. Το 2005 εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας το πέμπτο (;) πρωτόκολλο, το οποίο επικυρώθηκε με απόλυτη μυστικότητα από το υπουργικό συμβούλιο και τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του 2006.
Τι είναι το μυστικό «Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας»
Η ερυθρά βίβλος είναι ένα επίσημο έγγραφο του τουρκικού κράτους, που καθορίζει ρητά τις βασικές γραμμές της πολιτικής εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας και υποχρεώνει την εκάστοτε κυβέρνηση να ακολουθεί πολιτικές που στηρίζονται απαρέγκλιτα στις γραμμές του πρωτοκόλλου.
Συντάσσεται από τη γραμματεία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ), εγκρίνεται και υπογράφεται από τα μέλη του ΣΕΑ και από το υπουργικό συμβούλιο. Στη συνέχεια, υπογράφεται ανάλογα από εκείνα τα όργανα του κράτους και της κυβέρνησης που έχουν αρμοδιότητα υπογραφής διεθνών και διμερών συμβάσεων και συμφωνιών, νόμων, διαταγμάτων και λοιπών διοικητικών αποφάσεων. Όλοι όσοι υπογράφουν το πρωτόκολλο αυτό, δεσμεύονται και δεν έχουν δικαίωμα να πάρουν αποφάσεις ή να υπογράψουν διεθνείς συμβάσεις ή συμφωνίες, νόμους, διατάγματα κλπ, τα οποία να έρχονται σε αντίθεση με όλα όσα αναφέρονται σε αυτό.
Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η συνέχεια στην πολιτική και ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, κυρίως στα κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν την Τουρκική Δημοκρατία.
Δηλαδή, ο ΤΥΠΕΞ, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές ή άλλες πιέσεις που ενδεχομένως δεχθεί σε μια διαπραγμάτευση, δεν έχει δικαίωμα να υποχωρήσει και να δεσμεύσει τη χώρα του, έστω και αν πάρει προφορική ή γραπτή εντολή από τον πρωθυπουργό ή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αν αυτή έρχεται σε αντίθεση με όσα αναφέρονται στο ως άνω πρωτόκολλο.
Η Ερυθρά Βίβλος και το εθνικό σχέδιο της Τουρκίας
Το μυστικό Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας, που χαρακτηρίζεται από τους ίδιους τους Τούρκους και ως «Μυστικό Σύνταγμα» λειτουργεί στην ουσία και σαν Εθνικό Σχέδιο για την Τουρκία, το οποίο είναι υποχρεωμένες να στηρίξουν και να υποστηρίξουν όλες οι δυνάμεις του τόπου.
Έτσι, όταν ο Τούρκος πρωθυπουργός, ο ΥΠΕΞ ή οποιοσδήποτε άλλος εκπροσωπεί την Τουρκία, προσέρχεται σε διμερείς ή πολυμερείς διαπραγματεύσεις, έχει ξεκάθαρους και συνήθως καλοδουλεμένους στόχους, τους οποίους είναι υποχρεωμένος να στηρίξει χωρίς παρεκκλίσεις, ενώ ταυτόχρονα δεν έχει δικαίωμα να διαπραγματευθεί και φυσικά ούτε να υποχωρήσει σε θέματα που περιέχονται στο πρωτόκολλο.
Από την άλλη πλευρά, όσοι έχουν την τύχη ή την ατυχία να διαπραγματεύονται με την Τουρκία, όπως για παράδειγμα η Ελλάδα και η Κύπρος, βρίσκονται πάντα ή σχεδόν πάντα στη δυσάρεστη θέση να υποχωρούν, αφού η άτεγκτη στάση της Τουρκίας προκαλεί ένταση και κρίση, η οποία έντεχνα αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί να εξελιχθεί ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση, κάτι που, όπως είναι φυσικό, προσπαθεί να αποφύγει πάση θυσία η άλλη χώρα, αφού συνήθως είναι απροετοίμαστη για μια τέτοια ακραία εξέλιξη. Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στο χρονικό και την εξέλιξη των Ε-Τ σχέσεων τα τελευταία χρόνια και να κρίνει αν τα όσα αναφέρονται παραπάνω ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγματικότητα.
Τί προβλέπει η Ερυθρά Βίβλος για Αιγαίο και Κύπρο
Όσον αφορά το περιεχόμενο των πρωτοκόλλων σε σχέση με τη χώρα μας, αυτό του 1992 δέσμευε και υποχρέωνε την όποια τουρκική κυβέρνηση να κάνει ό,τι ήταν δυνατό, ακόμη και πόλεμο, για να αποτρέψει οποιαδήποτε αλλαγή του STATUS στο Αιγαίο, δηλαδή την επέκταση των Χ.Υ. από πλευράς της χώρας μας από τα 6 στα 12 Ν.Μ.
Με βάση αυτό, οι τουρκικές κυβερνήσεις άσκησαν κάθε μορφής πιέσεις, με αποκορύφωμα τις πιέσεις που ασκήθηκαν στη χώρα μας και μέσω Ουάσιγκτον, το Νοέμβρη το 1994, περίοδο που τέθηκε σε ισχύ η διεθνής συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας. Τότε η Τουρκία πέρασε από το Κοινοβούλιό της και επικύρωσε την απειλή πολέμου κατά της χώρας μας. Οι πιέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τη δήλωση από πλευράς της χώρας μας, η οποία έλεγε ότι 'η Ελλάδα διατηρεί το δικαίωμα της επέκτασης, το οποίο όμως θα κάνει χρήσει όταν αυτό κριθεί σκόπιμο και αναγκαίο', δήλωση που στην ουσία ισοδυναμούσε με σαφή υποχώρηση, υπό το κλίμα των συνθηκών της εποχής.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έκανε χρήση του δικαιώματος της επέκτασης των χωρικών της υδάτων με την ισχύ της διεθνούς συνθήκης για το δίκαιο των θαλασσών (1994), η Τουρκία θεώρησε ότι πέτυχε τον εθνικό αντικειμενικό σκοπό, όπως αυτός είχε καθοριστεί και αναγραφεί στην ερυθρά βίβλο, που ήταν η διατήρηση του STATUS στο Αιγαίο.
Αμέσως μετά την εξέλιξη αυτή, άρχισε να επεξεργάζεται πολιτικές ανατροπής του, όπως φάνηκε για πρώτη κατ΄ ουσίαν φορά στα Ίμια, τον Ιανουάριο του 1996. Οι πολιτικές αυτές επισημοποιήθηκαν και θεσμοθετήθηκαν στην ερυθρά βίβλο ή μυστικό σύνταγμα που εγκρίθηκε το Νοέμβρη του 1997, οπότε η Τουρκία έθεσε τους εξής εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς:
Πρώτον, την ανατροπή του STATUS στο Αιγαίο υπέρ της Τουρκίας με διαπραγματεύσεις και αν αυτές δεν αποδώσουν ακόμα και με τη χρήση βίας και
Δεύτερον, τη διατήρηση του STATUS στην Κύπρο, δηλαδή της κατοχής του 40% της Μεγαλονήσου.
Η πρώτες αλλαγές επί κυβέρνησης Ερντογάν
Οι πρώτες αλλαγές επί κυβερνήσεων Ερντογάν άρχισαν να κυοφορούνται το 2005 και τέθηκαν σε ισχύ το 2006. Το πρώτο ανανεωμένο Πρωτόκολλο Εθνικής Ασφάλειας των κυβερνήσεων Ερντογάν, που απαρτίζεται από τρία βασικά μέρη, έχει ως εξής:
Σο πρώτο μέρος περιέχονται οι 'Βασικές Αρχές' της Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας. Στο μέρος αυτό τονίζεται ότι ο βασικός στόχος του εγχειριδίου είναι η καθορισμός του πλαισίου της πολιτικής εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας. Υπό την έννοια αυτή το Πρωτόκολλο έχει ως σκοπό να ορίσει :
- Την εξασφάλιση της Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκικής Δημοκρατίας
- Τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν στον τομέα αυτό
- Τις βασικές αρχές της πολιτικής εθνικής ασφάλειας σε θέματα εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής.Ως νομιμοποιητικό έρεισμα του Πρωτοκόλλου Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας (ΠΠΕΑ), αναφέρεται το 118ο άρθρο του Συντάγματος της Τουρκίας και ο νόμος 2945, περί Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ) και Γενικής Γραμματείας του ΣΕΑ.
Στη συνέχεια, αφού γίνεται μια παρουσίαση των θεμάτων ασφάλειας που αφορούν την Τουρκία, αναφέρεται ότι η περίοδος προσαρμογής της Τουρκίας στα της Ε.Ε. είναι δυνατόν να αυξήσουν τον κίνδυνο σε κάποια από τα προβλήματα εξωτερικής και εσωτερικής ασφάλειας που αντιμετωπίζει η Τουρκία και σε κάποια να τον μειώσουν.
Εσωτερική ασφάλεια: Ενιαία δομή του κράτους και ΚοσμικότηταΣτο μέρος που αφορά την εσωτερική-εξωτερική ασφάλεια, αναφέρεται ότι η βασική πολιτική της Τουρκίας στηρίζεται στη ρήση του Κεμάλ «Ειρήνη στην πατρίδα ειρήνη στον κόσμο». Δίπλα σ' αυτό τονίζεται ότι θα πρέπει να επιδιώκεται να μετατραπεί η Τουρκία σε μια χώρα που θα ενσωματώνει τον σύγχρονο πολιτισμό.
Όσον αφορά στην εσωτερική ασφάλεια τονίζονται τα εξής:
- Θα πρέπει να προστατευθεί η ενότητα της Τουρκίας και να διαφυλαχθούν-διευρυνθούν οι αρχές-στόχοι του δημοκρατικού, κοσμικού κράτους δικαίου.
- Ο βασικός δρόμος για τη διαφύλαξη της ενότητας της Τουρκίας είναι η επιβίωση του εθνικισμού του Ατατούρκ.
- Για να συνεχίσει να παραμένει η Τουρκία μια ισχυρή χώρα, παράλληλα με τις παραπάνω αρχές-στόχους, θα πρέπει να έχει ως στόχο την αύξηση της ευημερίας και τη δίκαιη διάχυσή της σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας.
- Τα βασικά στοιχεία που απειλούν την ασφάλεια της Τουρκίας είναι το ριζοσπαστικό Ισλάμ, οι διαμελιστικές κινήσεις και τα ακροαριστερά κινήματα. Η Τουρκία, όσο αγωνίζεται να εξουδετερώσει τα στοιχεία αυτά, δεν θα πρέπει να παραιτηθεί και να παραβιάσει τις πανανθρώπινες αξίες.
- Οι σχέσεις με τις μαζικές οργανώσεις, που υπηρετούν αξίες ίδιες με αυτές που αποτελούν τις βασικές ιδρυτικές αρχές της Τουρκικής Δημοκρατίας, έχουν μεγάλη σημασία για την Τουρκία.
- Θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για να αποτραπεί η δημιουργία και απόκτηση κοινωνικών ερεισμάτων από οργανώσεις και ιδεολογίες που αποτελούν βασική απειλή για την ενότητα της Τουρκίας, και για το σκοπό αυτό απαιτείται να γίνουν οι απαραίτητες δράσεις σε επίπεδο κοινωνίας. Στον τομέα αυτό θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να αποτραπεί η δράση των ιεραποστολικών οργανώσεων στην Τουρκία.
- Στην Τουρκία δεν είναι δυνατόν να γίνει διδαχή άλλης γλώσσας εκτός από την Τουρκική. Αυτό αποτελεί βασική αρχή.
- Η ελευθερία του τύπου εξασφαλίστηκε με σχετικό άρθρο στο Σύνταγμα. Αυτή θα πρέπει να διαφυλαχθεί με κάθε τρόπο.
- Η Συνθήκη της Λοζάννης αποτελεί βασικό έρεισμα σε πολλά θέματα που αφορούν την ύπαρξη της Τουρκίας. Στο θέμα των Μειονοτήτων η Τουρκία θα πρέπει να λάβει υπ' όψιν της τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Συνθήκη της Λοζάννης και από τη συμφωνία που υπέγραψαν οι κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Βουλγαρίας στις 18 Οκτωβρίου 1925.
Ένα κράτος, ένα έθνος, μια σημαία, μια γλώσσαΌσον αφορά τα άλλα βασικά θέματα που αφορούν την εσωτερική ασφάλεια της Τουρκίας, αναφέρονται τα εξής:
- Η Τουρκική Δημοκρατία δεν ιδρύθηκε σε εθνική βάση. Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η ίδρυσή της είναι ένα κράτος, ένα έθνος, μια σημαία, μια γλώσσα. Η ρήση του Ατατούρκ που λέει ότι «Ο λαός της Τουρκίας που ίδρυσε την Τουρκική Δημοκρατία, καλείται Τουρκικό έθνος» είναι βασική αρχή. Όλοι όσοι είναι υπήκοοι της Τουρκικής Δημοκρατίας, είναι βασικά στοιχεία της χώρας.
- Η ρήση του Ατατούρκ που λέει ότι «Έθνος είναι ένα πολιτική και κοινωνικό σύνολο που αποτελείται από πολίτες που συνδέονται μεταξύ τους με τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την ενότητα της χώρας», συνεχίζει να ισχύει μέχρι σήμερα και είναι μια προσέγγιση που δίνει απαντήσεις στις αναγκαιότητες της εποχής μας. Υπό την έννοια αυτή, οι τοπικές γλώσσες και πολιτισμοί θα πρέπει να προσεγγίζονται στη λογική των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό αυτές οι ελευθερίες να μην χρησιμοποιούνται για κακό σκοπό. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί να μη χρησιμοποιούνται τα στοιχεία αυτά από τα μέλη της διαμελιστικής οργάνωσης.
- Οι δραστηριότητες των ισλαμιστικών οργανώσεων συνεχίζονται σε εξωτερικό και το εσωτερικό. Όσο γίνεται αγώνας για την εξουδετέρωσή τους, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψιν και να μην πλήττονται οι θρησκευτικές ευαισθησίες του λαού. Υπό την έννοια αυτή, δεν θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να δρουν εκείνοι που θέλουν να εκμεταλλευτούν τις θρησκευτικές ευαισθησίες του λαού.
- Είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα οι Νόμοι του Εκσυγχρονισμού στους οποίους γίνεται αναφορά στο Σύνταγμα. Η θρησκευτική εκπαίδευση θα πρέπει να συνεχίσει ένα θέμα που παρέχεται μόνο από το κράτος.
- Θα πρέπει να παρεμποδιστούν οι ένοπλες δραστηριότητες και οι προσπάθειες που καταβάλλουν οι ακροαριστερές οργανώσεις για τη δημιουργία ταξικής συνείδησης στην κοινωνία. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι οργανώσεις αυτές χρησιμοποιούν κυρίως άτομα από το φοιτητικό χώρο.
Ειδικό ενδιαφέρον στις ευαίσθητες περιοχέςΣτο ΠΠΕΑ υπάρχει ειδικό κεφάλαιο στις ευαίσθητες περιοχές της Τουρκίας. Οι περιοχές αυτές αναφέρθηκαν μια προς μια καθώς και οι ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν από πλευράς του κράτους.
Στην πρώτη σειρά είναι η περιοχή του
νομού Αντιοχείας (Χατάι), όπου αναφέρεται ότι παρά τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας-Συρίας το τελευταίο διάστημα, η Συρία δεν έχει ακυρώσει εντελώς την πολιτική που είχε για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Στη συνέχεια ακολουθεί η περιοχή του
Πόντου (Karadeniz) και γίνεται αναφορά στις δραστηριότητες για την αναβίωση της Ποντιακής Ιδέας στην περιοχή. Αναφέρεται ότι στην περιοχή αυτή γίνεται μια πολιτική προπαγάνδα που πηγάζει από το εξωτερικό.
Μια από τις αλλαγές είναι η αναφορά που γίνεται στο θέμα της πώλησης γης σε ξένους υπηκόους. Τονίζεται ότι θα πρέπει να παρακολουθείται στενά το ζήτημα απόκτησης ακινήτων και γης από ξένους σε ευαίσθητες περιοχές.
Η
Ίμβρος και η Τένεδος είναι ανάμεσα στις ευαίσθητες περιοχές. Τονίζεται ότι θα πρέπει να εφαρμοστούν ειδικές πολιτικές για την ανάπτυξη της οικονομίας των δυο αυτών νησιών.
Υπάρχει επίσης ειδική αναφορά στη δράση της Αρμενίας και των Αρμενίων σε ορισμένους νομούς κυρίως της Ανατολικής Τουρκίας.
Οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑΣτο ΠΠΕΑ τονίζεται ότι η πολυδιάστατη πολιτική στις εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας είναι μια απόλυτη αναγκαιότητα, ενώ υπάρχει ειδική αναφορά στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Στο τμήμα αυτό υπογραμμίζονται τα εξής:
- Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι παραδοσιακές και πολυδιάστατες.
- Στις σχέσεις Τ-Α υπάρχει η πολιτική και οικονομική διάσταση και η διάσταση της ασφάλειας.
- Οι σχέσεις αυτές θα πρέπει να επεκταθούν στους τομείς του εμπορίου και της τεχνολογίας.
- Στις ΗΠΑ δρουν αρκετά λόμπι που κινούνται εναντίον της Τουρκίας. Υπάρχουν και λόμπι που στηρίζουν την Τουρκία. Οι δραστηριότητες των λόμπι έχουν μεγάλη σημασία, με βάση τις ιδιαιτερότητες της χώρας αυτής.
- Η δημιουργία κοινής γνώμης στις ΗΠΑ που θα αντιμετωπίζει θετικά την Τουρκία είναι σημαντική για πολλούς λόγους.
- Η σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ είναι στρατηγικής σημασίας για τις περιοχές της Κεντρικής Ασίας, των Βαλκανίων, του Νοτίου Καυκάσου και της Μέσης Ανατολής. Η συνεργασία και η αλληλεγγύη στις περιοχές αυτές είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας.
- Οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ είναι στρατηγικές, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι εναλλακτικές μιας άλλης σχέσης, όπως για παράδειγμα με την Ε.Ε.
- Θα πρέπει να διατηρήσουμε το ρόλο μας στο ΝΑΤΟ και να αποκτήσουμε θέση στις μεταβαλλόμενες πολιτικές του ΝΑΤΟ.
Κυπριακό- Η παρουσία του τουρκικού στρατού στην Κύπρο στηρίζεται στις συμφωνίες Λονδίνου-Ζυρίχης του 1959-1960. Η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα της εγγυήτριας δύναμης στο σύνολο της Κύπρου. Τα τουρκικά στρατεύματα υπάρχουν στην Κύπρο για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων και η συνέχιση της παρουσίας τους εκεί είναι βασική αρχή.
- Ο πληθυσμός των Ρωμιών στο νησί είναι μεγάλος. Είναι μεγαλύτερος από αυτόν των Τουρκοκυπρίων. Με βάση τη διάσταση αυτή θα πρέπει να ενισχυθούν ηθικά και πνευματικά οι δεσμοί της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
- Η ΤΔΒΚ θα πρέπει να διατηρηθεί και να ισχυροποιηθεί μέχρι να εξασφαλιστεί μόνιμη ειρηνική λύση στο νησί.
- Η θαλάσσια περιοχή γύρω από την Κύπρο είναι ένα ξεχωριστό θέμα. Στην περιοχή αυτή η Τουρκία και η ΤΔΒΚ έχουν νόμιμα δικαιώματα.
Οι σχέσεις με την Ελλάδα- Η Τουρκία αποσκοπεί στην ενίσχυση των σχέσεών της με την Ελλάδα σε περιβάλλον ειρήνης.
- Είναι βέβαιο ότι υφίστανται μια σειρά από προβλήματα μεταξύ των δυο χωρών, όμως η Τουρκία δεν θα πρέπει να δώσει την άδεια/ευκαιρία στην Ελλάδα να μεταφέρει τα προβλήματα αυτά στους θεσμούς της Ε.Ε., με στόχο τα προβλήματα αυτά να πάρουν τη μορφή προβλημάτων Τουρκίας-Ε.Ε.
- Η Θάλασσα του Αιγαίου είναι πολύ σημαντική για την ασφάλεια και για την οικονομία της Τουρκίας. Υπό την άποψη αυτή, οι απόπειρες και οι κινήσεις της Ελλάδας για αύξηση των χωρικών της υδάτων από τα 6 στα 12 ν.μ. δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να διατηρηθεί η αποτροπή που επιτυγχάνεται δια της απειλής πολέμου, η οποία θα πρέπει να συνεχιστεί και να διαφυλαχτεί.
- Δεν θα πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα η άδεια/δυνατότητα να δημιουργήσει τετελεσμένα στις νησίδες και τις βραχονησίδες του Αιγαίου.
Η πολιτική των 'μηδενικών προβλημάτων' και οι κυοφορούμενες αλλαγές στην Ερυθρά Βίβλο
Η τοποθέτηση του Νταβούτογλου σηματοδότησε μια σειρά από σημαντικές αλλαγές όχι στους στόχους, αλλά στις βασικές αρχές άσκησης της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο νέος υπουργός εξωτερικών, υιοθέτησε την πολιτική των 'μηδενικών προβλημάτων' με τις γειτονικές χώρες, χωρίς όμως να τροποποιήσει και να θίξει, σε ό,τι αφορά την Τουρκία, .τις πραγματικές αιτίες που δημιούργησαν τα προβλήματα με τις γειτονικές χώρες.
Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία προχώρησε στην κίνηση αυτή είναι δυο.
Ο ένας είναι εσωτερικός και σχετίζεται με το αγώνα που γίνεται ανάμεσα σε πολιτικούς και στρατιωτικούς για τον έλεγχο της εξουσίας. Οι προβληματικές σχέσεις που είχε η Τουρκία με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες, όπως η Αρμενία, το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία, η Κύπρος και η Ελλάδα, ανεδείκνυαν το ρόλο του στρατού, αφού τα προβλήματα ήταν προβλήματα εθνικής ασφάλειας. Με την πολιτική των 'μηδενικών προβλημάτων', ο ρόλος του στρατού αποδυναμώνεται, γεγονός που ευνοεί τους πολιτικούς και συγκεκριμένα τον Ερντογάν και το ΑΚΡ, στη διελκυστίνδα της εξουσίας που έχει με το Στρατό.
Ο δεύτερος λόγος είναι εσω/εξωτερικός και αναφερόμαστε στο Κουρδικό. Μέσα από τη διαδικασία των 'μηδενικών προβλημάτων', η Τουρκία δημιουργεί ένα κλίμα επίπλαστης ηρεμίας στις διμερείς σχέσεις με όλες τις γειτονικές της χώρες, κλίμα που περιορίζει τη δυνατότητα των Κούρδων να εξασφαλίσουν πολιτική και επιχειρησιακή στήριξη ή ανοχή από τις γειτονικές προς την Τουρκία χώρες, στήριξη/ανοχή που είναι ζωτικής σημασίας για τη συνέχιση του αγώνα τους.
Στα πλαίσια της πολιτικής αυτής, η κυβέρνηση Ερντογάν, σε συνεργασία με το Στρατό, προχωρεί στην
τροποποίηση του Πρωτοκόλλου Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας, τροποποίηση που αναμένεται να εγκριθεί στην τακτική σύσκεψη του ΣΕΑ τον Αύγουστο, οπότε θα εγκριθούν και οι αλλαγές στην κορυφή της ιεραρχίας των ΤΕΔ.
Αλλαγές σε ό,τι αφορά το Κυπριακό και το Αιγαίο και εννοούμε τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και την 'απειλή πολέμου', δεν αναμένεται να υπάρξουν.
Για λόγους εντυπώσεων όμως, στο τμήμα Εξωτερικές Απειλές, το Ιράν και η Ελλάδα δεν θα χαρακτηρίζονται πλέον ως κύριες απειλές για την Τουρκία, εξέλιξη που αποτελεί προσαρμογή στην πολιτική 'μηδενικών προβλημάτων' που υιοθέτησε η κυβέρνηση Ερντογάν από τότε που ανέλαβε τα ηνία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ο Νταβούτογλου. Εν αναμονή των αλλαγών στην κορυφή των ΤΕΔ και της συνόδου του ΣΕΑ, τον Αύγουστο του ...σωτηρίου έτους 2010.
*To άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ και ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ", τεύχος Αυγούστου 2010
Διαβάστε περισσότερα...
Του Σταύρου Λυγερού
