Αναμένεται η θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς επί του σχεδίου κοινής δήλωσης - Στην Αθήνα ο Ν. Αναστασιάδης, αρνητικός ο Ν. Παπαδόπουλος

Μεγάλη κινητικότητα επικρατεί στο Κυπριακό, καθώς φαίνεται ότι επίκειται συμφωνία σε κοινή διακήρυξη για την επανέναρξη διαπραγματεύσεων. Τις εξελίξεις φαίνεται να επιταχύνει η πίεση, όχι μόνο του ΟΗΕ αλλά κυρίως των ΗΠΑ, που τις τελευταίες εβδομάδες έριξαν το βάρος τους στο θέμα, με προσωπική εμπλοκή της υφυπουργού Εξωτερικών Βικτόρια Νιούλαντ. Η αμερικανίδα υφυπουργός συναντήθηκε τη Δευτέρα με τον πρωθυπουργό Α. Σαμαρά και τον υπουργό Εξωτερικών Ε. Βενιζέλο, ενώ την Τρίτη με τον Κύπριο πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη και τον τουρκοκύπριο ηγέτη Ν. Ερογλου. Στις συναντήσεις αυτές φαίνεται ότι τέθηκαν οι βάσεις της συμφωνίας στην κοινή διακήρυξη, που πάντως δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα.

Χθες Τετάρτη η εκπρόσωπος του State Department Τζένιφερ Ψάκι, αφού εξέφρασε ικανοποίηση για τα αποτέλεσματα των συναντήσεων της υφυπουργού, έκανε την εξής δήλωση για την παρενόχληση του νορβηγικού ερευνητικού από τουρκική φρεγάτα: «Ενόσω οι ΗΠΑ συνεχίζουν να υποστηρίζουν το δικαίωμα της Κύπρου να διενεργεί έρευνες για ενέργεια στις υπεράκτιες περιοχές της, συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι πόροι του νησιού σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, όπως και το σύνολο των πόρων της, πρέπει να μοιράζονται ακριβοδίκαια μεταξύ αμφοτέρων των κοινοτήτων, στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης».

Ακολούθως διέρρευσε στα ΜΜΕ το ακόλουθο προσχέδιο κοινής δήλωσης:

«Οι δυο ηγέτες είχαν την πρώτη τους συνάντηση σήμερα υπό την αιγίδα της αποστολής των καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε φιλικό και εγκάρδιο κλίμα και οι δυο ηγέτες συμφώνησαν στα ακόλουθα:

1. Η παρούσα κατάσταση είναι απαράδεκτη και η παράτασή της θα έχει αρνητικές συνέπειες για τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους. Οι ηγέτες επιβεβαίωσαν ότι η επίλυση θα έχει θετική επίδραση σε ολόκληρη την περιοχή, ενώ πρωτίστως θα επωφελούνται οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι, με σεβασμό στις δημοκρατικές αρχές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες, καθώς και τις ξεχωριστές ταυτότητες και την ακεραιότητα αμφοτέρων, διασφαλίζοντας το κοινό τους μέλλον σε μια ενωμένη Κύπρο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2. Οι ηγέτες εξέφρασαν την αποφασιστικότητά τους να επαναρχίσουν δομημένες διαπραγματεύσεις με τρόπο που προσβλέπει σε αποτελέσματα. Όλα τα άλυτα βασικά θέματα θα είναι στο τραπέζι και θα συζητηθούν αλληλένδετα. Οι ηγέτες θα έχουν ως στόχο να φτάσουν σε επίλυση το συντομότερο δυνατό και ακολούθως να πραγματοποιήσουν ξεχωριστά και ταυτόχρονα δημοψηφίσματα.

3. Η επίλυση θα βασίζεται σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Η ενωμένη Κύπρος, σαν μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έχει μια ενιαία νομική προσωπικότητα και μια κυριαρχία, η οποία θα καθορίζεται ως η κυριαρχία που απολαμβάνουν όλα τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών υπό το χάρτη του ΟΗΕ και η οποία προέρχεται εξίσου από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Θα υπάρχει μια ενιαία Κυπριακή ιθαγένεια, που θα ρυθμίζεται από την ομοσπονδιακή νομοθεσία. Όλοι οι πολίτες της ενωμένης Κύπρου θα είναι και πολίτες είτε του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κράτους είτε του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους. Αυτή η ιδιότητα θα είναι εσωτερική και θα συμπληρώνει και όχι να αντικαθιστά με οποιοδήποτε τρόπο την ενωμένη Κυπριακή ιθαγένεια.

Οι εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης καθώς και θέματα που είναι σαφώς συναφή με τις καθορισμένες αρμοδιότητές της θα προσδιορίζονται από το σύνταγμα. Το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα προνοεί επίσης ότι το κατάλοιπο εξουσίας θα ασκείται από τα συνιστώντα κράτη. Τα συνιστώντα κράτη θα ασκούν πλήρως και οριστικά όλες τις εξουσίες τους, μακριά από επεμβάσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Οι ομοσπονδιακοί νόμοι δεν θα καταπατούν τις νομοθεσίες των συνιστώντων κρατών που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των συνιστώντων κρατών, και οι νομοθεσίες των συνιστώντων κρατών δεν θα καταπατούν ομοσπονδιακούς νόμους που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Οποιαδήποτε διαμάχη σε σχέση με τα παραπάνω θα δικάζεται από το ομοσπονδιακό ανώτατο δικαστήριο. Καμιά από τις δυο πλευρές δεν θα μπορεί να διεκδικεί εξουσία ή δικαιοδοσία στην άλλη.

4.Η ενωμένη Κυπριακή ομοσπονδία θα προκύψει από την επίλυση μετά την έγκριση της επίλυσης σε ξεχωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα ορίζει ότι η ενωμένη Κυπριακή ομοσπονδία θα αποτελείται από δυο συνιστώντα ίσα κράτη. Η δικοινοτική, διζωνική φύση της ομοσπονδίας και οι αρχές πάνω στις οποίες βασίζεται η Ε.Ε. θα διασφαλίζονται και θα γίνονται σεβαστές σε όλο το νησί. Το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα αποτελεί τον ανώτατο νόμο του νησιού και θα δεσμεύει όλες τις εξουσίες της ομοσπονδίας και των συνιστώντων κρατών. Η ένωση ολόκληρης ή μέρους της ομοσπονδίας με οποιαδήποτε άλλη χώρα ή οποιασδήποτε μορφής διχοτόμηση ή απόσχιση ή οποιαδήποτε άλλη μονομερής αλλαγή στην κατάσταση πραγμάτων απαγορεύεται.

5. Οι διαπραγματεύσεις βασίζονται στην αρχή πως τίποτε δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν τα πάντα.

6. Οι διορισμένοι εκπρόσωποι έχουν πλήρη εξουσία να συζητούν οποιοδήποτε θέμα σε οποιαδήποτε στιγμή και πρέπει να απολαμβάνουν παράλληλη πρόσβαση σε όλους τους ενδιαφερόμενους στη διαδικασία, όταν χρειάζεται. Διατηρούν την απόλυτη εξουσία λήψης αποφάσεων. Μόνο μια συμφωνία στην οποία θα καταλήξουν ελεύθερα οι ηγέτες μπορεί να τεθεί σε ξεχωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Οποιασδήποτε μορφής διαιτησία αποκλείεται.

7. Οι πλευρές θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν ένα θετικό κλίμα για να εξασφαλίσουν την επιτυχία των συνομιλιών. Δεσμεύονται να αποφύγουν την απόδοση ευθυνών ή οποιαδήποτε αρνητικά δημόσια σχόλια σχετικά με τις διαπραγματεύσεις. Επίσης δεσμεύονται στις προσπάθειες να εφαρμοστούν μέτρα δόμησης εμπιστοσύνης που θα παρέχουν μια δυναμική ώθηση στην προοπτική για μια ενωμένη Κύπρο.

8. Οι ηγέτες ανακοινώνουν επίσης… (Ό,τι επιπρόσθετο μπορεί να προκύψει)»

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδης, που αναμένεται στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση, ενημέρωσε τους αρχηγούς των κομμάτων για το περιεχόμενο της κοινής διακήρυξης. Στη συνέχεια δήλωσε ότι υπάρχουν σοβαρές προοπτικές για ένα ουσιαστικό, κοινό ανακοινωθέν που ικανοποιεί τις βασικές αρχές λύσης του Κυπριακού και θα οδηγήσει στην έναρξη διαπραγματεύσεων όχι για χάρην των διαπραγματεύσεων. Συνέστησε επίσης υπομονή και αυτοσυγκράτηση για να μην υπάρξουν παραπλανητικές ερμηνείες. Τέλος, δήλωσε ότι αναμένει την απάντηση της τουρκοκυπριακής πλευράς και πρόσθεσε ότι με την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων θα απευθυνθεί στον λαό για να τον ενημερώσει αναλυτικά.

Ήδη πάντως ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος με επιστολή του προς τον Ν. Αναστασιάδη τοποθετήθηκε αρνητικά επί του σχεδίου κοινής διακήρυξης, χαρακτηρίζοντάς το ως "μια πολύ δυσμενή εξέλιξη και πλήττει σοβαρά τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κυπριακού Ελληνισμού". Το ΔΗΚΟ διαφωνεί με την επικέντρωση της δήλωσης στο ζήτημα της διακυβέρνησης, καθώς θεωρεί ότι αυτό είναι το πεδίο, στο οποίο η τουρκική πλευρά διεκδικεί το μείζον, δηλαδή τη διεθνή αναγνώριση που δεν έχει. Η διαφωνία αφορά επίσης το σημείο της κυριαρχίας, που ορίζεται ως προερχόμενη «εξίσου από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους". Ακόμη το ΔΗΚΟ αμφισβητεί ότι ο Ν. Αναστασιάδης πέτυχε το στόχο των "τριών ενιαίων" (ενιαία διεθνής προσωπικότητα - ενιαία κυριαρχία - ενιαία ιθαγένεια), εξηγώντας αναλυτικά τους λόγους. Τέλος ο Ν. Παπαδόπουλος επισημαίνει ότι η τεχνητή ευφορία περί επικείμενης επίλυσης του Κυπριακού ενδέχεται να οδηγήσει σε επιβράδυνση ή αναστολή των σχεδιασμών για ανάπτυξη των κυπριακών υδρογονανθράκων, καθώς υπάρχει κίνδυνος οι επενδυτές να διστάσουν, αναμένοντας την έκβαση της προσπάθειας επίλυσης.

Από πλευράς μας θεωρούμε ότι η τελευταία ένσταση, που αφορά την επιλογή της στιγμής για τη νέα διαπραγμάτευση, είναι η σημαντικότερη. Η εμπειρία του σχεδίου Ανάν έδειξε ότι οι προτάσεις επίλυσης (ή "επίλυσης") του Κυπριακού έρχονται κυρίως όταν η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται μπροστά σε θετικές εξελίξεις, που θα βελτιώσουν τη θέση της. Τότε ήταν η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τώρα μάλλον είναι η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων... Αν βλέπουμε ένα θετικό στοιχείο στη νέα δήλωση, αυτό είναι η εμφατική (διπλή) αναφορά στην ανάγκη έγκρισης της όποιας νέας λύσης με δημοψήφισμα. Όπως έδειξε και το 2004, η λαϊκή ψήφος είναι κρίσμη ασφαλιστική δικλείδα...