Η μάχη του Σαρανταπόρου, 9-10 Οκτωβρίου 1912
Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2013
Από την 7η Οκτωβρίου η Στρατιά άρχισε να προελαύνει προς τα βόρεια για να συναντήσει τις κύριες τουρκικές δυνάμεις, υπό το Στρατηγό Ταξίν Πασά, εγκαταστημένες αμυντικά στην οχυρή τοποθεσία Σαρανταπόρου και Λαζαράδων-Βογκόπετρας. Η αμυντική γραμμή των στενών του Σαρανταπόρου ήταν φυσικώς οχυρή με εξαίρετα πεδία βολής προ αυτής. Επιπλέον είχε γίνει υποδειγματική αμυντική οργάνωση του τουρκικού στρατού απο τους Γερμανούς.
Το σχέδιο της Τουρκικής Διοίκησης προέβλεπε σταθερή άμυνα με το σύνολο σχεδόν των δυνάμεών της, με σκοπό την απόφραξη των κατευθύνσεων Ελασσόνα-Σέρβια και Δεσκάτη-Λαζαράδες-Σέρβια και την απαγόρευση της προελάσεως του Ελληνικού Στρατού προς τα βόρεια.Το στρατηγείο του 8ου σώματος του τουρκικού στρατού βρισκόταν στα Χάνια της Βίγλας, ενώ το στρατηγείο μίας τουρκικής εφεδρικής μεραρχίας (10 τάγματα πεζικού) στο Γλύκοβο (Σαραντάπορο). Για την υπεράσπιση των στενών οι Τούρκοι είχαν διαθέσει 14 τάγματα πεζικού, 12 πυροβόλα, 3 λόχους πολυβόλων και 2 ίλες ιππικού. Ένα ακόμη τάγμα τουρκικού πεζικού βρισκόταν στο Λιβάδι.
Το σχέδιο ενεργείας του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου, υπό τις διαταγές του εγκατεστημένου στο Χάνι Χατζηγώγου τότε Διαδόχου και Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, προέβλεπε επίθεση κατά μέτωπο εναντίον των αμυνόμενων τουρκικών δυνάμεων στα Στενά Σαρανταπόρου, με ταυτόχρονη και από τα δύο πλευρά υπερκερωτική ενέργεια προς τα Σέρβια για την κατάληψη της γέφυρας του Αλιάκμονα και την αποκοπή της σύμπτυξης του εχθρού. Η επίθεση αυτή θα συνδυαζόταν και με ευρύτερο κυκλωτικό ελιγμό, από την περιοχή του χωριού Κρανιά, δια μέσου του πόρου Ζάμπουρδας προς την Κοζάνη.
Το πρωϊ της 9ης Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στρατός με τις 2η, 3η και 6η Μεραρχίες στο κέντρο, την 1η Μεραρχία δεξιά, το Απόσπασμα Κωνσταντινοπούλου στο άκρο δεξιά, την 4η , 5η Μεραρχία και τη Ταξιαρχία Ιππικού στο αριστερό και το Απόσπασμα Γεννάδη στο άκρο αριστερό, εξόρμησε για την εκπόρθηση των Στενών του Σαρανταπόρου. Οι ελληνικές δυνάμεις, όλη την ημέρα της 9ης Οκτωβρίου, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες, αφού έπρεπε να αντιμετωπίσουν, όχι μόνο έναν ισχυρά οργανωμένο αντίπαλο, αλλά και τις δυσχερέστατες εδαφικές και καιρικές συνθήκες.
 |
| Σχεδιάγραμμα της μάχης του Σαρανταπόρου, 9-10 Οκτωβρίου 1912 |
Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 9ης προς 10η Οκτωβρίου οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν την απειλητική γι' αυτούς υπερκερωτική ενέργεια της 4ης Μεραρχίας και, εκμεταλλευόμενοι το σκοτάδι και τη βροχή, υποχώρησαν από την αμυντική γραμμή Σαρανταπόρου-Λαζαράδες και άρχισαν να συμπτύσσονται εσπευσμένα προς τα Σέρβια. Την επόμενη ημέρα 10η Οκτωβρίου, οι Μεραρχίες του Ελληνικού Στρατού τέθηκαν σε κίνηση και πέτυχαν να κυριεύσουν ολόκληρο σχεδόν το Πεδινό Πυροβολικό, άφθονο πολεμικό υλικό των Τούρκων και να αιχμαλωτίσουν περιορισμένο αριθμό αποκομμένων τμημάτων και ανδρών. Η 4η Μεραρχία κινήθηκε γρήγορα και με την Ημιλαρχία της κατέλαβε άθικτη τη γέφυρα του Αλιάκμονα.
Οι Τούρκοι κατά την υποχώρησή τους εγκατέλειψαν στο πεδίο της μάχης στα στενά του Σαρανταπόρου ολόκληρο το πυροβολικό τους που έπεσε στα χέρια των Ελλήνων, ενώ το επόμενο πρωί, αφού εκτέλεσαν 75 προκρίτους στα Σέρβια, τα εγκατέλειψαν και υποχώρησαν βορειότερα.
Τα στενά του Σαρανταπόρου ήταν η μοναδική θέση όπου η κατώτερη αριθμητικά τουρκική δύναμη μπορούσε να ανακόψει την ελληνική προέλαση. Ο Φον Ντερ Γκολτς μάλιστα, Γερμανός οργανωτής του τουρκικού στρατού, είχε πει ότι τα στενά αυτά «θα ήταν ο τάφος του ελληνικού στρατού». Ο ελληνικός στρατός όμως τον διέψευσε. Η γρήγορη και νικηφόρα έκβαση της μάχης του Σαρανταπόρου άνοιξε τις πύλες για την απελευθέρωση στη συνέχεια της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας.
Οι απώλειες των Τούρκων σε νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους ήταν σοβαρές. Οι απώλειες του Ελληνικού Στρατού κατά τη διήμερη μάχη σε αξιωματικούς και οπλίτες ήταν 182 νεκροί και 995 τραυματίες, προς τιμή των οποίων χτίστηκε το 1972 το Μουσείο Μάχης Σαρανταπόρου.
Πηγή: sarantaporo.gr (εμπλουτισμένη εκδοχή της εξιστόρησης της ιστοσελίδας του ΓΕΣ
10 σχόλια:
Ας είναι αιωνία η μνήμη αυτών που προσέφεραν το πολυτιμότερο αγαθό την ίδια τους τη ζωή.
Αυτό που με θλίβει είναι ότι στην ιστορία που διδάσκονται τα παιδιά μου, οι βαλκανικοί πόλεμοι,οι ενδοξότερες σελίδες του έθνους στον εικοστό αιώνα, καταλαμβάνουν μία παράγραφο στο σχολικό βιβλίο.
Δυστυχώς :(
Και άλλη μία παράγραφο, 300 χρόνια Ελληνικής Ιστορίας, με τους Διαδόχους και τους Επιγόνους!!!
Πάνος
Τραγικό σχέδιο μάχης που το έσωσε η τραγικότερη τουρκική ανικανότητα να κρατηθεί μια εξαιρετικά οχυρωμένη θέση. Επειδή έχω ασχοληθεί λίγο με τους Βαλκανικούς και κατά κανόνα εγώ αναλαμβάνω ομιλία και παρουσίαση (χάρτες, φωτογραφίες κλπ) στο σχολείο για την επέτειο απελευθέρωσης της πόλης, μπορώ να πω ότι η στρατιωτική ηγεσία και των δυο πλευρών στον Α΄ βαλκανικό ήταν από ανεπαρκής έως επικίνδυνη. Αδικαιολόγητα υψηλές απώλειες σε οπλίτες αλλά και αξιωματικούς με επιθέσεις κατά μέτωπο (το έχουμε ξανασυζητήσει με αφορμή τη μικρασιατική εκστρατεία). Μηδενική διοικητική μέριμνα και ανεπαρκέστατη νοσοκομειακή περίθαλψη συμπληρώνουν το πάζλ. Κάτω από αυτές τις συνθήκες μπορεί κανείς να δει ξεκάθαρα ότι οι Έλληνες οπλίτες και κατώτεροι αξιωματικοί ήταν άνθρωποι ανώτερου φρονήματος ώστε να αντέξουν στις φοβερές κακουχίες από τη μια και την προχειρότητα και μετριότητα της ηγεσίας από την άλλη. Να θυμίσω μόνο ότι ο Οκτώβρης εδώ πάνω είναι συχνά χειμερινός μήνας - ισχύει και για φέτος αυτό. Συγκρίσεις με το σήμερα καλό είναι να τις κάνουμε γαργάρα διότι δε συμφέρουν.
και δυστυχώς ΠΑΝΤΑ ρε π@@στη μου έχουμε τους γερμανούς μπροστά μας.
είτε βοηθώντας τους τουρκαλάδες, είτε επιτιθέμενοι, είτε κατοχικοί, τότε και τώρα.
και ΠΑΛΙ τρέχουμε για δουλειά στα κωλ..εργοστάσια τους. τι διάολο έχουν οι μακάκες και δεν μπορεί να τους παλουκώσει κάποιος?
θέλω να βλαστημήσω, αλλά θα με κόψει η λογοκρισία.
"....συνθήκες μπορεί κανείς να δει ξεκάθαρα ότι οι Έλληνες οπλίτες και κατώτεροι αξιωματικοί ήταν άνθρωποι ανώτερου φρονήματος ώστε να αντέξουν στις φοβερές κακουχίες από τη μια και την προχειρότητα και μετριότητα της ηγεσίας από την άλλη....
ΣΩΣΤΟΤΑΤΕΣ οι παρατηρήσεις σας, αλλά δεν μας λέτε κάτι καινούργιο.
το ΄22, το ΄40, το ΄74, ακόμη και στα Ιμια απεδείχθη ποιός είναι ο έλληνας στρατεύσιμος.
το θέμα μας είναι οι ΗΓΕΣΙΕΣ πολιτικές και στρατιωτικές, που δυστυχώς σε κάθε δυσκολία λουφάζουν, για να έρχονται στη συνέχεια να δρέπουν δάφνες.
ο μηδενιστής λίγα τους σέρνει;
@ΦΚΜΚ
"Κάτω από αυτές τις συνθήκες μπορεί κανείς να δει ξεκάθαρα ότι οι Έλληνες οπλίτες και κατώτεροι αξιωματικοί ήταν άνθρωποι ανώτερου φρονήματος"
ή απλώς άσχετοι με το αντικείμενο και αρκετά αφελείς να πιστεύουν οτι ένας 30χρονος (ο αγαπημένος σου μπαρμπαγιάννης) ή ο κώτσος ήταν επιπέδου Σλίφεν.
μηδενιστής
Ο/Η Ανώνυμος 9:46
Η Γερμανία είναι μια χωρα, η οποια αποτελεί μια διαχρονική μεγάλη δύναμη, από τη στιγμή, που εμείς ταχθήκαμε εναντια στη Γερμανία και υπέρ των συμμαχων και στις δυο μεγάλες πολεμικές αναμετρήσεις, ήταν αναπόφευκτο να τους βρούμε μπροστά μας. Στον πρώτο παγκόσμιο δε, η Τουρκια κατέβηκε στο πλευρό της Γερμανίας, εναντια στις λεγόμενες αποικιακές δυνάμεις, οποτε οι Γερμανοί τους στήριξαν. Από εκεί και μετά υπάρχουν, παρα πολύ Γερμανοί Φιλέλληνες ενώ πλέον λόγω ΕΕ, συνεργαζόμαστε και εμείς μαζί τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτε πως οι μεγάλες δυνάμεις κοιτούν μόνον τα συμφέροντα τους, δεν υπάρχουν συμμαχίες συμπαθειας, αν το συμφέρον της Γερμανίας, ήταν με εμάς θα υποστήριζε εμάς, ενώ είναι αποδεδειγμένο πως όταν πάψει μια χωρα να αποτελεί συμφέρον για τις μεγάλες δυνάμεις τότε αυτές την εγκαταλείπουν, τρανότερο παράδειγμα όλων εμείς.
Δεν μας φταίνε οι Γερμανοί, οι Ρώσοι, οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Αμερικανοι, οι Εβραίοι για τα λάθη μας, αλλα μόνον εμείς!
Όπως αντίστοιχα είναι και τεράστιος μύθος ότι οφείλουμε την ελευθερια μας η οποια επιτυχία έχουμε καταφέρει, στις μεγάλες δυνάμεις, κυρίως στον εαυτό μας την οφείλουμε, γιατί εμείς εξαναγκάσαμε τις μεγάλες δυνάμεις να μας ελευθερώσουν η να μας βοηθήσουν οποτε και οποιοι μας βοήθησαν.
Θα ήταν καλή μια ανάλυση σαν αυτές που μας συνήθιζε ο Armatisths και ο Βελισσάριος για τη μάχη του Σαρανταπόρου!
@Alexandros
" από τη στιγμή, που εμείς ταχθήκαμε εναντια στη Γερμανία και υπέρ των συμμαχων και στις δυο μεγάλες πολεμικές αναμετρήσεις, ήταν αναπόφευκτο να τους βρούμε μπροστά μας."
To 1912 δεν είχε ξεκινήσει ακόμα ούτε ο ΑΠΠ!!!
Αν λες για το "σήμερα", συμφωνώ.
Και τρίζουν τα κόκκαλα τον παππούδων μας που τους πολέμησαν, όταν εμείς δώσαμε σην Ελλάδα αμαχητί στους Γερμανούς τόσα χρόνια μετά.
Αλλά ας όψετε το "ευρώ".
Πάνος
Δεν είχε ξεκινήσει επίσημα, αλλά ουσιαστικά τα στρατόπεδα ήταν έτοιμα, οι αποικιακές δυνάμεις θέλανε να καταλάβουν τα Οθωμανικά εδάφη και η Γερμανία ήθελε την ύπαρξη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ενάντια στους αποικιοκράτες.
Δεν το συζητώ, η άνευ όρων παράδοση όμως δεν αφορά μόνον τη Γερμανία, μάλλον παραδοθήκαμε γενικότερα!
Στον Α Βαλκανικο κερδισαμε γιατι δεν ηταν δυνατο να χασουμε. Σε καθε σημαντικη μαχη του πολεμου ειχαμε αριθμητικη υπεροχη και μαλλον καλυτερα εξοπλισμενο στρατο ενω οι Τουρκοι ειχαν και πεσμενο ηθικο.
Στο Αιγαιο ειχαμε το Αβερωφ, πλοιο που θα μου επιτρεψετε να θεωρω οτι νικησε μονο του τον Τουρκικο στολο στην ναυμαχια της Ελλης χωρις να υποστει σημαντικες ζημιες παρα τα πολλα πληγματα που δεχτηκε. Επισης ειχαμε στην διοικηση και τον Κουντουριωτη που εκμεταλλευτηκε σωστα την ισχυ του ναυτικου μας.
Στον στρατο ξηρας ειχαμε την εξαιρετικη αποδοση των Ευζωνων την καλη αποδοση του υπολοιπου στρατου στις σημαντικες μαχες (δυστυχως συνεβη και ο πανικος του Αμυνταιου οπου η 5η μεραρχια το εβαλε στα ποδια), την κακη αποδοση της ανωτερης διοικησης και την πολυ κακη αποδοση της επιμελητειας.
Δημοσίευση σχολίου