«Μηχανισμός πρόκλησης κρίσης»

Του Σταυρου Λυγερου

Κάθε παράκτιο κράτος έχει δικαίωμα να ορίσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) εύρους μέχρι και 200 μιλίων. Η ΑΟΖ, ως νομικό δικαίωμα ενός κράτους, υπερκαλύπτει το δικαίωμα εκμετάλλευσης της υφαλοκρηπίδας. Περίπου 140 χώρες έχουν δημιουργήσει ΑΟΖ. Αν και δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Τουρκία έχει οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα με βάση την αρχή της μέσης γραμμής. Εχει αποδεχθεί, δηλαδή, τον κανόνα. Με βάση την ίδια αρχή και δεδομένου ότι τα κατοικημένα νησιά έχουν αναμφισβήτητο δικαίωμα ΑΟΖ, η ύπαρξη του Καστελόριζου εξασφαλίζει την επαφή της (υπό οριοθέτηση) ελληνικής ΑΟΖ με την κυπριακή, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ελλάδα είχε αποφύγει να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο για να μην προκαλέσει τριβές με την Αγκυρα. Οταν, όμως, η Κυπριακή Δημοκρατία οριοθέτησε και προωθεί την εκμετάλλευση της δικής της ΑΟΖ, η Τουρκία προσπαθεί να την εμποδίσει. Παραλλήλως, προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένο σφετερισμού της ελληνικής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, έχοντας αποφασίσει τη διεξαγωγή ερευνών νοτίως του Καστελόριζου. Η απόφαση ελήφθη τον Ιούλιο 2008 και η πρώτη απόπειρα ήταν με νορβηγικό σκάφος τον περασμένο Νοέμβριο. Μετά τα ελληνικά διαβήματα, οι Νορβηγοί είχαν αποχωρήσει, αλλά η επίσημη δημοσίευση τώρα εκείνης της απόφασης είναι ίσως προαναγγελία δεύτερης προσπάθειας. Σίγουρα είναι ένα τεστ των ελληνικών αντιδράσεων.

Ας σημειωθεί ότι στις 19-10-2008 ο αρχηγός του τουρκικού ναυτικού Μετίν Ατάτς (σημ ενκρυπτώ : τον οποίο τραπεζώνουμε κάθε 3 και λίγο στα πλαίσια των επαίσχυντων ΜΟΕ...) είχε δηλώσει: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων λόγω της πετρελαϊκής σπουδαιότητας που θα αποκτήσει προσεχώς. Εξ αιτίας των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ ένα δεύτερο Αραβικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».

Οι παραβιάσεις του εναερίου χώρου, ακόμα και οι υπερπτήσεις, δημιουργούν αρνητικό προηγούμενο, αλλά όχι τετελεσμένο. Δεν συμβαίνει το ίδιο, όμως, με έρευνες στην υφαλοκρηπίδα. Σ’ αυτή την περίπτωση, δεν αρκούν τα διαβήματα. Η Αθήνα πρέπει να τις εμποδίσει, αλλιώς θα απολέσει κυριαρχικό της δικαίωμα. Γι’ αυτό και τέτοιες έρευνες είναι αποτελεσματικός μηχανισμός πρόκλησης κρίσης, τον οποίο η Αγκυρα έχει επανειλημμένως δοκιμάσει από τη δεκαετία 1970 με κορυφαίο περιστατικό την κρίση του Μαρτίου 1987. Μ’ αυτήν την έννοια, η δημοσίευση στην εφημερίδα της τουρκικής κυβέρνησης μπορεί να είναι λειτουργικά πολύ πιο σοβαρή πρόκληση από τους αεροπορικούς τσαμπουκάδες. Η Ελλάδα δεν έχει λόγο να στρατιωτικοποιήσει τη διένεξη. Πριν φθάσει εκεί, έχει αρκετά πολιτικά βέλη στη φαρέτρα της.

kathimerini.gr