Παιχνίδια πρόκλησης κρίσης για να μη χαθούν οι εντυπώσεις

Του Σταυρου Λυγερου

Το γεωτρύπανο της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy έχει ήδη εγκατασταθεί στο θαλάσσιο «οικόπεδο 12» της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Οι προσπάθειες της Αγκυρας να ματαιώσει τις γεωτρήσεις έπεσαν στο κενό. Ούτε η Λευκωσία ούτε η Noble Energy υπέκυψαν στις απειλές. Η απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας έχει στο παρελθόν αποφέρει στην Τουρκία σημαντικά πολιτικά κέρδη. Εθισμένη σε αυτή την τακτική, την ακολούθησε και τώρα.

Αυτή τη φορά, όμως, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει μόνο τη στήριξη της φοβικής Αθήνας. ΗΠΑ, Ε.Ε. και Ρωσία έχουν επισήμως υποστηρίξει το δικαίωμά της να εκμεταλλευθεί τα όποια ενεργειακά κοιτάσματα. Στο πλευρό της Λευκωσίας είναι ενεργά και το Ισραήλ, επειδή αυτό υπαγορεύουν και τα γεωπολιτικά και τα γεωοικονομικά συμφέροντά του. Για το Ισραήλ, η ασφαλής δίοδος προς τη Δύση είναι ζωτικός παράγοντας ασφαλείας. Η ρήξη με τη νεοοθωμανική Τουρκία τού στέρησε ένα σύμμαχο, που του εξασφάλιζε στρατηγικό βάθος. Εκτός αυτού, ήλθε και η αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο να υπενθυμίσει στους Ισραηλινούς την εγγενή αστάθεια των συμφωνιών τους με μουσουλμανικές χώρες. Οι εξελίξεις αυτές υποχρέωσαν το Ισραήλ να επανεκτιμήσει την αξία που έχουν η ελεύθερη Κύπρος και η Ελλάδα ως ασφαλής δίοδος προς τη Δύση. Εξ ου και η προσέγγισή του με τον ελληνικό παράγοντα.

Εκτός αυτού, το Ισραήλ έχει ανάγκη την Κύπρο για την εξαγωγή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η λύση που προτείνουν οι Ισραηλινοί και συμφέρει τη Λευκωσία είναι το ισραηλινό και το κυπριακό αέριο να μεταφερθεί με αγωγό σε μονάδα υγροποίησής του στη νότια Κύπρο, απ' όπου στη συνέχεια με πλοία θα μεταφέρεται στην Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, η σύγκλιση συμφερόντων ωθεί το Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία να οικοδομήσουν στρατηγική σχέση.

Ετσι όπως έχει διαμορφωθεί το διεθνές κλίμα, καθιστά επικίνδυνο τυχοδιωκτισμό οποιαδήποτε προσπάθεια της Αγκυρας να εμποδίσει τις γεωτρήσεις με χρήση στρατιωτικής βίας. Από την άλλη πλευρά, όμως, έχει εκτεθεί. Εάν οι απειλές της αποδειχθούν χωρίς αντίκρισμα, το προφίλ του επίδοξου ηγέτη των μουσουλμάνων θα ρηγματωθεί. Οι δηλώσεις Ερντογάν ότι δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να εκμεταλλευθεί τους ενεργειακούς πόρους της περιοχής και ότι ο τουρκικός στόλος θα περιπολεί στην ανατολική Μεσόγειο, ώστε το Ισραήλ να μην κάνει ό,τι θέλει, είναι γενικόλογες ρητορείες.

Ολα δείχνουν ότι, παρά την αλαζονεία και τον μεγαλοϊδεατισμό του, ο Ερντογάν έχει πάρει το μήνυμα. Μπορεί για λόγους εντυπώσεων να στείλει τουρκικές φρεγάτες και μαχητικά στην περιοχή των γεωτρήσεων, αλλά μέχρι εκεί. Για να υποστυλώσει το κύρος της, η Αγκυρα προχωράει σε δύο πρόσθετες κινήσεις.

Η πρώτη είναι η ανακοίνωση ότι εάν πραγματοποιηθούν οι γεωτρήσεις, η Τουρκία και το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος θα οριοθετήσουν τη μεταξύ τους υφαλοκρηπίδα. Η κίνηση αυτή είναι πολιτικό παράγωγο της αναγνώρισης του ψευδοκράτους από την Αγκυρα. Με άλλα λόγια, η πρώτη απάντηση του Ερντογάν είναι εύκολη και χωρίς ρίσκο.

Η δεύτερη κίνηση είναι η αναγγελία ότι ειδικά νορβηγικά σκάφη θα πραγματοποιήσουν για λογαριασμό της Τουρκίας έρευνες σε περιοχές νοτιοανατολικά του συμπλέγματος του Καστελλορίζου, που με βάση τον κανόνα της μέσης γραμμής ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ.

Υπενθυμίζουμε ότι στις αρχές του 2011 η Τουρκία χώρισε 11 θαλάσσια οικόπεδα νότια, νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά της Αττάλειας. Ορισμένα απ' αυτά εισέρχονται βαθιά στην ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου είχε από τότε ζητήσει προσφορές για τη διεξαγωγή ερευνών. Η τωρινή αναγγελία είναι συνέχεια εκείνης της ανακοίνωσης.

Υπενθυμίζουμε ακόμα ότι στις 13 και 14 Νοεμβρίου 2008 είχαν εκδοθεί δύο τουρκικές αναγγελίες για διεξαγωγή γεωλογικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου, επίσης από νορβηγικό σκάφος. Ηταν μία πράξη-προειδοποίηση των Τούρκων ότι θα αμφισβητήσουν εμπράκτως την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ που εξασφαλίζει στην Ελλάδα η ύπαρξη του Καστελλόριζου. Μερικές ημέρες πριν, τον Οκτώβριο 2008, ο τότε αρχηγός του τουρκικού Ναυτικού, Μετίν Ατάτς, είχε δηλώσει: «Εκτιμώ ότι η ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων, επειδή προσεχώς θα αποκτήσει σπουδαιότητα. Λόγω των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ' έναν δεύτερο Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».

Οι Τούρκοι μένουν πιστοί στην τακτική που έχουν ακολουθήσει στο Αιγαίο από τη δεκαετία 1970. Χρησιμοποιούν τη διεξαγωγή ερευνών ως μηχανισμό πρόκλησης κρίσης. Στον πάγιο αυτό στόχο, τώρα προστίθεται και η συγκυριακή πολιτική σκοπιμότητα του Ερντογάν να επιτύχει μια εύκολη νίκη για να εξισορροπήσει τις εντυπώσεις από τη διαφαινόμενη αναδίπλωσή του στο μέτωπο των κυπριακών γεωτρήσεων.