Η θάλασσα είναι άγριο πράγμα

Οι εκτιμήσεις ενός βετεράνου της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, του Εφραίμ Λαπίντ, για τα κυπριακά κοιτάσματα, τον Ερντογάν και τη συριακή κρίση

Από τον Κώστα Ράπτη.

Δημόσιες τοποθετήσεις από ανθρώπους, έστω και βετεράνους, των μυστικών υπηρεσιών δεν έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε συχνά. Πόσω μάλλον από τη γνωστή για τις επιδόσεις της στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών του Ισραήλ, και μάλιστα σε μια συγκυρία συνολικής κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Εφραίμ Λαπίντ, άλλοτε αραβολόγος των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων και μετέπειτα διευθυντής του ραδιοφωνικού τους σταθμού, βρέθηκε στην Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα, με την ευκαιρία της συμμετοχής του σε ημερίδα, και μοιράστηκε με το «Κ» τις εκτιμήσεις του «κόσμου των υπηρεσιών» για τις μεγάλες εξελίξεις της περιοχής.

Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ανατολική Μεσόγειος;

Η μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση για την Ανατολική Μεσόγειο είναι αυτή που προέκυψε εδώ και τρία χρόνια με τη λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, που έφερε τους λαούς (και όχι πια τα καθεστώτα) σε πιο ενεργή θέση ως παράγοντες ανατροπής. Από την άλλη, βλέπουμε την αδυναμία των μεγάλων δυνάμεων. Στο παρελθόν, ο κύριος πρωταγωνιστής παγκοσμίως ήταν οι ΗΠΑ: οι πολιτικές που υιοθετούσαν υλοποιούνταν, έστω και με δυσκολίες. Όχι πια.

Σας ανησυχεί η ένταση στα Υψώματα του Γκολάν;

Είμαστε βέβαιοι ότι η Συρία ξέρει πως, αν ανοίξει αυτό το μέτωπο, θα καταστραφεί, διότι και εμείς θα έχουμε την ελευθερία να πλήξουμε τη Δαμασκό, που απέχει μόλις 60 χιλιόμετρα από το Ισραήλ. Από τη στρατιωτική άποψη, λοιπόν, δεν φοβόμαστε, αλλά δεν μας αρέσει η προοπτική ενός νέου μετώπου, γιατί θα επηρεάσει αρνητικά την καθημερινότητα των πολιτών, τον τουρισμό κ.ο.κ.
Το Ισραήλ έχει ήδη εμπλακεί, πλήττοντας τρεις φορές στόχους στη συριακή επικράτεια.

Τις αντιμετωπίζουμε ως μυστικές επιχειρήσεις. Είναι ένα μήνυμα προς τον Άσαντ να μην κλιμακώσει. Ήδη το 2007 δώσαμε το μήνυμα ότι δεν θα δεχτούμε την ανάπτυξη πυρηνικών δυνατοτήτων. Μετά ότι δεν θα δεχτούμε την παροχή οπλισμού στη Χεζμπολάχ και κυρίως το χημικό οπλοστάσιο. Μέχρι στιγμής δεν είμαστε σίγουροι ότι έχει γίνει χρήση χημικών: στο Ισραήλ θεωρούμε ότι ακόμα και ο Άσαντ αντιλαμβάνεται ότι ο χημικός πόλεμος αναβαθμίζει τη σύγκρουση.

Πώς έχει η κατάσταση με τη σιιτική λιβανική οργάνωση Χεζμπολάχ;

Το καλοκαίρι του 2006 θα λέγατε ότι η Χεζμπολάχ κέρδισε στη σύγκρουση με το Ισραήλ. Τώρα, όμως, συμμετέχει στο λιβανικό Κοινοβούλιο και στην κυβέρνηση και έχουμε διαμηνύσει ότι σε μια επόμενη σύγκρουση θα πλήξουμε όλον τον Λίβανο και όχι μόνο στόχους της Χεζμπολάχ. Αισθανόμαστε ότι το καταλαβαίνουν. Φανταστείτε ότι το 2006 ένα εκατομμύριο Ισραηλινοί έπρεπε να ζουν επί 34 μέρες στα καταφύγια. Δεν πρόκειται να βρεθούμε ξανά σε αυτήν την κατάσταση.

Ποιο θα ήταν το προτιμότερο για το Ισραήλ σενάριο; Νίκη του Άσαντ, των ανταρτών, παράταση της σύγκρουσης, διχοτόμηση της Συρίας;

Δεν έχω απάντηση - όχι γιατί πρόκειται για μυστικό. Κανείς στο Ισραήλ δεν έχει καταλήξει. Αν ρωτούσατε έναν μήνα πριν από την ανατροπή του Μουμπάρακ, καμία υπηρεσία στον κόσμο δεν θα προέβλεπε την πτώση, και μάλιστα την καταδίκη του.

Αντίθετα, στη Συρία θεωρούσαν όλοι ότι η ανατροπή του Άσαντ ήταν υπόθεση μηνών, ενώ αποδείχτηκε αποτελεσματικός. Αισθανόμαστε, πάντως, καλύτερα όταν έχουμε να κάνουμε με ηγέτες, έστω και βάναυσους, παρά με οργανώσεις. Για εμάς, ίσως ο Άσαντ θα ήταν περισσότερο ικανός να υπογράψει ειρήνη με το Ισραήλ.


Βλέπετε προοπτική αναθέρμανσης των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων;

Η πολιτική του Ερντογάν ήταν να αναδειχτεί ηγέτης του αραβικού κόσμου - όμως η αντίδραση του αραβικού κόσμου δεν ήταν όσο φιλική φανταζόταν. Τώρα αντιλαμβάνονται ότι το Ισραήλ είναι ένας σημαντικός παίκτης που δεν μπορούν να αγνοούν. Μένει αυτό να αναγνωριστεί και δημοσίως - στις άτυπες σχέσεις αισθανόμαστε διαρκή βελτίωση.

Έχει κάποια διάσταση ασφαλείας η οικονομική κρίση της Κύπρου;

Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιο σενάριο. Η προσωπική μου αίσθηση είναι ότι η διαίρεση της Κύπρου θα συνεχιστεί - αλλά δεν είμαι ειδικός. Προφανώς κανείς στη διεθνή σκηνή δεν θα αφήσει είτε την ελληνική είτε την τουρκική πλευρά να κατακτήσει το σύνολο της Κύπρου.

Δεν σας ανησυχεί το γεγονός ότι η Τουρκία απειλεί την Κυπριακή Δημοκρατία για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της;

Δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στην ασφάλεια αυτής της γεωγραφικής περιοχής λόγω και των διεκδικήσεων του Λιβάνου, τις οποίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν και τρίτοι παίκτες. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι η Τουρκία θα εκτεθεί κατά μέτωπο, ίσως να βοηθήσει άλλους να πραγματοποιήσουν ένα πλήγμα, αλλά τότε αυτό θα είναι μια μορφή τρομοκρατίας. Προφανώς, η υπεράσπιση μιας θαλάσσιας επικράτειας είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την προστασία στόχων εντός του Ισραήλ: τώρα το μελετούμε και το μαθαίνουμε, είναι μια νέα διάσταση. Η ανοιχτή θάλασσα είναι άγριο πράγμα. Πρέπει να ενισχύσουμε τις δυνατότητες του Πολεμικού μας Ναυτικού.

Πώς θα περιγράφατε τις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις στον τομέα των πληροφοριών;

Είναι καλές και βελτιώνονται κάθε φορά που υπάρχει υποχώρηση των σχέσεων με την Τουρκία - όχι μόνο στο επίπεδο των πληροφοριών, αλλά και στο στρατιωτικό. Παραδοσιακά έχουμε καλή ελληνοϊσραηλινή συνεργασία σε ό,τι αφορά το Ναυτικό και την Αεροπορία. Εσείς έχετε πολλά να μελετήσετε από την εμπειρία μας και εμείς γνωρίζουμε την αποτελεσματικότητά σας, ιδίως στα ναυτικά θέματα. Είναι ένας τομέας που μόνο περαιτέρω ανάπτυξη μπορεί να γνωρίσει.

Τι αλλαγές έχουν φέρει οι νέες συνθήκες στην οργάνωση και τις προτεραιότητες των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών;

Οι τρεις βασικές αλλαγές είναι, πρώτον, ότι το να καλύπτεις μια οργάνωση, όπως η Χαμάς ή η Χεζμπολάχ, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το να καλύπτεις μια χώρα, όπως η Ιορδανία ή η Συρία. Εδώ και τρεις-τέσσερις δεκαετίες η σύγκρουση δεν διεξάγεται με γειτονικά κράτη, αλλά με μη κρατικές οντότητες. Δεύτερον, η ιρανική πυρηνική απειλή, που αποτελεί την πρώτιστη προτεραιότητά μας, σημαίνει όχι μόνο να παρακολουθείς τη στρατιωτική πυρηνική ικανότητα καθαυτή, αλλά και την είσοδο των πρώτων υλών, τη λειτουργία των υπολογιστικών συστημάτων, την ιρανική υποδομή - είναι κάτι νέο για εμάς. Τρίτη προτεραιότητα είναι η επεξεργασία του τεράστιου όγκου των διαθέσιμων πληροφοριών: κάθε ημέρα συλλέγουμε οκτώ εκατομμύρια «πληροφορίες» και θα πρέπει από αυτές να επιλέγουμε μόνο τις 80 περίπου που είναι εν δυνάμει χρήσιμες. Το να συλλέγεις οκτώ εκατομμύρια πληροφορίες την ημέρα είναι πια υπόθεση της τεχνολογίας και όχι ανθρώπινη - κανείς δεν μπορεί να τις διαβάσει.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Κεφάλαιο της 29ης Ιουνίου