H Eπανάσταση της Αιγύπτου

(APphoto)

Toυ Thomas L. Friedman

Παρακολουθώντας την ανατροπή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από την κυβέρνηση στην Αίγυπτο, το πιο ενδιαφέρον ερώτημα για μένα είναι το εξής: Θα κοιτάμε πίσω σ'αυτή τη στιγμή ως την αρχή της αναδίπλωσης του πολιτικού Ισλάμ;

Δεν ξέρω την απάντηση στο ερώτημα αυτό, αλλά έχω διαβάσει τις εφημερίδες - και έχω επισκεφθεί τόσο την Τουρκία όσο και την Αίγυπτο τις τελευταίες εβδομάδες - και είδα τα εξής: μια εξέγερση του μη-ισλαμιστικού κέντρου και του στρατού στην Αίγυπτο κατά της ισλαμιστικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Έχω δει μια εξέγερση της κοσμικής και αστικοποιημένης νεολαίας στην Τουρκία κατά του ισλαμιστικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης εκεί. Έχω δει τις Ιρανικές εκλογές όπου οι ψηφοφόροι - οι οποίοι είχαν μόνο τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ έξι υποψηφίων που είχαν προεγκριθεί από την ηγετική ομάδα των κληρικών που βρίσκονται στην ηγεσία του Ιράν - να καταλαβαίνουν γρήγορα ποιός από τους έξι ήταν ο πιο μετριοπαθής, ο Hassan Rowhani, και με συντριπτική πλειοψηφία τον ψήφισαν. Και έχω δει το ισλαμστικό κόμμα Ennahda στην Τυνησία ν'αναγκάζεται από τους ψηφοφόρους εκεί να συμβιβαστεί με δύο κοσμικά κεντροαριστερά κόμματα για την σύνταξη ενός συντάγματος με ευρεία βάση που δεν γέρνει υπερβολικά προς το νόμο της Σαρία. Και μόλις πριν από ένα χρόνο στη Λιβύη, είδα ένα συνασπισμό υπό την ηγεσία ενός πολιτικού επιστήμονα μορφωμένου στη δύση να κερδίζει τους φονταμενταλιστές ισλαμιστές αντιπάλους του στις πρώτες ελεύθερες και δίκαιες εκλογές της Λιβύης.

Και πάλι, θα ήταν πρόωρο να πούμε ότι αυτή η εποχή του πολιτικού Ισλάμ έχει τελειώσει αλλά είναι σίγουρα καιρός να πούμε ότι το μετριοπαθές μη Ισλαμιστικό Κέντρο έχει αρχίσει να απωθεί προς τα πίσω αυτά τα ισλαμιστικά κόμματα και οι πολίτες σε όλη αυτή την περιοχή αισθάνονται να έχουν την εξουσια στα χέρια τους και αυτό τους κάνει ταυτόχρονα ανυπόμονους,

Το γεγονός ότι αυτή η απώθηση στην Αίγυπτο αφορούσε την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης από τον αιγυπτιακό στρατό πρέπει να μας κανει να σκεφτούμε ότι βάζει ένα τεράστιο βάρος στους ώμους του στρατού - και εκείνων που τον ενθάρρυναν: να ενεργεί πλέον με πιο δημοκρατικό τρόπο από εκείνους που αντικατέστησε. Αλλά αυτό ήταν μια πραγματικά ασυνήθιστη κατάσταση. Πως προέκυψε και πού μπορεί να πάμε από εδώ;

Για να κατανοήσουμε το μαζικό λαϊκό ξέσπασμα και την αντίθεση στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία ώθησε τον αιγυπτιακό στρατό να εκδιώξει τον Πρόεδρο Mohamed Morsi στην πρώτη επέτειο από την κατάληψη της εξουσίας, είναι καλύτερο να αποφευχθεί η γλώσσα της πολιτικής. Ήταν ένα πραξικόπημα του στρατού; Ήταν μια λαϊκή εξέγερση; Ας επικεντρωθούμε αντ 'αυτού στη γλώσσα του νόμου. Μιλώντας σε Αιγυπτίους κατά τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχει μια λέξη που αποδίδει καλύτερα τη διάθεση της εν λόγω χώρας για τα γεγονοτα και η λέξη αυτή είναι "κλοπή".

Να θυμάστε πάντα: ο Morsi κέρδισε την Προεδρία με το 51% των ψήφων, επειδή κατάφερε να πείσει πολλούς κοσμικούς αλλά και ευσεβείς, αλλά μη φονταμενταλιστές ισλαμιστές Αιγύπτιους ότι θα κυβερνήσει από το κέντρο, θα έριχνε βάρος στην οικονομία και θα συμπεριελάμβανε όλες τις τάσεις. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα δε θα μπορούσε ποτέ να κερδίσει το 51% μόνη της. Πολλοί κεντρώοι και αστικοποιημένοι Αιγύπτιοι επέλεξαν να ψηφίσουν Mόρσι επειδή δεν θα μπορούσαν να ψηφίσουν τον αντίπαλό του, Ahmed Shafik, που θα διατήρούσε το καθεστώς του Χόσνι Μουμπάρακ. Έτσι πίστεψαν αυτά που ο Mόρσι τους έλεγε.

Όμως έγινε βαθμιαία προφανές ότι ο Morsi, όποτε είχε μια επιλογή του να ενεργησει με συναινετικό τρόπο και να πάρει με το μέρος του τμήματα της κοινωνίας, ή να ενεργήσει αυταρχικά, επέλεγε να ενεργεί αυταρχικά. Ένα τεράστιο κομμάτι των ψηφοφόρων του, ισλαμιστές και μη ισλαμιστές, άρχισαν να αισθάνονται εξαπατημένοι από αυτόν. Θεώρησαν ότι ο ίδιος και το κόμμα του είχε κλέψει κάτι πολύ πολύτιμο: την μακρά αναζήτηση να βάλουν πραγματικά την Αίγυπτο σε μια δημοκρατική πορεία, με την πιο ισότιμη ανάπτυξη.

H μη ισλαμιστική νεολαία, οι οποία πρωτοστάτησε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στην επανάσταση στην πλατεία Ταχρίρ, το 2011, θεωρεί ότι η επανάσταση τους είχε κλαπεί από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία ήταν εστιασμένη στο πως θα εδραιώσει τον εαυτό της και τους ανθρώπους της ατην εξουσία, παρά στην οικονομία της Αιγύπτου και το πως θα κάνει την κυβέρνηση πιο αντιπροσωπευτική. Εν τω μεταξύ, ο φτωχός αγροτικός και αστικός πληθυσμός αγανάκτησαν με το γεγονός ότι, αντί να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και να δίνει ψωμί, όπως είχε υποσχεθεί, ο Morsi έφερε διακοπές στην παροχή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι Κόπτες Χριστιανοί της Αιγύπτου, μερικοί από τους οποίους ήταν βασικοί υποστηρικτές της επανάστασης κατά του Μουμπάρακ, ποτέ δεν θεώρησαν αξιόπιστο τον Morsi, ο οποίος έκανε τα στραβά μάτια στις επιθέσεις κατά των χριστιανών.

Αυτή η ευρέως διαδεδομένη αίσθηση της κλοπής είναι αυτό που έφερε τόσo πολλούς Αιγύπτιους στους δρόμους, γι' αυτό ήταν αρκετά ειρωνικό το γεγονός ότι τα τελευταία λόγια που είπε ο Πρόεδρος Morsi πριν να ανατραπεί - τις λέξεις μετέφερε σε ένα σύντομο βίντεο σε μια προεδρική ιστοσελίδα - ήταν: «Η επανάσταση είναι που έχει κλαπεί από εμάς. "

Ο κλέφτης καλούσε το '100'! Δυστυχώς γι 'αυτόν ο αιγυπτιακός στρατός απάντησε στην άλλη άκρη της γραμμής. Οι ηγέτες του στρατού είχαν ήδη κληθεί από σημαντική μερίδα του αιγυπτιακού λαού, γι 'αυτό είναι τώρα o Morsi ο οποίος βρίσκεται υπό κράτηση.

Οι ιστορικοί σίγουρα θα αναλογιστούν το γιατί η Μουσουλμανική Αδελφότητα συμπεριφέρθηκε τόσο ανόητα. Η σύντομη απάντηση φαίνεται να είναι ότι ο χαρακτήρας της καθορίζει το πεπρωμένο. Ήταν πάντα κόμμα με 'λενινιστική δομή', με μια πολύ αυστηρή ιεραρχία και μια συνωμοτική άποψη της πολιτικής ζωής διαμορφωμένη από τα πολλά χρόνια στην παρανομία. Τα ίδια τα χαρακτηριστικά που της επέτρεψαν να επιβιώσει παρά τις επανειλημμένες διώξεις και συλλήψεις εδώ και 80 χρόνια από στρατιωτικά καθεστώτα της Αιγύπτου και να εργαστεί ενάντια σε κάθε πνεύμα ενσωμάτωσης διαφορετικών απόψεων όποτε ήταν στην εξουσία. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα απομεινάρια του παλαιού καθεστώτος και οι υπηρεσίες ασφαλείας της δεν είχαν κάνει ό,τι μπορούσαν για να κάνουν τον Morsi ν' αποτύχει. Πρέπει να πούμε ότι τους διεκόλυνε να στρέψουν τον αιγυπτιακό λαό εναντίον του.

Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση Ομπάμα ήταν σε μεγάλο βαθμό ένας θεατής σε όλα αυτά. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα καθησύχαζε την Ουάσιγκτον με το ίδιο κόλπο που χρησιμοποιούσε και ο Μουμπάρακ: Σύλληψη των χειρότερων τρομοκρατών της Τζιχάντ που ήταν στην λίστα των πιο καταζητούμενων της Αμερικής και δεν ενοχλούσε το Ισραήλ. Κι έτσι η Αμερική τους άφησε να κάνουν ό,τι ήθελαν τους δικούς τους ανθρώπους.

Δύο κρίσιμα ερωτήματα τώρα κρέμονται πάνω από την Αίγυπτο: Ο αιγυπτιακός στρατός, που επιβεβαίωσε πάλι την θέση του ως κυρίαρχου στο παιχνιδι εξουσίας στην χώρα, θα επιμείνει η νέα κυβέρνηση να είναι πιο περιεκτική σε τάσεις και απόψεις από ό,τι ο Morsi - και ως ποιού σημείου; Η Αίγυπτος δεν θα είναι ποτέ σταθερή, εκτός αν έχει μια κυβέρνηση που θα περιλαμβάνει όλες τις βασικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας - και που θα εξακολουθεί να περιλαμβάνει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία κατά πάσα πιθανότητα συνεχίζει να απολαμβάνει την υποστήριξη από τουλάχιστον 25% του εκλογικού σώματος. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα πρέπει να είναι μέρος της κάθε νέας κυβέρνησης. Αλλά ο αιγυπτιακός στρατός συνέλαβε πολλους μουσουλμανους ακτιβιστές της Αδελφότητας σήμερα. Θα τους επιτρέψει να συμπεριληφθούν στο πολιτικό μέλλον της Αιγύπτου; Και θα είναι ο αιγυπτιακός στρατός, ο οποίος έχει το δικό του τεράστιο δίκτυο των οικονομικών συμφερόντων που επικεντρώνεται στον προστατευτισμό, θα ανοιχτεί σε μεταρρυθμίσεις;

Η συναίνεση μπορεί να παραλύσει ή να ισχυροποιήσει, ανάλογα με το αν όποιος συμμετέχει μπορεί να συμφωνήσει σε έναν οδικό χάρτη για να προχωρήσει η Αίγυπτος μπροστά. Η Αίγυπτος σήμερα είναι σε μια  βαθιά οικονομική τρύπα που έχει ξοδέψει τόσα πολλά χρόνια ανάπτυξης. Μπορούν οι πρωταγωνιστές της πολιτικης της σκηνής (συμπεριλαμβανομένου του Στρατού) να πετύχουν μια δημοκρατική συναίνεση για το σύνολο των οικονομικών και των πολιτικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για να μπει η Αίγυπτος σε μια τροχιά ανάπτυξης, ή μπορούν μόνο να συμφωνούν στο ποιός πρόεδρος πρέπει να φύγει;

Πηγή: New York Times