Οικογενειακή διπλωματία στο υπουργείο Εξωτερικών

Στη συνάντηση που είχε την Τετάρτη στην Ουάσινγκτον η υπουργός Εξωτερικών κ. Ντόρα Μπακογιάννη με την Αμερικανίδα ομόλογό της κ. Χίλαρι Κλίντον ήταν παρών ο γιος και ειδικός σύμβουλός της κ. Κώστας Μπακογιάννης.
Παρίσταται σε όλες τις σημαντικές συναντήσεις της μητέρας του, συντάσσει πολλές από τις ομιλίες της και τις επιβλέπει όλες, μετέχει στις συσκέψεις που πραγματοποιούνται στο υπουργείο Εξωτερικών, έχει την άνεση να κάνει συστάσεις σε έμπειρους πρέσβεις, όχι πάντα με τακτ, ελέγχει την υπηρεσία ενημέρωσης για την αποτελεσματικότητά της, μπαινοβγαίνει στις διευθύνσεις του υπουργείου και, γενικώς, κινείται στο κτίριο της Β. Σοφίας σαν να βρίσκεται στο...«οικογενειακό περιβάλλον» του.

Παιχνίδι εντυπώσεων
Η «οικογενειακή διπλωματία» δεν είναι κάτι που συνηθίζεται σε χώρες του Δυτικού κόσμου, αλλά δεν πρόκειται για τη μοναδική ιδιαιτερότητα στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, η λειτουργία του οποίου έχει υποταχθεί στις πολιτικές φιλοδοξίες της ηγεσίας του. Ζητούμενο, δηλαδή, δεν είναι η παραγωγή μετρήσιμου έργου, αλλά εντυπώσεων που εξυπηρετούν αρχηγικούς σχεδιασμούς και τη στρατηγική για την επόμενη μέρα.
Στην πραγματικότητα, η επικοινωνία έχει υποκαστήσει πλήρως τη διπλωματία και η άσκηση εξωτερικής πολιτικής έχει εξελιχθεί σε άσκηση προσωπικών δημοσίων σχέσεων. Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται από ένα εντυπωσιακό σε μέγεθος και
παραγωγικότητα επικοινωνιακό επιτελείο, που επιτυγχάνει θεαματικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα,..

κατά τη μετάδοση της επίσκεψης της υπουργού Εξωτερικών στις ΗΠΑ δεν καταγράφηκε η αποτυχία της εντατικής προσπάθειάς της να κλείσει ραντεβού με τον αντιπρόεδρο της αμερικανικής κυβέρνησης Τζόζεφ Μπάιντεν. Ούτε η παντελής απουσία Αμερικανών αξιωματούχων από τη δεξίωση που δόθηκε προς τιμήν της στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη στην Ουάσινγκτον. Το κυριότερο, δεν εμφανίστηκε ως «χουνέρι», όπως στην πραγματικότητα ήταν, η δημοσιοποίηση της έκθεσης-καταπέλτη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα, λίγη ώρα μετά το πέρας των συνομιλιών της Ελληνίδας υπουργού με την κ. Κλίντον. Μεταδόθηκαν κυρίως διαρροές συνεργατών της που δεν είχαν έτσι κι αλλιώς τη δυνατότητα να ενημερώσουν με ακρίβεια, αφού το σημαντικό μέρος των συνομιλιών Κλίντον-Μπακογιάννη έγινε χωρίς την παρουσία αντιπροσωπειών και είχε διάρκεια 20 λεπτών.

Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι κατά την επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών στις ΗΠΑ την προηγούμενη εβδομάδα, πανταχού παρόν ήταν το ζεύγος Αντώνη και Έμυς Λιβανίου. Πρόκειται για τον γνωστό επικοινωνιολόγο και τη σύζυγό του, που έχει διατελέσει στέλεχος τηλεοπτικών σταθμών. Η επίσημη απάντηση είναι ότι δεν μετείχαν στην επίσημη ελληνική αντιπροσωπεία και βρίσκονταν για δικούς τους λόγους εκεί. Αυτή η εκδοχή, όμως, δεν αρκεί για να εξηγηθεί το πώς συνέβη να βρίσκονται παντού όπου βρισκόταν η κ. Ντόρα Μπακογιάννη. Ετσι κι αλλιώς, συμβαίνουν πολλά ανεξήγητα και παράδοξα, με βάση τους παραδοσιακούς κανόνες της διπλωματίας, στο περιβάλλον και στην αυλή της υπουργού Εξωτερικών.

Ο ρόλος της διπλωματικής υπηρεσίας είναι σήμερα περισσότερο αποδυναμωμένος από ποτέ, σύμφωνα με μαρτυρίες λειτουργών της. Τα τηλεγραφήματα που στέλνουν στην Αθήνα οι υπηρετούντες σε κρίσιμα πόστα του εξωτερικού μένουν κατά κανόνα αναπάντητα. Αποτελεί έκπληξη εάν λάβουν οδηγίες για τους χειρισμούς που πρέπει να κάνουν ή κάποιο σημείωμα στο οποίο περιγράφονται οι ελληνικές θέσεις για συγκεκριμένα ζητήματα. Στην πραγματικότητα, με τη μέθοδο της αδιαφορίας για τη δουλειά τους, ενθαρρύνονται να αδρανούν.

Οι συνέπειες της αδρανοποίησης της διπλωματικής υπηρεσίας είναι ορατές στη διαρκή επιδείνωση των εθνικών θεμάτων, με όρους διασυρμού της ελληνικής πλευράς, που υφίσταται απαθείς προσβολές, όπως η διεκδίκηση από την Αγκυρα αποζημίωσης για τη συντριβή του τουρκικού αεροσκάφους στη φονική σύγκρουση πάνω από την Κάρπαθο που προκάλεσε το θάνατο του σμηναγού Ηλιάκη. Ή οι συνεχείς επιθέσεις που δέχεται από την πολιτική ηγεσία της ΠΓΔΜ ο υπουργός Πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς και οι οποίες μένουν αναπάντητες από το ελληνικό ΥΠΕΞ για προφανείς λόγους.

Προσωπικό (δια)δίκτυο
Ο επικεφαλής της διεύθυνσης ελληνοτουρκικών Α4 Γ. Κακλίκης θα φύγει σύντομα για τη Γενεύη και συνάδελφοί του βεβαιώνουν ότι ο βαθύτερος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι εισηγήσεις του αγνοούνταν και ότι οι αποφάσεις για τα ελληνοτουρκικά λαμβάνονται από έναν κλειστό κύκλο προσώπων που δεν έχουν σχέση με τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες. Εκτός από τον πρέσβη κ. Βασίλη Κασκαρέλη –άλλοτε εκλεκτό των κυβερνήσεων Σημίτη– που θα τοποθετηθεί στην Ουάσινγκτον και χαίρει της απολύτου εμπιστοσύνης της υπουργού, τα πλέον ισχυρά πρόσωπα στο υπουργείο Εξωτερικών είναι ο γ.γ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Θόδωρος Σκυλακάκης (πρώην αντιδήμαρχος Αθηναίων και προαλειφόμενος για ευρωβουλευτής) και ο Δημήτρης Ζαφειριάδης, διευθυντής του πολιτικού γραφείου της υπουργού. Η σύμβουλος σε θέματα εθιμοτυπίας κ. Κέλλυ Μπουρδάρα είναι πολύ σημαντικότερη από τους περισσότερους επικεφαλής διευθύνσεων. Και ούτε λόγος για τον κ. Αχιλλέα Ιωακειμίδη, υπεύθυνο για την προσωπική ιστοσελίδα της ΥΠΕΞ, στενό φίλο του κ. Κώστα Μπακογιάννη, ο οποίος έχει εργαστεί στην εταιρεία του κ. Βερνίκου, πεθερού του κ. Μ. Καμπουρίδη, κουνιάδου του κ. Κ. Μπακογιάννη και είναι κουμπάρος του κ. Καμπουρίδη. Το γεγονός ότι το γραφείο του κ. Ιωακειμίδη βρίσκεται στον πρώτο όροφο του κτιρίου της Β. Σοφίας 5, είναι ακόμη μία ιδιαιτερότητα, δεδομένου ότι η φροντίδα για την προσωπική ιστοσελίδα της κ. Μπακογιάννη δεν αποτελεί, με βάση τη θεσμική τάξη, έργο του υπουργείου Εξωτερικών.

Αντίδραση διπλωματών
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ωριμάζει η ιδέα στο εσωτερικό της Ένωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων να προταθεί η θέσπιση θέσης υπηρεσιακού υφυπουργού Εξωτερικών, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής αλλά και η θεσμικότητά της. Γιατί επί των ημερών της κ. Ντόρας Μπακογιάννη στην ηγεσία του ΥΠΕΞ, η προβολή της ίδιας και η ανάδειξη του πολιτικού της εκτοπίσματος έχει υποκαταστήσει την ουσιαστική διπλωματία, που σε ολόκληρο τον κόσμο, κατά κανόνα, υπηρετείται χωρίς πολλά λόγια δημοσίως. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο αριθμός των συνεντεύξεων που έχει δώσει δεν έχει προηγούμενο στα χρονικά του υπουργείου, ενώ διαπερνούν τις κλειστές πόρτες οι φωνές που υψώνονται όταν δημοσιεύεται έστω και ένα μονόστηλο εκτός «γραμμής».
Η κ. Μπακογιάννη είναι η μοναδική υπουργός Εξωτερικών που δημιούργησε γραφείο Τύπου υπουργού, το οποίο λειτουργεί παράλληλα με την υπηρεσία ενημέρωσης και έχει ως σκοπό την προβολή της ως πολιτικού προσώπου.

Μεγάλος αδελφός
Το πολυπληθές γραφείο Τύπου παρακολουθεί με βάρδιες όλα τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, όπως επίσης και τα μπλογκ, και καταγράφει όλες τις αναφορές στο πρόσωπο της υπουργού προκειμένου να αποφασιστούν οι κατάλληλες (προληπτικές ή κατασταλτικές) κινήσεις. Τη διανομή των παραπολιτικών, που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα το επικοινωνιακό επιτελείο, χειρίζονται ο υπεύθυνος του γραφείου Τύπου κ. Σωτήρης Ξενάκης και ο κ. Δημήτρης Ζαφειριάδης, τέως σύζυγος της κόρης της υπουργού κ. Αλεξίας Μπακογιάννη. Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΥΠΕΞ κ. Γιώργος Κουμουτσάκος λειτουργεί, όπως βεβαιώνουν στενοί συνεργάτες του, ως υφιστάμενος του κ. Κώστα Μπακογιάννη και του κ. Δημήτρη Ζαφειριάδη. Για τη στάση του αυτή, παρόλο που υπήρξε συνεργάτης του προκατόχου της υπουργού κ. Πέτρου Μολυβιάτη, ακούγεται ότι μπορεί να ανταμειφθεί και αυτός με μια θέση στην ευρωλίστα.

Ανταγωνισμός με Μαξίμου
Ο θηριώδης επικοινωνιακός-προπαγανδιστικός μηχανισμός που έχει στηθεί στο υπουργείο Εξωτερικών πολύ συχνά κατατροπώνει τον αντίστοιχο του Μεγάρου Μαξίμου. Έτσι, λόγου χάρη, ευδοκίμησε η προσπάθεια που έγινε από συνεργάτες της κ. Μπακογιάννη να «μειώσουν» τη σημασία της πρόσφατης συνάντησης του πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή με τους «επίσημους φίλους» του Μπάρακ Ομπάμα κ.κ. Ρίτσαρντ Ντέρμπιν και Αλέξη Γιαννούλια, προκειμένου να έχει μόνο η ίδια τη «δόξα» της επιδιωκόμενης αλλαγής ατμόσφαιρας στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.
Πρέσβεις που επικοινωνούν μαζί μας καταγγέλλουν προσπάθεια μετατροπής της διπλωματικής υπηρεσίας σε αυλή της υπουργού, μιλούν για yesmen, που παίρνουν τα καλά πόστα, και για έχοντες το θάρρος της γνώμης τους, που «εξορίζονται» σε απίθανα μέρη του κόσμου. Μας μεταφέρουν επίσης μία εικόνα υπεραξιοποίησης μίας ομάδας συνταξιούχων που ξέρουν να γίνονται ευχάριστοι στην υπουργό προκειμένου να παραμείνουν ενεργοί. Κάνουν λόγο για διαρκείς οχλήσεις σε διπλωμάτες που έχουν άποψη για τις υποθέσεις τις οποίες χειρίζονται από εξωθεσμικούς, όπως ο γιος-ειδικός σύμβουλος. Και υπενθυμίζουν την αγωνία της να θεσπίσει δέκα νέες θέσεις πρέσβεων εκ προσωπικοτήτων προκειμένου να τακτοποιηθούν ημέτεροι.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πατρίκιοι και πληβείοι μεταξύ των διπλωματών. Για παράδειγμα, ο διευθυντής διπλωματικού γραφείου της υπουργού κ. Κ. Χαλαστάνης έχει «κλείσει» από τώρα την πρεσβεία στο Παρίσι για να «βολευτεί» όταν ολοκληρωθεί ο «κύκλος» της κ. Μπακογιάννη στο ΥΠΕΞ, ενώ ο κ. Γ. Κουμουτσάκος έχει «καπαρώσει» το προξενείο στο Λονδίνο, στην περίπτωση που δεν συμπεριληφθεί στο ευρωψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας.

CityPress