...Γιατί αυτοί νίκησαν και εμείς ηττηθήκαμε;
Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2012
ΜΕΡΟΣ ΙΙΗ εξέχουσα είχε το θάνατο μέσα της …
(Αντισυνταγματάρχης Κ. Δ. Κανελλόπουλος)
Γράφει ο Αρματιστής
Η Ελληνική διοίκηση μετά τη σύμπτυξη των δυνάμεών της από το Σαγγάριο και ύστερα από τον οκταήμερο σκληρό και αιματηρό αγώνα για την απόκρουση της Τουρκικής αντεπίθεσης προς το Αφιόν Καραχισάρ (17 - 25/9/1921), βρέθηκε προ του ζητήματος του καθορισμού της αμυντικής τοποθεσίας επί της οποίας θα εγκαθίστατο. Αποφασίστηκε ότι η τοποθεσία που θα εκλεγόταν, θα έπρεπε να καλύπτει τη σιδηροδρομική γραμμή Σμύρνη – Αφιόν – Εσκή Σεχήρ. Ορθώς εκτιμήθηκε ότι το πλέον κρίσιμο σημείο ήταν ο κόμβος συγκοινωνιών του Αφιόν και έτσι δημιουργήθηκε η ομώνυμη οχυρωμένη εξέχουσα για τη προστασία του, της οποίας βεβαίως το πλέον ευάλωτο σημείο ήταν το νότιο σκέλος της, που έβαινε παράλληλα και σε απόσταση 6-8 χλμ από τη σιδηροδρομική γραμμή Σμύρνη – Αφιόν και στο οποίο αν ο εχθρός κατόρθωνε να επιτύχει διάρρηξη, θα απέκοπτε την οδό συγκοινωνιών και επικοινωνιών με τη βάση της Σμύρνης, όλων τις δυνάμεων που θα βρίσκονταν ανατολικά του σημείου διαρρήξεως.
Για την αμυντική εγκατάσταση στο νότιο σκέλος της εξέχουσας του Αφιόν, επελέγη τελικά η γραμμή των υψωμάτων Τουκλού Τεπέ – Χασάν Μπελ – Κιλίτς Αρσλάν Μπελ – Τιλκί Κιρί Μπέλ (Tinaztepe) – το όρος Μικρό Καλετζίκ (Kucukkalecik), η οποία βαίνει παράλληλα και αμέσως νότια της σιδηροδρομικής γραμμής και της κοιλάδας του ποταμού Ακάρ.
(Σημείωση: Το ύψωμα Μικρό Καλετζίκ έχει υψόμετρο 1710 μ, αλλά σε όλα τα ιστορικά κείμενα αναφέρεται λανθασμένα ως 1310).
Εκ των παραπάνω αναφερθέντων υψωμάτων, το πλέον ισχυρό εξ όλων είναι το Τιλκί Κιρί Μπελ, το οποίο παρουσιάζει απότομες κλίσεις προς όλες τις κατευθύνσεις, κυρίως όμως είναι δυσπρόσιτο προς νότο. Όλα τα υπόλοιπα υψώματα παρουσιάζουν ομαλά πρανή και είναι ευκόλως βατά.
Το ανωτέρω τμήμα της αμυντικής τοποθεσίας, παρουσίαζε τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Είχε χαραχθεί επί εδάφους ορεινού, ισχυρά διακεκομμένου το οποίο παρείχε στον αμυνόμενο κακή παρατήρηση και περιορισμένα πεδία βολής.
• Οι από βορρά προς νότο (και αντιστρόφως) βαθιές χαραδρώσεις που διαχωρίζουν μεταξύ τους τα αναφερθέντα υψώματα, επέτρεπαν την αθέατη διείσδυση των εχθρικών δυνάμεων στα πλευρά και τα νώτα της τοποθεσίας.
(Σημείωση: Από τη βαθειά γραμμή του Τσάϊ Χισάρ, δυτικά ΚΙΡΚΑ, πέρασε το V Σώμα Ιππικού – 3 Μεραρχίες – στα νώτα της Ι Μεραρχίας. Από τη βαθειά γραμμή ανατολικά του Τιλκί Κιρί Μπελ διευκολύνθηκε η κάθοδος της 23 Μεραρχίας στη πεδιάδα).
• Στερούταν απολύτως βάθους. Πίσω από την τοποθεσία δεν υπήρχε κανένα εδαφικό έρεισμα για να συγκρατηθεί ο εχθρός σε περίπτωση διάρρηξης. Υπήρχε μόνο η κοιλάδα του ποταμού Ακάρ, 400 – 600 μ χαμηλότερα.
• Τα υψώματα που αναφέρθηκαν, αποτελούσαν και τα Ζωτικά Εδάφη της τοποθεσίας και συγχρόνως όριζαν και την αμυντική γραμμή, επί της οποίας είχαν κατασκευαστεί τα έργα αμυντικής οργάνωσης. Η απώλεια οποιουδήποτε υψώματος, έφερνε τον εχθρό στη κοιλάδα του Ακάρ και τη σιδηροδρομική γραμμή.
• Η πρώτη αμυντική γραμμή, αποτελούσε και τη μοναδική γραμμή άμυνας. Πίσω από αυτή δεν είχε οριστεί δεύτερη γραμμή και πολύ περισσότερο δεν είχε οργανωθεί καμιά άλλη αμυντική τοποθεσία, πλην της τοποθεσίας του Τουμλού Μπουνάρ, 50 χλμ δυτικά, η οποία είχε οχυρωθεί από τη ΙΙ Μεραρχία μετά τις επιχειρήσεις του Μαρτίου 1921.
• Το εμπρός από την αμυντική τοποθεσία έδαφος, ανέρχεται σταδιακά προς νότο και κυριαρχείται από τη κορυφή του Buyukkalecik (Μεγάλο Καλετζίκ) ή Κοτσά Τεπέ (Kocatepe), το οποίο ασκεί πλήρη κυριαρχία σε όλη την προς βορρά εδαφική ζώνη και επιτρέπει την άνετη παρατήρηση μέχρι την κοιλάδα του Ακάρ και τη πόλη του Αφιόν.
(Σημείωση: Επί του Κοτσά Τεπέ την παραμονή της 13ης Αυγούστου 1922, εγκαταστάθηκε σύσσωμη η Τουρκική ηγεσία, Κεμάλ – Φεβζή – Ινονού – Νουρεντίν, για τον έλεγχο και τη διοίκηση των επιχειρήσεων).
• Το ασθενέστερο και πλέον τρωτό τμήμα του νότιου σκέλους της εξέχουσας αποτελούσε η ευρύτερη περιοχή συνδέσμου των Ιης και ΙVης Μεραρχιών, που προσδιοριζόταν:
α) Από το δεξιό της ΙVης Μεραρχίας, που από το Διχαλωτό Βράχο αντί να κατευθυνθεί δυτικά για να ευθυγραμμιστεί με την αμυντική γραμμή της Ιης Μεραρχίας, στρεφόταν προς τα βορειοδυτικά, απομακρυνόμενο από αυτή.
β) Το τεράστιο κενό των 6 χλμ μεταξύ του δεξιού ορίου της ΙVης Μεραρχίας και του «Σημείου Στηρίγματος Καγιαντιμπί» της Ιης Μεραρχίας, νότια του χωριού Καγιαντιμπί.
γ) Το αντέρεισμα Μπελέν Τεπέ του Καλετζίκ που κατερχόταν προς το «Σ.Σ. Καγιαντιμπί» και εκείθεν προς τη πεδιάδα
δ) Τη βαθειά γραμμή μεταξύ του Τιλκί Κιρί Μπελ και του Μπελέν Τεπέ (χαράδρα του Σινίρ Κιόι, 400 μέτρα χαμηλότερα από το Τιλκί Κιρί Μπελ).
Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, στην υπόψη περιοχή είχε δημιουργηθεί μια εισέχουσα στην αμυντική τοποθεσία, σε έδαφος με έντονο ανάγλυφο που κατερχόταν προς το εσωτερικό της τοποθεσίας και τη πεδιάδα.
(Σημείωση: Κατά την Τουρκική επίθεση της 13ης Αυγούστου, στο χώρο αυτό ωθήθηκε προς το μεν Μπελέν Τεπέ και το Σ.Σ. Καγιαντιμπί η 23 Τουρκική Μεραρχία, προς δε το κενό των 6 χλμ η 11 Μεραρχία).
• Το αμέσως νότια και νοτιοδυτικά της πόλης του Αφιόν τμήμα της εξέχουσας (που απείχε από το Αφιόν 5 χλμ) που οριζόταν από το Μικρό Καλετζίκ (Υψ. 1710) και τα εκατέρωθεν αυτού αντερείσματά, παρουσίαζε ακόμη περισσότερα μειονεκτήματα, επειδή εμπρός και σε μικρή απόσταση από την αμυντική τοποθεσία, υπήρχαν πολλά και μεγαλυτέρου ύψους υψώματα που επέτρεπαν στον εχθρό αφ’ ενός την άνετη και εκ του σύνεγγυς παρατήρηση της Ελληνικής τοποθεσίας και αφ’ ετέρου την αθέατη συγκέντρωση νότια αυτών ισχυρών δυνάμεων, για εκτόξευση επιθετικής ενέργειας προς βορρά.
(Σημείωση: Ο υπόψη χώρος, αποτέλεσε τους Χώρους Συγκεντρώσεως και Εξορμήσεως των 23ης, 11ης, 5ης και 8ης Τουρκικών Μεραρχιών για την επίθεση της 13ης Αυγούστου 1922. Οι 11η και 5η είχαν αναλάβει τη Κυρία Προσπάθεια και είχαν ως αντικειμενικό σκοπό το Κέντρο Αντιστάσεως Καμελάρ το οποίο περιελάμβανε το Μαύρο Βράχο, το Κιουτσούκ Καλετζίκ και τα προς το Καγιαντιμπί κατερχόμενα αντερείσματα. Οι θέσεις των αναφερομένων Μεραρχιών προσδιορίζονται (σήμερα) επί του εδάφους με αραβικούς αριθμούς, για το σκοπό παρουσίασης της μάχης).
Γράφει σχετικά ο στρατηγός Κ. Κανελλόπουλος:
«Η εδαφική υπεροχή του Μεγάλου επί του Μικρού Καλετζίκ είναι όπως βλέπει κάποιος απόλυτος. Παρατηρητήριο θαυμάσιο και προπέτασμα ασφαλέστατο το Μεγάλο Καλετζίκ, έδωσε στη Τουρκική Διοίκηση την ασφαλή βάση δια την επιτυχία της μεγάλης αυτής επιθέσεως. Αύτη ορθώς εκτιμήσασα το τρωτό τούτο σημείο της Ελληνικής παρατάξεως, επεχείρησε προς τα εκεί την κυρία επιθετική αυτής προσπάθεια …»)
Συμπέρασμα
Τα ως άνω αναφερθέντα πολύ σοβαρά μειονεκτήματα, καθιστούσαν την επιλεγείσα αμυντική τοποθεσία στο νότιο σκέλος της εξέχουσας, εξόχως ευάλωτη σε ενδεχόμενη ισχυρή εχθρική κρούση και ως εκ τούτου για την ισχυροποίηση της απαιτούνταν πολύ σοβαρές εργασίες αμυντικής οργάνωσης, διάθεση σημαντικών δυνάμεων για την επάνδρωση της, καθώς και πρόβλεψη ισχυρών εφεδρειών πίσω από αυτή, για την άμεση αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων. Το παραπάνω σοβαρότατο πρόβλημα, επιβαρύνονταν από το ότι:
• Όλα τα σχέδια ενεργείας προέβλεπαν «άμυνα μέχρις εσχάτων» επί της κατεχομένης οχυρωμένης τοποθεσίας, που αποτελούσε άλλωστε και τη μοναδική αμυντική τοποθεσία.
• Μελέτες και σχέδια για τη σύμπτυξη του μετώπου και μάλιστα υπό τη πίεση του εχθρού δεν είχαν καταρτιστεί από το Α’ Σώμα Στρατού, ειδικά για το νότιο σκέλος της εξέχουσας που αποτελούσε και το νευραλγικότερο σημείο του όλου Μικρασιατικού μετώπου.
• Αναγνωρίσεις προς τις πίσω τοποθεσίες δεν είχαν πραγματοποιηθεί.
• Οι υπάρχουσες οδεύσεις από τα μετόπισθεν προς την οχυρωμένη τοποθεσία δεν είχαν διευθετηθεί ώστε να επιτρέπουν την ταχεία κίνηση των εφεδρειών προς τα απειλούμενα σημεία. Το γεγονός αυτό υπήρξε και η αιτία που το πεδινό πυροβολικό παρέμεινε στις θέσεις του και δεν μπόρεσε να μετακινηθεί για να συμμετάσχει στον αμυντικό αγώνα της 13ης και 14ης Αυγούστου.
Απορίες και ερωτηματικά
Εύλογα όμως δημιουργείται το ερώτημα, πως επελέγη μια τόσο εξόφθαλμα ασθενής και προβληματική τοποθεσία για την κάλυψη του πλέον ευαίσθητου τμήματος της Ελληνικής αμυντικής διάταξης στο Μικρασιατικό μέτωπο, όταν βεβαίως αμέσως νοτιότερα υπήρχαν άλλες ισχυρότερες. Πιστεύω ότι η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στο σύγγραμμα με τίτλο «Η Μικρασιατική Ήττα», του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Κανελλόπουλου, που ως λοχαγός του Μηχανικού, υπηρετούσε το 1922 στο ΙΙΙ γραφείο (επιχειρήσεων) του Α’ ΣΣ και ως εκ τούτου ήταν γνώστης του όλου ζητήματος. Στο εν λόγω σύγγραμμα, αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Μετά την απόκρουση της Τουρκικής αντεπίθεσης στο Αφιόν Καραχισάρ και την υποχώρηση των Τουρκικών δυνάμεων προς νότο, γεννήθηκε το ζήτημα της αμυντικής γραμμής που έπρεπε να καταληφθεί. Η Στρατιά υπέδειξε όπως νότια του Αφιόν, καταληφθεί η γραμμή «Μιχαήλ», η οποία είναι η γραμμή του Μεγάλου Καλετζίκ. Το Α’ Σ.Σ. (Υποστράτηγος Κοντούλης, Επιτελάρχης Γονατάς) συμφώνησε με την υπόδειξη της Στρατιάς και διέταξε την IV Μεραρχία (Υποστράτηγος Δημαράς, Επιτελάρχης Τσολάκογλου) να καταλάβει τη γραμμή «Μιχαήλ». H IV Μεραρχία αφού κατέλαβε τη γραμμή του Μικρού Καλετζίκ (Kucukkalecik), έκρινε περιττό να προωθήσει νοτιότερα τα συντάγματά της, θεωρώντας ότι η γραμμή που κατέλαβε ήταν αμυντικώς ισχυρότατη και ότι η προώθηση μέχρι τη γραμμή «Μιχαήλ» θα προκαλούσε δυσχέρειες στους ανεφοδιασμούς και θα επιμήκυνε το μέτωπο. Το Α’ Σ.Σ. ενέκρινε την ενέργεια της IV Μεραρχίας, αποδεχόμενο τα επιχειρήματα αυτής. Οι Τούρκοι αφού διαπίστωσαν τη μη κατάληψη του Μεγάλου Καλετζίκ από τους Έλληνες, το κατέλαβαν αυτοί και εγκαταστάθηκαν ισχυρώς απ’ αυτού. Όταν στις αρχές του 1922 ανέλαβε τη διοίκηση του Α’ Σ.Σ. ο Υποστράτηγος Τρικούπης (εδώ γίνεται κάποιο λάθος, επειδή ο Τρικούπης ανέλαβε το Α’ Σώμα τέλη Μαίου του 1922), ανήλθε στο Μικρό Καλετζίκ, αντιλήφθηκε το «εξόχως μειονεκτικό των εκεί Ελληνικών θέσεων», πλην όμως έκρινε ότι ήταν πλέον δυσχερέστατη αν όχι αδύνατη η κατάληψη του Μεγάλου Καλετζίκ, επειδή ο εχθρός είχε ισχυροποιηθεί επ’ αυτού».
Με βάση τα παραπάνω οι δυνάμεις της Ελληνικής Στρατιάς εγκαταστάθηκαν αμυντικά σε μια τοποθεσία απόλυτα μειονεκτική για τη διεξαγωγή αμυντικής μάχης. Το πόσο λάθος ήταν η εκτίμηση του διοικητού της IV Μεραρχίας που έκρινε «ως περιττή την προώθηση της Μεραρχίας του νοτιότερα στη γραμμή Μιχαήλ» και το πόσο αυτή έβλαψε τον αμυντικό αγώνα του Α’ ΣΣ κατά την 13η και 14η Αυγούστου 1922, φαίνεται από το μέγεθος των δυνάμεων (4 Μεραρχίες) που συγκεντρώθηκαν αθέατες και απρόσβλητες σε απόσταση μόλις 4 χλμ από το Μικρό Καλετζίκ, εκ των οποίων οι 11η και η 5η επιτέθηκαν εναντίον του Ι/35 Τάγματος που αμυνόταν στο Κέντρο Αντιστάσεως του Καμελάρ, με την 11η να έχει και ως αποστολή τη διείσδυση στο κενό των 6 χλμ.
(Σημείωση: Στη συνέχεια την ευθύνη του Καμελάρ την ανέλαβε το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων του Πλαστήρα).
Εκτός από τη γραμμή «Μιχαήλ» και το Μικρό Καλετζίκ, υπήρχε άλλη κατάλληλη αμυντική τοποθεσία;
Ασφαλώς. Και προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, το «γιατί» η ΙV Μεραρχία παρέμεινε στο Μικρό Καλετζίκ (ενώ αμέσως μπροστά του και σε απόσταση 2 χλμ υπήρχαν υπερκείμενα υψώματα) και δεν προώθησε τη διάταξή της 4 χλμ νοτιότερα, όπου η γραμμή των υψωμάτων 1505 – 1670 – 1798 – 1735 – 1690 θα της παρείχε περισσότερα πλεονεκτήματα για τη διεξαγωγή του αμυντικού της αγώνα και επιπλέον θα ευθυγράμμιζε τη διάταξή της με αυτή της Ι Μεραρχίας! Βεβαίως και η γραμμή των υψωμάτων 1505 – 1670 – 1798 – 1735 – 1690 υπόκειται στη κυριαρχία του Μεγάλου Καλετζίκ, αλλά το προ αυτών έδαφος κατέρχεται για 5,5 χλμ περίπου, πριν αρχίσει να ανέρχεται προς το Μεγάλο Καλετζίκ. Η ευθυγράμμιση όμως της διάταξης και η δυνατότητα παρατήρησης και βολής σε απόσταση 6 χλμ, είναι κάτι που κανένας διοικητής δεν μπορεί να αγνοήσει. Επιπλέον η παραπάνω γραμμή προσέδιδε αρκετό βάθος στη τοποθεσία της IV Μεραρχίας (που τόσο πολύ απουσίαζε), καταργούσε το μεταξύ των δύο Μεραρχιών κενό, εξουδετέρωνε εν πολλοίς τα προβλήματα που δημιουργούσε η χαράδρα του Σινίρκιοϊ και πλαγιοφύλασσε το ευαίσθητο Τιλκί Κιρί Μπελ.
Η εξέχουσα του Αφιόν, «είχε το θάνατο μέσα της» (Κ. Κανελλόπουλος).
Δυστυχώς το ευάλωτο του νότιου σκέλους της εξέχουσας του Αφιόν, εκτός από τον Τρικούπη το αντιλήφθηκε και ο νέος αρχιστράτηγος Χατζανέστης, ο οποίος όταν στις 24 Μαΐου 1921 ανέλαβε τη διοίκηση της Στρατιάς, αμέσως διαπίστωσε τα μειονεκτήματα της Ελληνικής διάταξης και ρώτησε τον Επιτελάρχη Υποστράτηγο Πάλλη: «Πως κοιμάσθε ήσυχοι με τοιαύτην παράταξη του στρατεύματος και άνευ δευτέρας γραμμής εκ των προτέρων προπαρασκευασμένης;». Στη συνέχεια ο Αρχιστράτηγος έφυγε για επιθεώρηση του μετώπου, αφού προηγουμένως διέταξε το επιτελείο του να ετοιμάσει μελέτες για τη σύμπτυξη του μετώπου. Ο Χατζανέστης διαπίστωσε το ευάλωτο της εξέχουσας του Αφιόν, αλλά πείστηκε από τους διοικητές των Μεραρχιών «ότι το μέτωπο είναι ακλόνητο, ότι οι άνδρες έχουν υψηλό ηθικό και ότι το ηθικό του Τουρκικού στρατού είναι πεσμένο!!!», (Σημείωση: Δεν ξέρω αν σε κάποιους αυτές οι φράσεις τους θυμίζουν κάτι...).
Μια ρεαλιστική πρόταση που αγνοήθηκε
Ενώ ο Χατζανέστης βρισκόταν στο μέτωπο, έφθασε στη Σμύρνη ο συνταγματάρχης Πάσσαρης και ανέλαβε τα καθήκοντα του υπαρχηγού του επιτελείου της Στρατιάς. Αντιλήφθηκε ότι οι μελέτες της προηγούμενης διοίκησης της Στρατιάς αναφορικά με τις δυνατότητες ενέργειας του εχθρού και τη διάταξη της Στρατιάς ήταν εσφαλμένες και προχώρησε στη σύνταξη υπομνήματος με το οποίο εξέθετε τις σκέψεις του για το δέον γενέσθαι. Κεντρικό σημείο του όλου σκεπτικού του, ήταν ότι η περιοχή του Αφιόν αποτελούσε την «Αχίλλειο πτέρνα» της Ελληνικής διάταξης και το σημείο στο οποίο οι Τούρκοι θα μπορούσαν να επιτύχουν στρατηγικό αποτέλεσμα και ως εκ τούτου θεωρούσε ότι η διατιθέμενη δύναμη στο τομέα του Αφιόν δεν ήταν ανάλογη της αξίας του και έπρεπε να ενισχυθεί άμεσα.
Πρότεινε λοιπόν όπως η περιοχή του Αφιόν αφ’ ενός να ενισχυθεί με δυνάμεις που θα αποσύρονταν από το τομέα του Ουσάκ (εκεί βρισκόταν η Μεραρχία Ιππικού) και αφ’ ετέρου η ΙΙ Μεραρχία που βρισκόταν σε προκάλυψη δυτικά του Τουμλού Μπουνάρ, να συγκεντρωθεί στη περιοχή Μπαλ Μαχμούτ (πίσω από το Τιλκί Κιρί Μπελ) ως γενική εφεδρεία της Στρατιάς. Επίσης πρότεινε τη πιο αραιή κάλυψη του βόρειου και κεντρικού τομέα της Στρατιάς και με την εξοικονόμηση των δυνάμεων που θα προέκυπτε τη συγκρότηση στρατηγικής εφεδρείας από 5 Μεραρχίες περίπου (X, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ (-), VII, IX, XIII).
Ο Χατζανέστης επιστρέφοντας από το μέτωπο, δεν αποδέχθηκε την εισήγηση του Συνταγματάρχη Πάσσαρη, επειδή είχε κατά νου άλλες ριζικότερες απόψεις για τη σύμπτυξη του μετώπου και έτσι η διάταξη παρέμεινε αμετάβλητη.
Η έναρξη της Τουρκικής επίθεσης βρήκε το Α’ ΣΣ με μοναδική εφεδρεία το Απόσπασμα Πλαστήρα (5/42 Σ.Ε. + ΜΟΠ) το οποίο και το διέθεσε αμέσως στο Καμελάρ του οποίου και ανέλαβε τη διοίκηση. Η VII Μεραρχία του Β’ Σ.Σ. που αποτελούσε μέρος της στρατηγικής εφεδρείας της Στρατιάς, βρισκόταν σε απόσταση 20 χλμ από το Αφιόν, τέθηκε αμέσως σε σύντονη πορεία κάτω από το καυτό Αυγουστιάτικο ήλιο του κεντρικού Μικρασιατικού υψιπέδου και φθάνοντας κατάκοπη στη περιοχή του Αφιόν, διατέθηκε στην Ι Μεραρχία η οποία και τη χρησιμοποίησε τμηματικά και όχι συγκεντρωτικά. Ενεπλάκη στον αγώνα αργά το απόγευμα της 13ης Αυγούστου.
Επίλογος
Όπως γίνεται αντιληπτό, όλοι είχαν αντιληφθεί το ευάλωτο του νοτίου σκέλους της εξέχουσας, όλοι γνώριζαν ότι η εξέχουσα είχε το θάνατο μέσα της, λύσεις υπήρχαν, λύσεις προτάθηκαν, αλλά κατά ένα περίεργο τρόπο όλοι «πίστευαν» ότι το μέτωπο ήταν ακλόνητο και δεν έκαναν απολύτως τίποτε για να διορθώσουν τη κατάσταση.
Ακόμη και τις παραμονές της Τουρκικής επίθεσης, ενώ είχαν εκτιμήσει ότι απέναντι από το νότιο σκέλος είχαν συγκεντρωθεί 6 Τουρκικές μεραρχίες (είχαν συγκεντρωθεί 12 πεζικού και 3 ιππικού) και ότι επίκειται επίθεση, δεν μετακίνησαν έγκαιρα, έστω και την 12η Αυγούστου, την VII Μεραρχία στη περιοχή όπισθεν του Μπαλ Μαχμούτ. Για την ακρίβεια ο Τρικούπης ζήτησε τη μετακίνηση, αλλά η Στρατιά δεν απάντησε. Η VII Μεραρχία μετακινήθηκε το πρωί της 13ης Αυγούστου με πρωτοβουλία του διοικητή του Β’ ΣΣ στρατηγού Διγενή και η Στρατιά ενέκρινε εκ των υστέρων.
Η Τουρκική διοίκηση παρατηρώντας επί ένα περίπου έτος από το θαυμάσιο παρατηρητήριο του Κοτσά Τεπέ, το Ελληνικό μέτωπο, σχημάτισε σαφή αντίληψη για τα μειονεκτήματα και τα τρωτά σημεία της Ελληνικής αμυντικής τοποθεσίας και διάταξης στην ευρύτερη περιοχή του σημείου συνδέσμου των I και IV Μεραρχιών και κατ’ αυτής της περιοχής κατηύθυνε την 13η Αυγούστου 1922 την κυρία κρούση της, με τη σχεδόν απόλυτη βεβαιότητα ότι θα επετύγχανε διάρρηξη. Απέναντι σε 4 Ελληνικά τάγματα που τηρούσαν τη γραμμή από το Διχαλωτό Βράχο μέχρι και Τιλκί Κιρί Μπελ, επιτέθηκε με 4 Μεραρχίες σε πρώτο κλιμάκιο, με στόχο την ταχεία επίτευξη αποφασιστικού αποτελέσματος. Γνώριζε τι ήθελε και πέτυχε.
Η μη κατάληψη της γραμμής «Μιχαήλ» από τη IV Μεραρχία αποτέλεσε στρατηγικό λάθος πρώτου μεγέθους, που είχε ολέθριες συνέπειες στην εξέλιξη των αμυντικών επιχειρήσεων του Α’ Σ.Σ. στις 13 και 14 Αυγούστου 1922.
Η παραμονή της IV Μεραρχίας στη γραμμή Μαύρος Βράχος – ύψωμα 1710 και η μη κατάληψη των υπερκείμενων υψωμάτων 2-4 χλμ νότια του Μικρού Καλετζίκ, ήταν ένα παιδαριώδες λάθος που στοίχισε ακριβά.
Η χάραξη της αμυντικής γραμμής ανάμεσα στο Διχαλωτό Βράχο και το Τιλκί Κιρί Μπελ κατ’ αυτό τον ανεξήγητο τρόπο που δημιουργούσε μια εισέχουσα στην Ελληνική αμυντική διάταξη, έδωσε στη Τουρκική διοίκηση το κρίσιμο χώρο για την αθέατη από την Ελληνική παρατήρηση, συγκέντρωση των Μεραρχιών της Κυρίας της Προσπάθειας πολύ πλησίον στις Ελληνικές αμυντικές οργανώσεις.
Η IV Μεραρχία, το Α’ Σ.Σ. και η Στρατιά, παραχώρησαν στον εχθρό κρίσιμο ζωτικό χώρο χωρίς μάχη και πολύ πριν τη κρίσιμη μάχη της 13ης Αυγούστου.
Αντιθέσεις
Όπως ήδη αναφέρθηκε, του Α’ Σ.Σ. είχε εγκατασταθεί και είχε οχυρώσει την άκρως ελαττωματική και επικίνδυνα τρωτή αμυντική τοποθεσία Τουκλού Τεπέ – Τιλκί Κιρί Μπελ – Μικρό Καλετζίκ, καθώς και όλη την εξέχουσα του Αφιόν, με το σύνολο των δυνάμεων του (I, IV, V, XII Μεραρχίες) χωρίς να τηρεί ουσιαστική εφεδρεία, εκτός από το Απόσπασμα Πλαστήρα. Το Β’ Σ.Σ. (VII, IX, XIII Μεραρχίες) που θεωρητικά αποτελούσε τη στρατηγική εφεδρεία της Στρατιάς, αφ’ ενός είχε διαθέσει δυνάμεις για τη προκάλυψη του προ αυτού μετώπου, αφ’ ετέρου βρισκόταν 20-40 χλμ βόρεια του Αφιόν με αποστολή να εκτοξεύσει πλευρική αντεπίθεση προς Τσάϊ σε περίπτωση που οι Τούρκοι επιτεθούν στο νότιο τμήμα της εξέχουσας!!!
Από την άλλη πλευρά, οι Τουρκικές δυνάμεις για να αποφύγουν ένα νέο Σαγγάριο, επάνδρωναν την προκάλυψη τους στη περιοχή της εξέχουσας δια 4 Μεραρχιών πεζικού και 1 Ιππικού και τηρούσαν 10 Μεραρχίες πεζικού και 3 Ιππικού συγκεντρωμένες ιππαστί της σιδηροδρομικής γραμμής Αφιόν – Ικόνιο, στη περιοχή Τσάϊ – Μπουλαβαντίν – Μπαγιάτ, για άμεση επέμβαση όπου θα απαιτείτο. Επί πλέον με συνεχή εργασία και επιμελημένη προσπάθεια είχαν οργανώσει την άμυνα της περιοχής Μπουλαβαντίν – Μπαγιάτ, που αποτελούσε συνδετικό κρίκο των μετώπων Άγκυρας και Ικονίου. Σε εδαφική έκταση βάθους 50-60 χλμ είχαν οργανώσει τρεις διαδοχικές αμυντικές τοποθεσίες (τελικά δεν χρησιμοποιήθηκαν), ίχνη των οχυρώσεων των οποίων διασώζονται ακόμη.
Ακολουθεί το ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ
80 σχόλια:
Μια μικρη επισημανση:
Συμφωνα με την απολογια του Χατζηανεστη:
« Γενικώς, κ. Στρατοδίκαι, θά είπω δύο λέξεις δια την δύναμιν την παραταχθείσαν εις το Αφιόν Καραχισσάρ, χωρίς να εισέλθω εις λεπτομερείας,[...] . Είμεθα εν τη ακριβεία, εάν δεχθώμεν ότι μία ελλη¬νική Μεραρχία ισοδυναμεί με δυο τουρκικάς εις τυφέκια. Διότι αι τουρκικαί Μεραρχίαι έχουσι δύναμιν όπλων 3.500, ή 3.000, ή 2.800, ή 2.500' ώστε ο αριθμός 3.000 και κάτι θα είνε ακριβώς το ήμισυ απέναντι των ιδικών μας, αι οποίαι έχουσιν 6.000—7.000. Υπάρχουσιν αριθμοί τους οποίους θεωρώ περιττόν να αναγνώσω. Πλην τούτου υπάρχει και μία μεγάλη διαφορά οπλισμού, όσον αφορά τον αριθμόν των πολυβόλων και οπλοπολυβόλων. Γενικώς εις τας 13 Μεραρχίας αι οποίαι περιέβαλλον το Αφιόν Καραχισσάρ, αντετίθεντο αι 8 ιδικαί μας, επομένως υπήρχε μία υπέρ ημών υπεροχή.»
Άν τα παραπανω ειναι ορθα, τοτε οι Τουρκοι μαλλον δεν υπερτερουσαν σε Πεζικο στην ευρυτερη περιοχη του Αφιον. Ειχαν βεβαια σημαντικο πλεονεκτημα στο Πυροβολικο, και πολυ μεγαλη υπεροχη στο Ιππικο. Δεν ειχε καθε στρατιωτης οπλο. Και οι δυο πλευρες υπεφεραν απο ελλειψη οπλων πεζικου, αλλα μαλλον οι Τουρκοι ειχαν πολυ οξυτερο προβλημα.
Τον Αυγουστο του 1922 ο Χατζηανεστης ηταν ετοιμος να παει στην Αθηνα και να ζητησει εγκριση για τη αμεση και δραστικη συμπτυξη του μετωπου, αλλα τον προλαβε η επιθεση.
Η κυρια αιτια της συντριπτικης ηττας ηταν ΑΛΛΗ, και οχι η κακη αμυντικη διαταξη ή οι «λανθασμενες διαταγες» που υποτιθεται οτι εξεδωσε η Διοικηση. Η Αληθεια ειναι πικρη, αλλα πρεπει να ειπωθει. Ομως αυτο υποθετω θα το αναλυσει ο συγγραφεας στη συνεχεια του αρθρου.
Το τουρκικο πεζικο ηταν για κλαματα αλλα το ιππικο τους και το πυροβολικο τους ηταν ανωτερα απο τα δικα μας. Ειχαν καλυτερη πληροφορηση και επικοινωνιες και δυστυχως δεν εκαναν ΛΑΘΗ!!! Θεωρω ομως οτι ηταν και τυχεροι γιατι οτι εκαναν τους βγηκε...
Δ.Ν.
Διοικητής της IV Mεραρχίας από τις 27 Σεπτεμβρίου 1921, ήταν ο Συνταγματάρχης Δημαράς. Εντελώς ακατάλληλος, όπως και οι διοικητές των συνταγμάτων της μεραρχίας (σύμφωνα με μαρτυρίες άξιωματικών). Όπως είναι φυσικό η μεραρχία είχε εντελώς διαλυθεί από την περίοδο της αναμονής. Αν λοιπόν το σύνολο των επικεφαλής μιας μεραρχίας είναι ακατάλληλοι, τι να περιμένει κανείς; Σημειώνεται ότι η IV Μεραρχία δεν είχε συμμετάσχει στην επίθεση προς την Άγκυρα τον Αύγουστο του 1921 και δεν είχε καταπονηθεί όπως οι άλλες. Ο διοικητής της Ι Μεραρχίας επίσης, ο Φράγκου, ήταν απολύτως κατάλληλος για διοικητής συντάγματος (ήταν αναμφίβολα γενναίος), αλλά εντελώς απαράδεκτος για διοικητής μεραρχίας. Με τέτοιους στρατηγούς στις κρίσιμες θέσεις, δεν είναι να απορεί κανείς γιατί δεν καταλήφθηκε η Γραμμή Μιχαήλ, ή γιατί διαλύθηκε ο Στρατός. Αφού η επιτόπου ηγεσία ήταν ακατάλληλη, δεν θα επηρεάζονταν και οι απλοί στρατιώτες; Αυτοί είναι οι επόμενοι στην αλυσίδα "μεγάλοι πρωταγωνιστές" στην ήττα. Ο πανικός, η σύγχυση, η αδιαφορία και η ηττοπάθεια του απλού στρατιώτη, ήταν πρωτοφανής για τα παγκόσμια δεδομένα, αλλά απόλυτα εξηγήσιμη, από την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα στρατιώτη. Όταν υπάρχει ένας ξεκάθαρος στόχος/σκοπός και έχει επικεφαλής άξιο ηγέτη, τότε αποδίδει τα μέγιστα. Και εκείνη την περίοδο, δεν είχε τίποτα από αυτά.
Απο το κειμενο ομολογω οτι εμαθα πραγματα σχετικα με την αμυντικη διαταξη της ΣΜΣ,που τα αγνοουσα.
Δεν μπορω να καταλαβω πως επαγγελματιες στρατιωτικοι επιλεγουν η πειθαναγκαζονται να επιλεξουν τοσο προφανη λαθη,που ειναι πιθανωτατο και το εθνος να οδηγησουν σε οδυνηρη ηττα,και οι ιδιοι να απαξιωθουν και να ρεζιλευθουν ως πρωταγωνιστες αυτης της ηττας.Δεν μπορω να το καταλαβω.
Πως δεν επελεγη μια αλλη οικονομικοτερη θεση αμυνας,στο Τουμλου Μπουναρ η ακομη δυτικοτερα(εδω υπηρχε πολιτικη βουληση για εκτεταμενο μετωπο κατοχης,που θα αποτελουσε ενα ατου στις διαπραγματευσεις με ''συμμαχους'' και Κεμαλ,ομως οι ευθυνες των στρατιωτικων παραμενουν).
Πως δεν ειχε εκπονηθει ενα σχεδιο συντεταγμενης συμπτηξης,αφου ειναι πιθανωτατο ενα τετοιο μετωπο 700 χλμ,καπου ,καποια στιγμη να σπασει.
Δεν υπηρχε καν η δικαιολογια οτι δεν γνωριζαμε τον αντιπαλο.Τον ειχαμε αντιμετωπισει στον Σαγγαριο και ξεραμε τις δυνατοτητες του,εναν χρονο πριν.
Την ''υποχωρηση βημα-βημα''και ακομα την ''αμυνα μεχρις εσχατων'',δεν την καταλαβαινω.Ετσι γκρεμιζεις την λογικη δυνατοτητα οτι μπορει ''να χασεις μια μαχη και στην συνεχεια να κερδισεις τον πολεμο''.Με την μεχρις εσχατων αμυνα ταυτιζεις την μαχη με τον πολεμο.
Με ποια λογικη το στρατηγειο παρεμεινε 300 χλμ και βαλε μακρυα απο το μετωπο,σε μια εποχη πριν 90 χρονια με εντελως διαφορετικες δυνατοτητες επικοινωνιας κλπ.Σε τι εξυπηρετουσε κατι τετοιο?
Πως επιτελους ως λαος,σε παρα πολλες κρισιμες πολεμικες η ειρηνικες περιοδους,τα καταφερνουμε ετσι που οι ηγετες μας να ειναι εμφανως κατωτεροι των περιστασεων.
Εχω βαρεθει να ακουω το ''χασαμε γιατι δεν ειχαμε ηγεσια''.
Τελος μια ερωτηση στον Αρματιστη.
Υπαρχει προηγουμενο στον 19ο και 20ο αιωνα,που εθνικος στρατος με επαγγελματιες ηγετες,διαλυθηκε και ηττηθηκε σε τοσο μικρο χρονικο διαστημα απο εναν περιπου ισαξιο αντιπαλο?
Ποιος ειναι αυτος,αν υπαρχει,και ποιες οι ομοιοτητες και διαφορες με το δικο μας παθημα στην μικρασια.
Περιμενω την συνεχεια της μικρασιατικης περιπετειας,οπως και καποιο κειμενο του Αρματιστη για τα γεγονοτα και τις συνθηκες του 1974,σε Κυπρο και Ελλαδα.
ΚΧΡ.
Από όσα έχω διαβάσει για την Μικρασιατική Εκστρατεία, δεν έχω βρει ακόμα βρει πλήρη απάντηση σε δύο κρίσιμα ερωτήματα.
ΕΡΩΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: Γιατί κατέρρευσε το μέτωπο τον Αύγουστο του 1922;
Ως προς το ποσοτικό στοιχείο, σε όλη την εκστρατεία, τουλάχιστον σε αριθμούς, δεν υστερήσαμε ποτέ. Αντιθέτως, μπορεί κανείς να πει ότι διαθέταμε υπεροπλία.
Αλλά ούτε και ποιοτικά μπορούμε να χαρακτηριστούμε κατώτεροι. Ο στρατός της περιόδου εκείνης είχε απαράμιλλης γενναιότητας και αντοχής άνδρες.
Από σποραδικές αφηγήσεις συγγενών κάποιων πολεμιστών της εποχής εκείνης που έχω ακούσει, προκύπτει η εκδοχή ότι το μέτωπο κατέρρευσε λόγω πανικού και μαζικής φυγής, προφανώς μετά από την τουρκική επίθεση που συζητάει το άρθρο. Είναι δυνατόν να συνέβη κάτι τέτοιο, σε τόσο εμπειροπόλεμο και γενναίο στράτευμα;
Ο Ι. Μεταξάς στα απομνημονεύματά του τον Ιούλιο του 1921 (δηλαδή 13 μήνες πριν) σημειώνει ότι παρ' ολίγον απεφεύχθη το "τέλος" (δηλαδή η κατάρρευση). Επομένως, η κατάσταση ήταν δύσκολη αρκετό καιρό πριν.
Μπορεί ο αρθρογράφος ή κάποιος άλλος που έχει μελετήσει καλύτερα την περίοδο να μας δώσει, περιληπτικά, μια εξήγηση;
Αυτό είναι το πρώτο ερώτημα.
ΕΡΩΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ:
Γιατί ποτέ δεν καταλάβαμε την Κωνσταντινούπολη;
Ακόμα και μετά την καταστροφή του Αυγούστου, η στρατιωτική μας υπεροπλία στην Ανατολική Θράκη ήταν συντριπτική (ουσιαστικά η Πόλη ήταν αφύλακτη) και η θαλάσσια μονοκρατορία μας στο Αιγαίο και τον Βόσπορο σήμαινε ότι οι Τούρκοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να φέρουν ενισχύσεις.
Κατά γενική ομολογία, δε, σε περίπτωση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης,έστω και προσωρινά (ως διαπραγματευτικό όπλο) θα είχαν καταρρεύσει αμέσως αυτοί, καθώς το αντίκτυπο θα ήταν τεράστιο. Αντ' αυτού, πέραν της Μικράς Ασίας δώσαμε αμαχητί την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο, την Τένεδο και παρ' ολίγον να χάσουμε και άλλα νησιά του Αιγαίου.
Η επιχείρηση κατά της Κωνσταντινούπολης δεν έγινε ποτέ, μόνο και μόνο επειδή μας εμπόδισαν οι ξένοι;
@ NF
Αγαπητέ φίλε
Μπορεί κάποιος ύστερα από τη παρέλευση 90 ετών από τη καταστροφή να στηρίζεται στην απολογία του Χατζανέστη;;;
Και ασφαλώς ο ΕΣ στη Μ. Ασία ήταν αριθμητικά υπέρτερος του Τουρκικού. Μόνο όμως αριθμητικά. Η μικρασιατική Στρατιά όμως, ήταν ανεπτυγμένη σε ένα μέτωπο 700 κ’ πλέον χλμ, ενώ οι Τούρκοι εφαρμόζοντας με συνέπεια τις αρχές του πολέμου, συγκέντρωσαν έναντι 2 Ελλ. Μεραρχιών 12 δικές τους + 3 Ιππικού. Απέναντι στο 1/6 των Ελληνικών μεραρχιών, συγκέντρωσαν τα 2/3 των δικών τους στο Δυτικό μέτωπο. Και το ακόμη σημαντικότερο, εφάρμοσαν στο πλέον ασθενές και τρωτό σημείο της όλης Ελλ. Αμυντικής τοποθεσίας στη Μ. Ασία (αυτό που περιγράφεται στο κείμενο) την Κυρία τους Προσπάθεια. Δηλαδή οι Τούρκοι σχεδίασαν και εκτέλεσαν με εξαιρετική ικανότητα μια κλασσική μάχη συντριβής με το ισχυρό τους εναντίον του ασθενούς του αντιπάλου τους. Για την ακρίβεια εναντίον του Κ.Α. Τιλκί Κιρί Μπελ, του Σ.Σ. και του κενού στο Καγιαντιμπί, καθώς και του Κ.Α. Καμελάρ (που τα υπεράσπιζαν περίπου 4 Ελλ. Τάγματα), επετέθησαν σε Α’ Κλιμάκιο με το σύνολο της δυνάμεως 4 Μεραρχιών (40 τάγματα) που υποστηρίζονταν από το μείζον μέρος του Πυροβολικού των 3 ΣΣ της 1ης Στρατιάς (οπωσδήποτε του συνόλου του βαρέως πυροβολικού των). Ή απέναντι στο 3,2% των εν Μ. Ασία Ελλ. ταγμάτων, επετέθησαν με το 21% των δικών τους Ταγμάτων. Πίσω δε από τις 4 Μεραρχίες ακολουθούσαν σε Β’ κλιμάκιο 3 Μεραρχίες (30 τάγματα). Διέρρηξαν την Ελληνική τοποθεσία στο παραπάνω σημείο, διεύρυναν το ρήγμα και στις 15 Αυγούστου διέσπασαν τη συνέχεια του μετώπου των Ελληνικών δυνάμεων (με τη σύμπραξη βεβαίως και δυστυχώς και άλλων παραγόντων), διαχωρίζοντας αυτές στις Ομάδες Φράγκου και Τρικούπη, εκάστη των οποίων ακολούθησε διαφορετική πορεία και οι οποίες αδυνατώντας να συνεργαστούν μεταξύ τους, ηττήθηκαν στις μάχες που ακολούθησαν. Ο Χατζανέστης είναι βέβαιο ότι όντας 400 χλμ μακριά από το μέτωπο (ο Κεμάλ βρισκόταν 8 χλμ) δεν κατάλαβε απολύτως τίποτε από αυτό που συνέβη στο νότιο σκέλος της εξέχουσας και για αυτό το λόγο στην απολογία του μετρούσε τουφέκια. Μετρούσε τα τουφέκια 8 Μεραρχιών, εκ των οποίων οι 5 δεν έλαβαν μέρος στη μάχη διάρρηξης της τοποθεσίας στο νότιο σκέλος της εξέχουσας. Βεβαίως στη συνέχεια οι 8 Μεραρχίες έλαβαν μέρος κατά ομάδες στις επόμενες μάχες, που διεξήχθησαν όμως κάτω από τις πολύ δυσμενείς συνθήκες που εν πολλοίς προέκυψαν από δύο ολέθριες διαταγές του Χατζανέστη. Η μία που δεν επέτρεψε τη μεταφορά της ΙΧ Μεραρχίας στο Αφιόν παρά τις αγωνιώδεις εκκλήσεις του Τρικούπη και η άλλη που αφορούσε τη διεκδίκηση του εδάφους προς τη Σμύρνη «βήμα – βήμα», στην οποία και υπάκουσε ο Τρικούπης με θρησκευτική ευλάβεια.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Εγώ ασφαλώς ούτε έγραψα ούτε πολύ περισσότερο υποστήριξα ότι η ήττα οφείλεται στη λάθος επιλογή της αμυντικής τοποθεσίας. Η ήττα, ήταν αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Απλά αναφέρομαι μόνο σε κάποιους από τους παράγοντες που οδήγησαν στην ήττα.
Η αναφορά μου στους παραπάνω παράγοντες δεν είναι τυχαία. Τελικά αυτό που θα ήθελα να προκύψει από όλη αυτή τη συζήτηση, θα ήταν να αντιστοιχιστούν οι αιτίες που οδήγησαν στη τότε καταστροφή με το σήμερα (και ασφαλώς αναφέρομαι αποκλειστικά και μόνο στην αντιπαράθεση Ελλάδας Τουρκίας) και στο αν τελικά επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη.
Σχετικά τώρα με το τι ήθελε να κάνει ο Χατζανέστης, αυτό ελάχιστη σημασία έχει. Είπαμε ο αρχιστράτηγος φέρει ακεραία την ευθύνη για τις αποφάσεις του, τις πράξεις και παραλείψεις του, καθώς και τα εξ αυτών αποτελέσματα.
ΥΓ. Υπόψη ότι ο Χατζανέστης ήταν ένας αξκός με λαμπρές σπουδές, ειδικά στην αλλοδαπή. Αν τον τοποθετούσαμε κάπου με βάση τα σημερινά δεδομένα, θα λέγαμε ότι ήταν παιδί του τότε συστήματος εξουσίας. Τελείωσε τη ΣΣΕ και έφυγε για σπουδές στο εξωτερικό (!;). Πολύγλωσσος και άνθρωπος των κανονισμών. Αυστηρά προσηλωμένος στους κανονισμούς. Και ξέρεις, νομίζω…. Οι τύποι αυτοί, έχουν ένα περίεργο «εγώ», που συντρίβει τη προσωπικότητα των συνεργατών τους. Πιστεύουν ότι τα ξέρουν όλα, ότι είναι κάτι σαν «θεοί» και δεν δέχονται άλλη άποψη. Ως διοικητής της ΣΣΕ είχε τιμωρήσει και το άλογό του. Ως διοικητής της V Μεραρχίας στη Δράμα το 1915, η Μεραρχία του στασίασε και του αφαίρεσαν τη διοίκηση. Από τότε απομακρύνθηκε από το στρατό για να επανέλθει αντιστράτηγος το 1921.
@ Ανώνυμος 22 Σεπτεμβρίου 2012 10:31:00 μ.μ.
Μπορώ να συμφωνήσω στα περισσότερα από όσα αναφέρεις. Ειδικά η διοίκηση του Δημαρά, όπως διαγράφεται μέσα από τις σελίδες της ιστορίας της ΔΙΣ/ΓΕΣ, ήταν άκρως προβληματική. Υπόψη ότι η IV Μεραρχία διαλύθηκε το πρωί της 15ης Αυγούστου στη στενωπό του Κιοπρουλού (σημαντικότατη η ευθύνη του Δημαρά) και εκ της διάλυσης της επήλθε η διάσπαση του Α’ ΣΣ. Οι δυνάμεις όμως της Μεραρχίας πολέμησαν με ιδιαίτερο ηρωισμό και αυτοθυσία την 13η και 14η Αυγούστου. Ειδικά το επί του Κ.Α. Καμελάρ Ι/35 Τάγμα, το οποίο ουσιαστικά αυτοθυσιάστηκε. Εντός λίγων ωρών το πρωί της 13ης Αυγούστου, τέθηκαν εκτός μάχης 17 αξκοι και 346 οπλίτες του Τάγματος, όλοι οι διοικητές λόχων, 4 δε αξκοί παρέλαβαν διαδοχικά της διοίκηση του τάγματος, φονευθέντων των προκατόχων τους.
@ Ανώνυμος 23 Σεπτεμβρίου 2012 1:16:00 μ.μ.
Όσο αφορά το πρώτο ερώτημα, ελπίζω κάποιες απαντήσεις να βρεις στο κείμενο της ανάρτησης και στα σχόλια. Επίσης πριν λίγο καιρό στο «εν κρυπτώ» αναρτήθηκε ένα εξαιρετικό κείμενο του σήμερα Ταξιάρχου εκ των ΤΘ Χαράλαμπου Λαλούση.
Για το 2ο ερώτημα, η απάντηση βρίσκεται στο ότι οι τρεις «σύμμαχοι» είχαν αποφασίσει η Κωνσταντινούπολη να παραμείνει στη Τουρκία και ακόμη στη περιοχή της Πόλης πέρα από τη περίπου 15.000 ανδρών Τουρκική δύναμη, βρισκόταν και μια ανάλογη Αγγλική δύναμη. Οι «σύμμαχοι» είχαν αποφασίσει να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε Ελληνική επίθεση δια των όπλων. Νομίζω ότι γίνεται αντιληπτό ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση να έρθει σε ένοπλη αντιπαράθεση με Αγγλία και Γαλλία.
Το Ελληνικο πυροβολικο δεν επρεπε να εχει στοχοποιησει αποτην πρωτη ωρα το κοτζα τεπε και το μεγαλο καλετζικ οπου ηταν τα τουρκικα παρατηρητηρια??? ο ελλ. Στρατος ειχε εκατονταδες αυτοκινητα αυτα μεταφεραν στρατιωτες η τα χαν μονο για μεταφορα εφοδιων????
Αν το Β σωμα ηταν σταθμευμενο στο Κιοπρολου ο κεμαλ δε θα τρωγε τα μουτρα του??
αρματιστη πες και κατι για το ανυπαρκτο μας Ιππικο!!? ποδαρατο πηγαν να παρουν την Μ Ασια!!
Δ.Ν.
@ Αρματιστή
Η απορία που έχω εγώ είναι γιατί αφήσαμε την Ανατολική Θράκη; Είχαμε χάσει την Μικρά Ασία, αλλά ο στρατός που υπήρχε στην Ανατολική Θράκη γιατί αποσύρθηκε;
Το μόνο που μπορώ να υποθέσω, είναι ότι θα υπήρξε κάποιος εκβιασμός με την ζωή όσων Ελλήνων είχαν παραμείνει στην Μικρά Ασία, αλλά αυτό είναι αυθαίρετη εκτίμηση μου, μια και δεν γνωρίζω τίποτε για το συγκεκριμένο θέμα. Η δική σου άποψη ποια είναι;
@ΔΝ 23/9/10:54
Το πυροβολικὸ μας αντιμετὼπισε δὺο αντιξοὸτητες:αφ ενὸς,δεν εὶχαν διευθετηθεὶ οι οδεὺσεις(μετὰ απὸ ὲνα ολὸκληρο σχεδὸν ὲτος ηρεμὶας!),αφ ετὲρου,οι προβλεπὸμενες θὲσεις τὰξεως δὲν προσὲφεραν κὰλυψη απὸ τα πυρὰ του εχθροὺ.
Για το θὲμα ὶσως θα πρὲπει να κὰνουμε λὶγη υπομονὴ,το τρὶτο μὲρος της παρουσιὰσεως ο Αρματιστὴς θα το αφιερὼσει ακριβὼς στο πυροβολικὸ.
Για τα αυτοκὶνητα τὼρα,απ´ὸτι γνωρὶζω,χρησιμοποιὴθηκαν σχεδὸν αποκλειστικὰ για την μεταφορὰ εφοδὶων προς το μὲτωπο,και μεταφορὰ τραυματιὼν απὸ το μὲτωπο,περὶπου ὸπως το ´40.
Αγαπητοί φίλοι, καλημέρα.
ΟΛΑ τα ντοκουμέντα για την καταστροφή της Μ. Ασίας είναι αξιολογότατα και ΔΥΣΤΥΧΩΣ μαθαίνουμε πικρές αλήθειες!
Στο ΣΗΜΕΡΑ, μου κάνει εντύπωση, πως και τα κρατικά κανάλια έκαναν αφιερώματα για την Μικρασιατική καταστροφή, στη δε TV διαφημίζουν ότι ΟΛΟΙ οι κινηματογράφοι θα "δείξουν" την καταστροφή της Σμύρνης!!
Τι συνέβη;; το 1981 όταν "έπαιζαν" στους κινηματογράφους και στα κέντρα νεοσυλλέκτων την ταινία "1922", οι γείτονες ΑΠΑΙΤΗΣΑΝ στο πνεύμα της Ε/Τ φιλίας να σταματήσουν οι προβολές!
Μήπως, αφού "χορταίνουμε" ΚΑΘΕ μέρα τούρκικο "πολιτισμό" από τα σχετικά σήριαλς, μας επιτρέπουν να προβάλλουμε και τέτοιες δικές μας καταστροφές;;!!
Τι λέτε, δεν είναι απορίας άξιον;;!! Πάντως, τυχαίο δεν νομίζω!!
Γιάννης
@ Ανώνυμος 23 Σεπτεμβρίου 2012 10:54:00 μ.μ.
Η απόσταση Μαύρος Βράχος – Κοτσά Τεπέ σε ευθεία γραμμή είναι περίπου 8 χλμ. Άρα ήταν εντός του βεληνεκούς του Ελληνικού βαρέως πυροβολικού, εφόσον βεβαίως αυτό θα τασσόταν επί της γραμμής μάχης των εμπρός ταγμάτων. Πλην όμως αφ’ ενός το πυροβολικό και ειδικά το βαρύ, ουδέποτε τάσσεται επί του ΠΟΤ και αφ’ ετέρου υπήρχε αδυναμία μεταφοράς του πεδινού και του βαρέως πυροβολικού από τη πεδιάδα του Μπαλ Μαχμούτ και του Αφιόν εγγύτερα προς τη γραμμή μάχης, λόγω του ορεινού του εδάφους και της μη ύπαρξης δρομολογίων. Τώρα όσο αφορά το βαρύ Ελληνικό πυροβολικό, στη πραγματικότητα η παρουσία του ήταν μάλλον διακοσμητική. Τα βαρέα Γαλλικά Ντεπάζ των 120 χιλ είχαν βεληνεκές 10.000 μ., αλλά ήταν δύσχρηστα επειδή απαιτούσαν πάνω από 10 ώρες για τη τάξη τους από ιδιαίτερα εξειδικευμένο συνεργείο. Τα βαρέα Αγγλικά των 6 δακτύλων είχαν βεληνεκές 5.500 μ. και ήταν, άχρηστα. Όσο αφορά τα πεδινά και ορειβατικά πυροβόλα, όλα είχαν βεληνεκές κατώτερο των 5.500 μ.
Ειδική σημείωση: Λίγες μέρες πριν την 13η Αυγούστου, οι Τούρκοι ολοκλήρωσαν τη διάνοιξη στρατιωτικής οδού από το Τσιφούτ Κασαμπά νότια του Κοτσά Τεπέ, μέχρι και την αρχή της χαράδρας του Σινίρ Κιόϊ, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις μεταφορές τους και ειδικά τη μετακίνηση του βαρέως πυροβολικού τους.
@ Ανώνυμος 23 Σεπτεμβρίου 2012 11:14:00 μ.μ.
Προσωπική μου άποψη είναι ότι ήταν δυνατό να τη κρατήσουν, αρκεί να είχαν το θάρρος - τη δύναμη - τη θέληση – την ισχυρή βούληση – τη σιδερένια αποφασιστικότητα, να καταβάλουν το «φόρο» που απαιτείτο. Δηλαδή να κινητοποιήσουν τα πάντα, χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς ανοχές σε λιποτάχτες κοπανατζήδες φυγόστρατους και ημετέρους, χωρίς ενδοιασμούς και χωρίς να υπολογίσουν αντιδράσεις. Ούτε από το εσωτερικό της χώρας, αλλά ούτε από το εξωτερικό. Και όσο αφορά το εσωτερικό μέτωπο, είχε επιβληθεί το κίνημα της επαναστατικής επιτροπής του Πλαστήρα και άρα αν ήθελαν να εφαρμόσουν έκτακτα και σκληρά μέτρα για να κινητοποιήσουν το έθνος και το κρατικό μηχανισμό, προκειμένου να συγκροτήσουν και πάλι τον ηττημένο στρατό, μπορούσαν να το κάνουν, όπως και το έκαναν λίγο αργότερα, αφού όμως είχαν ήδη αποχωρήσει από την Αν. Θράκη. Και στην Αν Θράκη υπήρχαν σημαντικές δυνάμεις. Όσο αφορά το «εξωτερικό», κανένας από τους συμμάχους δεν ήταν διατεθειμένος να αποδυθεί σε νέες περιπέτειες και θυσίες και μάλιστα να πολεμήσουν εναντίον των Ελλήνων, επειδή δεν θα αποχωρούσαν από την Αν. Θράκη. Ο Πάγκαλος όμως, χαρακτήρισε τους αποτελούντες την «επανάσταση», (νομίζω), νερόβραστους. Η πρώτη ενέργεια του Πλαστήρα μόλις συγκροτήθηκε η κυβέρνηση της «επανάστασής του», ήταν να προσκομίσει το κατάλογο των υπουργών στον Άγγλο πρεσβευτή για «έγκριση». Και μολονότι η επαναστατική επιτροπή αμέσως μετά την αποχώρηση του Πλαστήρα από τα Μουδανιά φάνηκε να είχε αποφασίσει τη μη αποχώρηση από την Αν. Θράκη, όταν τους τηλεγράφησε ο Βενιζέλος ότι αν δεν αποχωρήσει ο στρατός, τότε αυτός δεν μπορεί να συνεχίσει να εκπροσωπεί την Ελλάδα στο εξωτερικό, αποφάσισαν την αποχώρηση.
«Έφθανε πάντα ένα νεύμα του Βενιζέλου για να σκύψουν το κεφάλι οι Βενιζελικοί αξιωματικοί». Περισσότερα όμως μπορείς να διαβάσεις σχετικά στο διαδίκτυο και ίσως να διαμορφώσεις πληρέστερη γνώμη. Το βασικό ζήτημα όμως είναι ότι η Ανατολική Θράκη παραχωρήθηκε στη Τουρκία, χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός, όπως δήλωσε ο Ισμέτ.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι Ελλ Κυβερνήσεις, διαχρονικά, δεν μπορούν να οδηγήσουν τα πράγματα στα άκρα, κατέχονται από φοβικά σύνδρομα έναντι των ξένων, υποχωρούν εύκολα στις πιέσεις, δεν διαπραγματεύονται με φαντασία, αποφεύγουν να ρισκάρουν. Τα παραδείγματα είναι άφθονα.
Μια γενική παρατήρηση. Δεν συγγράφω ιστορία. Τα περισσότερα στοιχεία προέρχονται από τις εκδόσεις της ΔΙΣ/ΓΕΣ και τα συγγράμματα: "Η Μικρασιατική Ήττα" του αντιστρατήγου Κ. Κανελλόπουλου και "Η Μικρασιατική Εκστρατεία όπως την είδα" του αντιστράτηγου Γ. Σπυρίδωνος. Και οι δύο συγγραφείς, βίωσαν τα γεγονότα εκ του πλησίον και από θέσεις ευθύνης. Βεβαίως και υπάρχουν κρίσεις και εκτιμήσεις δικές μου σε πολλά σημεία, τα οποία και εύκολα διακρίνονται.
Η Ανατολική Θράκη δόθηκε δώρο στον Κεμάλ από τους Άγγλους. Ο Βενιζέλος ήταν υποχείριό τους και οι στρατιωτικοί φοβόντουσαν μήπως φτάσει ο Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη. Νε ένα σώμα στρατού άθικτο. Αυτό ήταν το ηθικό... Και πάλι καλά που δεν μας πήραν και το Αιγαίο. Όσο για την Ανατολική Θράκη, ποιος "σύμμαχος" θα ήθελε μια Ελλάδα έξω από την Κωνσταντινούπολη (στην Τσατάλτζα) και συνιδιοκτήτρια των στενών; Η Ασία είχε μοιραστεί και ο Κεμάλ ήταν το αφεντικό και ο συνομιλητής τους στην Μ.Ασία. Είμασταν απέξω ήδη από τα τέλη του 1920 με αφορμή (όχι αιτία, αφορμή) την παλινόρθωση του μοιραίου και επιεικώς ανεπαρκούς Κωνσταντίνου.
Ακουσα οτι και ο Βενιζελος ηταν στο κολπο και εκανε εκλογες το 1920 για να τις χασει σιγουρα! Πηρε εντολες! Οπως πηρε εντολες για τον Ποντο, τη Β. ηπειρο και μετα την Κυπρο! Σκεφτειτε ανταρτικο στυλ Μακεδονικου Αγωνα στην πλατη του Κεμαλ! οποιος ηθελε πραγματικα να κρατησει Μ. ασια επρεπε να βαλει φωτια στον Ποντο οπου υπηρχε αφθονο μπαρουτι! Να ξερετε το 1925 ο Παγκαλος ηταν ετοιμος να την ξαναπαρει την ανατ. θρακη (τοτε ειχαν ξεσηκωθει οι κουρδοι γιατι ο κεμαλ τους γελασε και δεν τους εδωσε ανεξαρτησια που τους ειχε υποσχεθει οταν τους εστελνε εναντιον τουΕλλ. Στρατου) και ο Βενιζελος τον σταματησε! γιατι??! πρεπει οταν βλεπουμε τη μ.ασια να μην ξεχναμε τον Ποντο
Δ.Ν.
Γράφει ο Ανώνυμος 22 Σεπτεμβρίου 2012 10:31:00 μ.μ.
Σε σχέση με την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, επιτρέψτε μου να βοηθήσω λίγο.
Κατ’ αρχήν πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν απέτυχε η εκστρατεία προς την Άγκυρα τον Σεπτέμβριο του 1921 και επήλθε το τέλμα σε στρατιωτικό επίπεδο, έγινε προσπάθεια συνεννόησης μεταξύ των δύο πλευρών με την μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Τον Μάρτιο του 1922 προτάθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις, η αποχώρηση της Ελλάδας από την Μικρά Ασία και η μετάθεση δυτικότερα των ελληνικών θέσεων στην Ανατολική Θράκη. Συγκεκριμένα από την Γραμμή Τσατάλτζας, λίγο έξω από την Κωνσταντινούπολη, οι ελληνικές δυνάμεις θα αποσύρονταν στην Γραμμή Μηδείας-Ραιδεστού. Αργότερα αποφασίστηκε η περαιτέρω μετάθεση δυτικότερα των ελληνικών θέσεων στην Γραμμή Μηδείας-Αίνου, ώστε η Ελλάδα να κρατήσει την Αδριανούπολη και η Τουρκία την Ραιδεστό.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα είχε μάλλον πρόβλημα με αυτές τις διευθετήσεις (ιδίως για την εγκατάλειψη των μικρασιατικών εδαφών που θεωρείτο δεδομένη). Προφανώς ήταν γενικώς παραδεκτό ότι η Ελλάδα θα δεχόταν αυτές τις θυσίες. Από την άλλη πλευρά, ο Κεμάλ είχε ζητήσει την συνολική αποχώρηση της Ελλάδας από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.
Όταν ο ΕΣ συνετρίβη και αποχώρησε από τα μικρασιατικά εδάφη, εκ των πραγμάτων λύθηκε η μία διάσταση του προβλήματος. Απέμενε η Ανατολική Θράκη, στην οποία δεν υπήρχε περίπτωση να αποκτήσει πρόσβαση ο Κεμάλ, αφού αφ’ ενός μεν δεν διέθετε θαλάσσια μέσα μεταφοράς, αφ’ ετέρου την Κωνσταντινούπολη φρουρούσαν οι Μεγάλες Δυνάμεις και σε απόσταση 35 χιλιομέτρων ήταν οι ελληνικές δυνάμεις στην Τσατάλτζα.
Σε αυτό το σημείο όλοι άρχισαν να σκέφτονται την σύναψη ανακωχής και εν συνεχεία την σύναψη οριστικής ειρήνης. Ο Κεμάλ πλέον επέμενε για το σύνολο της Ανατολικής Θράκης ως όρο για την σύναψη ανακωχής. Η Γαλλία τον υποστήριξε πλήρως, με την σκέψη ότι θα του ήταν αρεστή στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ειρήνη, ενώ ταυτόχρονα η υπογραφή της ειρήνης θα ήταν ευκολότερη αφού θα είχε ικανοποιηθεί στο σύνολό της η εδαφική διεκδίκηση του Κεμάλ. Αντίθετα η αγγλική πλευρά πίστευε ότι το καθεστώς της Ανατολικής Θράκης θα ήταν αντικείμενο των διαπραγματεύσεων για την ειρήνη και όχι για την ανακωχή. Άλλωστε ουδέποτε είχε πέσει η ιδέα για συνολική παράδοση της Ανατολικής Θράκης στον Κεμάλ. Γεγονός είναι ότι είχε ωριμάσει η σκέψη για απόσυρση των ελληνικών δυνάμεων δυτικά της Γραμμής Τσατσάλτζας, οπότε η ακραία επιθυμία του Κεμάλ για ολική αποχώρηση, δεν φάνταζε σε ορισμένους και τόσο ακραία, αφού άλλωστε η Ελλάδα είχε ηττηθεί με τόσο ντροπιαστικό τρόπο.
Τελικά η Αγγλία αναγκάστηκε να συγκατατεθεί στις κεμαλικές αξιώσεις μετά από εντονότατες γαλλικές πιέσεις, προκειμένου να μην διαρραγεί το (θεωρητικώς) συμμαχικό μέτωπο. Η ελληνική πλευρά από την στιγμή που επικράτησε η Επανάσταση Πλαστήρα-Γονατά, θεωρούσε φυσιολογικό να διατηρηθεί η Ανατολική Θράκη αλλά ο Πλαστήρας επηρεάστηκε πολύ από την επιμονή του Βενιζέλου για υπακοή στις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Ιδίως αφού η ελληνική πλευρά στηριζόταν στην Αγγλία και αυτή είχε συμφωνήσει, θεωρήθηκε ότι δεν έπρεπε να αντιταχθεί η Ελλάδα. Είναι επίσης σημαντικό, ότι η κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου (μετά την καταστροφή και πριν την επικράτηση της Επανάστασης) είχε ζητήσει την μεσολάβηση της Αγγλίας στην οποίο έδωσε εξουσιοδότηση για εν λευκώ αντιπροσώπευση των ελληνικών συμφερόντων. Από την άλλη πλευρά, η Αγγλία γνώριζε ότι εκείνη την στιγμή οι δυνάμεις της, τόσο στα Στενά του Ελλησπόντου, όσο και στην Κωνσταντινούπολη ήταν αδύναμες, απέναντι στο Κεμάλ. Έτσι παρ’ όλη την καλή της θέληση, υποτάχθηκε στις γαλλικές πιέσεις ώστε να εξυπηρετηθούν και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων σε σχέση με τον Κεμάλ (αλλά πάντα με θυσία των ελληνικών συμφερόντων).
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Αν και η ελληνική αντιπροσωπεία που μετέβη στα Μουδανιά, δεν δέχθηκε να υπογράψει και γύρισε στην Αθήνα, μετά από 2-3 μέρες η ελληνική πλευρά υπέγραψε. Ο Πλαστήρας δικαιολογείται ότι εκείνη την ημέρα που αποφασίστηκε από την κυβέρνηση και την Επανάσταση η αποδοχή της ανακωχής, απουσίαζε στην Θράκη. Πάντως θεωρούσε ότι υπήρχε δυνατότητα για επιστροφή στην Ανατολική Θράκη και προς αυτήν την κατεύθυνση θα προσανταολιζόταν στην συνέχεια. Προφανώς όμως δεν έλαβε υπ’ όψιν τον παράγοντα Βενιζέλο, ο οποίος μόνιμα ήταν ηττοπαθής, ακόμα και όταν ο ΕΣ υπό τον Πάγκαλο είχε πλήρως μεταμορφωθεί.
Υπάρχει η άποψη ότι αν η ελληνική πλευρά καθυστερούσε και δεν έσπευδε τόσο γρήγορα να υπογράψει την ανακωχή, θα δημιουργούσε τετελεσμένα και θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την αντιπαλότητα των Μεγάλων Δυνάμεων και τις μεταξύ τους τριβές. Δηλαδή απλά να κάνει ό,τι έκανε και το 1919 ο Κεμάλ όταν ξεκίνησε μόνος του τον αγώνα. Έτσι η Ανατολική Θράκη θα παρέμενε ελληνική.
Τώρα εφόσον η Επανάσταση Πλαστήρα-Γονατά σε αυτό το πρώτο στάδιο, δεν φρόντισε να άρει την εν λευκώ εντολή προς την Αγγλία, δεν αντιτάχθηκε στην παράδοση της Ανατολικής Θράκης, τότε τι το επαναστατικό έκανε; Η Επανάσταση εξαντλήθηκε στην αποπομπή του Κωνσταντίνου και την εκτέλεση των Έξι. Αυτά όμως δεν ήταν ανάγκη να έλθει κάποια επανάσταση να τα κάνει. Μπορούσε να τα κάνει οποιαδήποτε κυβέρνηση εκείνη την κρίσιμη στιγμή.
Από την άλλη, όμως ενώ ο Κωνσταντίνος και ο Γούναρης θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για το 1 εκατομμύριο πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, γιατί δεν πρέπει να θεωρηθούν υπεύθυνοι ο Βενιζέλος και η Επανάσταση αφού με την παράδοση της Ανατολικής Θράκης, ήλθαν άλλοι 250.000 πρόσφυγες από αυτήν;
Δύο παρατηρήσεις για δύο αναφορές του φίλου Αρματιστή.
Αν και γενικά το βαρύ ελληνικό πυροβολικό με τα 32 γαλλικά των 120mm και τα 24 αγγλικά των 152mm, ήταν παρωχημένο, ωστόσο είχε και 24 Skoda 105mm και 8 Skoda 150mm, οθωμανικά λάφυρα (αν και είχε καταλάβει περισσότερα από αυτά) που ήταν τα πλέον σύγχρονα και συγκρίσιμα με τα κεμαλικά.
Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν είχαν στρατό και άρα πως θα απειλούσαν την Ελλάδα; Το θέμα είναι ότι ο φόβος της Ελλάδας ήταν η εχθρική στάση κυρίως Γαλλίας και Ιταλίας, οι οποίες μπορούσαν σε ενδεχόμενη ελληνική στρατιωτική δράση κατά των Τούρκων να επιβάλλουν ναυτικό αποκλεισμό (όπως την περίοδο του Α΄ΠΠ). Αυτή όντως ήταν μια απειλή που μπορούσε να γονατίσει την Ελλάδα και νύξη είχε γίνει και τον Ιούλιο του 1922 όταν είχαμε κινηθεί για την Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ότι θα συμφωνούσε η Αγγλία σε μια τέτοια κίνηση. Οπότε μήπως έπρεπε να κάνουμε αφήσουμε τον Πάγκαλο να επιτεθεί τον Μάιο του 1923; Προλαβαίνοντας κάποιους που ίσως σπεύσουν να πουν ότι και τον Ιούλιο του 1922 οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν μας επέτρεψαν να καταλάβουμε την Κωνσταντινούπολη, απλά να πω ότι τον Μάιο του 1923, ο στρατιωτικός σχεδιασμός των Άγγλων που είχαν τον κύριο όγκο των συμμαχικών δυνάμεων στην Πόλη, προέβλεπε την εκκένωση. Μόνο τα Δαρδανέλλια είχαν σκοπό να υπερασπιστούν. Άρα για την Κωνσταντινούπολη θα απέμενε μια ελληνοτουρκική μονομαχία.
Θα ήθελα να προσθέσω και ένα παράγοντα που έχει αγνοηθεί στη κουβέντα. Τον οικονομικό.
Η χώρα είχε εξαντληθεί οικονομικά από τη συνεχή μακροχρόνια πολεμική της δραστηριότητα, από το 1912. Μην ξεχνάμε την έκδοση ακάλυπτου νομίσματος και τέλος τη διχοτόμηση του χαρτονομίσματος το 1922 για να εξυπηρετηθούν οι πολεμικές ανάγκες.
Κατά τη γνώμη μου και η οικονομική κατάσταση που περιήλθε η χώρα έπαιξε σημαντικό ρόλο στις τελικές διαπραγματεύσεις.
@ Ανώνυμος 24 Σεπτεμβρίου 2012 8:15:00 μ.μ.
Συμφωνώ απόλυτα με τις επισημάνσεις σου σχετικά με την Αν Θράκη.
Όσο αφορά τα πυροβόλα ΣΚΟΝΤΑ:
1) Εκ των 24 των 105 χιλ που διέθετε η Στρατιά:
α) 8 είχαν διατεθεί στη ΧΙΙ Μεραρχία η οποία κατείχε το τομέα ανατολικά του Αφιόν και η οποία δεν δέχθηκε καμιά απολύτως πίεση από τους Τούρκους την 13η και 14η Αυγούστου
β) 8 διέθετε η Β' Μοίρα ΣΚΟΝΤΑ του Β' ΣΣ η οποία και δεν έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στις 13 και 14 Αυγούστου και
γ) 8 διέθετε η Γ' Μοίρα του Γ' ΣΣ.
2) Τα 8 βαρέα των 150 χιλ, δεν φαίνεται που είχαν διατεθεί. Οπωσδήποτε δεν φαίνονται στο πυροβολικό των Α' και Β' ΣΣ.
Όπως γίνεται αντιληπτό, τα πολύτιμα αυτά πυροβόλα βρίσκονταν στη λάθος θέση. Είναι σαν λέμε, ότι τα 24 Α/Κ PzH 2000 αντί να βρίσκονται στον Έβρο, έχουν διατεθεί στο διάδρομο του Αξιού.
@Aρματιστὴ & ανὼνυμο 24/9 8:15
Περὶ Α.Θρὰκης,νομὶζω ὸτι τα εὶπατε ὸλα.
Θα σταθὼ ιδαιτὲρως στην θὲση του Αρματιστὴ σχετικὰ με την σιδερὲνια αποφασιστικὸτητα που θα ὲπρεπε να δεὶξουμε,σε συνδυασμὸ με την αντικειμενικὴ απροθυμὶα των ''Συμμὰχων''να εμπλακοὺν σε οποιαδὴποτε σὺρραξη.
Συμμερὶζομαι απολὺτως αυτὴν την ὰποψη,αλλὰ πὰω και ὲνα βὴμα παραπὲρα:αυτὴν την σιδερὲνια αποφασιστικὸτητα,θα ὲπρεπε να την επιδεὶξουμε καὶ τον Ιοὺλιο του 1922 στην Πὸλη.
Να ενεργοὺσαμε αστραπιαὶα,χωρὶς βεβαὶως να ζητὴσουμε την ὰδεια των ''Συμμὰχων'',ὼστε να τους θὲσουμε προ τετελεσμὲνων,πουλὼντας κατὰ το κοινὼς λεγὸμενο,τρελλὶτσα,ακριβὼς ὸπως ο Κεμὰλ στα Μουδανιὰ τον Σεπτὲμβριο του 1922.
Ως προς το πυροβολικὸ,περὶμενα να το πραγματευτοὺμε στο τρὶτο μὲρος της παρουσιὰσεως,αφοὺ ὰνοιξε ὸμως
η συζὴτηση,θα κὰνω κὰποιες παρατηρὴσεις για τα Skoda των 105.
Επρὸκειτο για πυροβὸλα που απεκαλοὺντο ορειβατικὰ,αλλὰ στην πραγματικὸτητα ὴταν απλὼς λυὸμενα.Η διαφορὰ εὶναι ὸτι το ορειβατικὸ μπορεὶ ὸχι μὸνο να λυθεὶ σε βασικοὺς φὸρτους,αλλὰ αυτοὶ μπορουν να φορτωθοὺν επὶ υποζυγὶων,συνὴθως ημιὸνων,και να μεταφερθοὺν ὸπου μπορεὶ να βαδὶσει το υποζὺγιο και ο ημιονηγὸς,δλδ σχεδὸν παντοὺ.Το λυὸμενο απλὼς μπορεὶ να λυθεὶ σε επιμὲρους φὸρτους,οι οποὶοι ὸμως εὶναι συνὴθως πολὺ βαρεὶς για να φορτωθοὺν σε υποζὺγιο,απλὼς διευκολὺνουν την ρυμοὺλκηση.Ὲτσι,π.χ το Skoda Υποδεὶγματος 1916 των 105,λὺεται σε μὸλις τρεὶς φὸρτους των 400 κιλὼν ο καθὲνας,οι οποὶοι φὲρονται επὶ αμαξιδὶων,αντιθὲτως το ορειβατικὸ Skoda υπ.1915 των 75 χλσ,και το Sneider-δαγκλὴ υπ.1908 επὶσης των 75χλσ(τα βασικὰ ορειβατικὰ του Ε.Σ στην Μ.Ασὶα),λὺονται σε 7-8 βασικοὺς φὸρτους βὰρους ὸχι μεγαλὺτερου των 110 κιλὼν,που ὴταν σαφὼς μὲσα στις δυνατὸτητες των ημιὸνων.
Τα δὲ Saint Etien των 65 χλσ,λὺονται σε 5 μὸλις φὸρτους.
Ὲχω εντοπὶσει δὺο τὺπους Skoda των 105 στα φωτογραφικὰ στιγμιὸτυπα της εποχὴς:κὰποια με σχετικὰ βραχὺ σωλὴνα απὸ ορεὶχαλκο,που παραπὲμπει στο υπὸδειγμα του 1908,και τα γνωστὰ υπ.1916 με τον μακρὺτερο,χυτοσιδηρὸ σωλὴνα.
Τα βεληνεκὴ δὶνονται σε 6.350 και 7.750 μὲτρα αντιστοὶχως.
Δεν ὴταν ὸμως το βεληνεκὲς που ὲκανε τα Skoda πολὺτιμα,αλλὰ η μεγὰλη ανὺψωση(70 μοὶρες στο υπ.1916),που τα καθιστοὺσε ικανὰ να βὰλλουν καλυπτὸμενα σε απυρὸβλητες θὲσεις,ἢ,αντιστρὸφως,να βὰλλουν εναντὶον καλὰ προστατευμὲνων θὲσεων,εκτὸς αμὲσου οπτικὴς παρατηρὴσεως.
Εν πὰσει περιπτὼσει,τα Skoda των 105 ὴσαν περισσὸτερα απὸ 24,καθὼς ὰλλα 8 διὲθετε η Ανεξὰρτητος Μεραρχὶα(μαρτυρὶα του λοχαγοὺ τὸτε,Δημητρὶου Αμπελὰ στο βιβλὶο Ανεξὰρτητος Μεραρχὶα,η κὰθοδος των νεωτὲρων Μυρὶων),και 8 ακὸμη σε νεοσὺστατη μοὶρα στην Ζ.Ε του Γ´ΣΣ ἂν δὲν κὰνω λὰθος.
Εκ των 8 Skoda της Α.Μ ὲνα εγκαταλεὶφθηκε λὸγω βλὰβης στους ρυμοὺς των τροχὼν,ὲνα παθὰκι του συγκεκριμὲνου τὺπου,τα δὲ υπὸλοιπα 7,ὴσαν τα μὸνα του τὺπου τα οποὶα διασὼθηκαν και διεκπεραιὼθηκαν στην Λὲσβο με την Α.Μ.
Ὸλα τα υπὸλοιπα Skoda των 105 εγκαταλεὶφθηκαν στο Αλὴ Βερὰν.
Το 1940, 6 τουλὰχιστον απὸ τα 7 Skoda των 105 βρισκὸταν στην Ηπειρο,οργανικὰ της θρυλικὴς VIII ΜΠ.
@ΔΝ 24/9 4:50
Αυτὰ ακριβὼς πιστεὺω και εγὼ.
@Aρματιστὴ
@ ΑΧΕΡΩΝ
11 Skoda 150mm Στρατιά Θράκης (Δ' ΣΣ)
Τα Γαλλικα των 120χλς αρχικα ηταν 36, συμφωνα με τα οσα ειχαν συμφωνηθει το 1917.Επισης τα Αγγλικα των 6 ιντσων 40. ειναι αγνωστο ποσα παραληφθηκαν τελικα και ποσα υπηρχαν μετα το τελος του Α' Π.Π. Μαλλον λιγοτερα απο τα αρχικα της συμφωνιας του 1917.
Τα Schneider Ducrest 65mm(και οχι Saint Etien) ηταν τα πολυπληθεστερα στον Ε.Σ., ακολουθουσαν τα Δανγκλή.
Τα Skoda 75mm ηταν της αγορας,με παραλαβες μεσω Ρουμανιας, του 1921. Εχει αναφερθει οτι αγοραστηκαν μαζι και επιπλεον Skoda 105mm αγνωστου υποδ. καθως φαινεται υπηρχαν 16 απο το 1916, απο τουρκικα λαφυρα ισως και απο αγορά.
http://www.istorikathemata.com/2009/11/blog-post_03.html
Μια αλλη αρνητικη αποψη για την Ελληνικη πολιτικη αποφαση για την Μικρασιατικη εκστρατεια.
@Ανὼνυμο 25/9 11:51
Skoda των 75,κυριεὺθηκαν και κατὰ την διὰρκεια της εκστρατεὶας,υπὰρχουν φωτογραφικὰ στιγμιὸτυπα.
Κατὰ τα ὰλλα,για τα De Bange των 120 υπ.1878/16,το βεληνεκὲς των 10.000 m εὶχε αυξηθεὶ στα 12.400 m,ενὼ των Armstrong των 6 δακτὺλων(ιντσὼν),απὸ τα 5.500 m με οβὶδα των 55 κιλὼν,στα 7.400 m με οβὶδα των 46 κιλὼν.
Ὲχεις δικηο για τα Schneider Ducrest,αλλὰ φαὶνεται ὸτι το ὸνομα Σαιντ Ετιὲν εὶχε επικρατὴσει.
Κατὰ τον ὶδιο τρὸπο,τα τυφὲκια Berthier ὴσαν γνωστὰ ως Lebel.
Για το καλε γκροτο τοσοι θυσιαστηκαν! Το κοτζα τεπε 1 χρονο το χαζευαν δε μπορουσαν εστω τα Σκοντα να το ισοπεδωσουν?? Γιατι το νοτιο συγκροτημα διαχωριστηκε το 1922 σε 2 σωματα Ά και Β ??? ηταν αναγκη να υπαρχουν 2 Σωματαρχες ταυτοχρονα στην περιοχη Αφιον Καραχισαρ?? Εκτελεσαν τον Χατζηανεστη! καλα και τον Τρικουπη τι τον επαναφεραν και τον προηγαγαν το 1927???
Δ.Ν.
Συγχαρητήρια στον αρματιστή για την επιμελέστατη εργασία και ιδιαίτερα για το υποστηρικτικό υλικό με χάρτες φωτογραφίες κλπ.
Τα λάθη σχετικά με την αμυντική τοποθεσία το 1922 είναι αναμφισβήτητα. Μας απασχολούν και σήμερα γιατί δεν αποτελούν λεπτομέρειες του χτές. Με τον κίνδυνο αιφνιδιαστικής επίθεσης των Τούρκων να είναι υπαρκτός (όπως έδειξε η υπόθεση ΄΄ΒΑΡΙΟΠΟΥΛΑ΄΄), τα διδάγματα από τα λάθη της αμυντικής σχεδίασης το 1922 είναι ΕΠΙΚΑΙΡΑ και σήμερα γιατί οι αρχές του Πολέμου δεν άλλαξαν. Ορθότατα επισημαίνει ο αρματιστής σε σχόλιό του την ανάγκη μελέτης για την ΄΄αντιστοίχηση των αιτιών της ήττας στο σήμερα΄΄. Δεν κάνουμε νεκρολογίες, προσπαθούμε να μάθουμε από τα λάθη μας.
Ξεκινώντας από το επίπεδο της Στρατηγικής η άποψή μου είναι ότι μετά την αποτυχία του Σαγγάριου, το -μικρό πάντα- παράθυρο για μια στρατιωτική λύση του προβλήματος έκλεισε οριστικά. Θεωρητικά, υπήρχαν μέτρα για ληφθούν, σε επίπεδο πειθαρχίας, διάταξης, διοικήσεων κλπ. Πιθανότατα όμως αυτά δεν αρκούσαν πια. Ο Κεμάλ μπορούσε ακόμη να ηττηθεί, ελάχιστα πιθανόν όμως αυτή η ήττα να ήταν συντριπτική. Και χωρίς τέτοια συντριπτική νίκη οι Έλληνες μόνο τον τρόπο που θα εγκατέλειπαν την Μ. Ασία μπορούσαν να διαλέξουν. Διάλεξαν τον χειρότερο….
Στο τακτικό επίπεδο τα αναλυθέντα από τον αρματιστή λάθη στην επιλογή της αμυντικής τοποθεσίας συνδυάστηκαν με την κακή κατανομή των δυνάμεων, ένα μόνιμο λάθος στις επιχειρήσεις της Στρατιάς Μ. Ασίας. Την τριάδα αδυναμιών που οδήγησε στην επονείδιστη πλήρη κατάρρευση συμπλήρωσε η έλλειψη μαχητικότητας (λόγω έλλειψης ηθικού), κάποιων μονάδων. (Το θέμα όμως του ηθικού το 1922, που αρχικά κλονίστηκε και μετά κατέρρευσε γράφοντας σελίδες ντροπής, είναι πολυσχιδές για να σχολιαστεί απλά σε μια παράγραφο).
Εξειδικεύοντας στο θέμα της προβληματικής αμυντικής τοποθεσίας που αναφέρεται η ανάρτηση, στο βιβλίο του ο Δντής 3ου Επιτελικού Γραφείου της 1ης Μεραρχίας Λοχαγός Μπουλαλάς ρίχνει το βάρος των ευθυνών στον Δκτή του Α΄ Σώματος Τρικούπη. Αναφέρει ότι δεν άφησε την Μεραρχία να επανδρώσει το κενό των 6 χλμ που παρουσίαζε η τοποθεσία της προς τα δυτικά (στενωπός Τσάι Χισάρ) από την οποία πέρασαν κατά την τουρκική επίθεση 3 εχθρικές Μεραρχίες Ιππικού ΄΄αλωνίζοντας΄΄ στα ελληνικά μετόπισθεν. Σε σύσκεψη μάλιστα με τον επιτελάρχη της 1ης Μ. Ταγματάρχη Καβράκο (Στρ/κό Δτή στην παράδοση των Αθηνών το1941) ο Τρικούπης αμφισβήτησε κάθε κίνδυνο από εκεί λέγοντας ΄΄ο κυκλών κυκλούται΄΄ Τον κατηγορεί επίσης ότι εμπόδισε την Μεραρχία να ωργανώσει ισχυρά την 2η αμυντική τοποθεσία της γιατί θα καλλιεργούσε στους στρατιώτες την ιδέα της υποχώρησης! Για το δε άλλο κενό μεταξύ 1ης -4ης Μεραρχιών αναφέρει ότι ο επιτελάρχης της 4ης δεν ήθελε να προωθηθεί σε πιο προωθημένες θέσεις που θα έκλειναν το κενό, λόγω έλλειψης συρματοπλέγματος, κάτι με το οποίο συμφώνησε το Ά Σώμα (Τρικούπης). Δεν διαφαίνεται όμως αγωνία για την κρίσιμη έλλειψη βάθους στην σχεδόν γραμμική άμυνα. Ο νέος Επιτελάρχης της Στρατιάς Πάσσαρης φαίνεται να είχε κατανοήσει καλύτερα το ολέθριο λάθος της γραμμικής άμυνας σε μια μόνο τοποθεσία και με τις εφεδρείες μακριά. Η Στρατιά όμως δεν υποψιαζόταν πόσο λίγο χρόνο είχε, ατυχώς για την Ελλάδα.
Σε όλα τα επίπεδα Διοίκησης της Στρατιάς διαφαίνεται ως κυριαρχούσα σκέψη ότι η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση και εκπονήθηκαν πολλά σχέδια για αντεπιθέσεις, η υπεροχή της επίθεσης που ταίριαζε καλύτερα στην νοοτροπία του Έλληνα μαχητή.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Η αίσθηση που μου έχει δημιουργηθεί ψάχνοντας το γιατί υπήρχε αυτή η πεποίθηση ότι το Μέτωπο είναι ακλόνητο, είναι ότι η Στρατιά Μ Ασίας έπασχε -από τη αρχή-από μια σοβαρή αδυναμία από διανοητικής πλευράς. Είχε μια αίσθηση ηθικής υπεροχής απέναντι στον Τουρκικό Στρατό που την οδήγησε τελικά να τον υποτιμήσει σοβαρά, παρότι σε κάθε φάση της εκστρατείας ο Τουρκικός Στρατός γινόταν όλο και καλύτερος. Αυτή η (σχεδόν) μόνιμη αίσθηση ότι η ένδοξη ελληνική γενναιότητα θα επικρατήσει, καθώς μάλιστα η γενική αναλογία δυνάμεων δεν ήταν δυσμενής, οδήγησε την Στρατιά σε κρίσιμα λάθη που παραβίασαν βασικές αρχές Πολέμου. Η πίστη ότι ο έλληνας μαχητής είναι πολύ καλύτερος χρησίμευε για να εξισορροπήσει τον ΄΄πονοκέφαλο΄΄ από τα δυσεπίλυτα πολιτικοστρατιωτικά ζητήματα: Πως θα συντριβεί (όχι απλά νικηθεί) ένας πιο ευκίνητος στρατός που μάχεται εντός της χώρας του; Πόσα χρόνια θα συνεχιστεί ο πόλεμος όταν υπήρχαν έφεδροι που με διαλλείματα υπηρετούσαν 10 χρόνια; Κλπ.
Οι ρίζες του κακού βρίσκονται κατ΄εμέ σε κοινωνικές συνιστώσες και όχι απλά στη βλακεία του τάδε και του δείνα. Έχουμε γαλουχηθεί υπερβολικά με την γενναιότητα των Σπαρτιατών και των ηρώων του 1821 ώστε να παραγνωρίζουμε την εξαιρετική εκπαίδευση των πρώτων και την προγενέστερη εμπειρία των δεύτερων. Η ιστορία όμως είναι γεμάτη με συντριβές γενναίων. (Σε μια σύγχρονη παραλλαγή της ανίκητης ελληνικής λόγχης, η ατομική υπεροχή του Έλληνα αεροπόρου αναμένεται να υπερισχύσει σε κάθε δυσκολία…)
Το θέμα αναζήτησης των αιτιών που προκάλεσαν τα λάθη είναι πιστεύω πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον. Αφορά στην εξέλιξη της Στρατιωτικής Σκέψης (που οδηγεί στις κρίσιμες αποφάσεις) στην σύγχρονη Ελλάδα. Το θέμα έχει ελάχιστα διερευνηθεί, καθόλου παράξενο αφού δεν υπάρχει διεθνής βιβλιογραφία. Τους περισσότερους ενδιαφέρει η εξέλιξη του δόγματος των σοβιετικών τεθωρακισμένων και ο… Ζούκωφ.
@ Κλεάνθης 25/9 5:16 μ.μ.
".... Έχουμε γαλουχηθεί υπερβολικά με την γενναιότητα των Σπαρτιατών και των ηρώων του 1821 ώστε να παραγνωρίζουμε την εξαιρετική εκπαίδευση των πρώτων και την προγενέστερη εμπειρία των δεύτερων. Η ιστορία όμως είναι γεμάτη με συντριβές γενναίων. (Σε μια σύγχρονη παραλλαγή της ανίκητης ελληνικής λόγχης, η ατομική υπεροχή του Έλληνα αεροπόρου αναμένεται να υπερισχύσει σε κάθε δυσκολία…)..."
Αυτό τα "λέει" ΟΛΑ!
Γιάννης
Είναι χρησιμο να μελετησουμε τις ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ πηγες.
Στο παρακατω link παραθετω αποσπασμα από την εκπληκτικη μαρτυρια του κεντρικου προσωπου του δραματος, Υποστρατηγου Ν. Τρικουπη. Θα μας βοηθησει πολύ να απαντησουμε στο ερωτημα «Γιατι νικησαν αυτοι και εμεις ηττηθηκαμε»
http://storiacontroversa.blogspot.gr/2012/02/1921.html
Διαβαζοντας το θα καταλαβετε ότι ο Στρατος ηταν «ετοιμορροπος» πολύ πριν τον Αυγουστο του 1922, και μοιραια κατερρευσε σαν χαρτινος πυργος την κρισιμη ωρα.
Ο Χατζηανεστης ηταν ενας βολικος αποδιοπομπαιος τραγος, που χρησιμευσε για να αποκρυψουμε την πικρη αληθεια.
Η δικη μου εντυπωση: Μολις μαθευτηκε ότι το Τουρκικο Ιππικο ηταν πισω από τις ελληνικες γραμμες, ο πανικος διαδοθηκε με ταχυτητα ηλεκτρικου ρευματος. Οι μοναδες αρχισαν να καταρρεουν και να οπισθοχωρουν ανευ διαταγων. Απο τη στιγμη που κατερρευσε η πειθαρχια και αρχισαν οι λιποταξιες, τα παντα ειχαν χαθει.
Γράφει ο Ανώνυμος 22 Σεπτεμβρίου 2012 10:31:00 μ.μ.
Φίλε Αρματιστή σχετικά με το ελληνικό βαρύ πυροβολικό που διέθετε τα Skoda, έχεις δίκιο. Δεν συμμετείχε στις επιχειρήσεις. Η μοίρα των 8 Skoda των 150 είχα διαβάσει ότι είχε σταλεί στην Θράκη για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, αλλά επέστρεψε τον Αύγουστο στην Μικρά Ασία δίχως να προλάβει να χρησιμοποιηθεί.
Πολύ ενδιαφέροντα τα στοιχεία του φίλου Ανωνύμου 25 Σεπτεμβρίου 2012 11:51:00 π.μ. για τα Skoda των 75 και 105 για αγορά από Ρουμανία το 1921 ή λάφυρα από 1916. Υπάρχει καμμιά πηγή που να μπορείς να μας παραπέμψεις;
Eπίσης Αχέρωντα τα στοιχεία που δίνεις για αύξηση του βεληνεκούς των πυροβόλων/οβιδοβόλων των 120 και 6 ιντζών, αφορούν τον ΕΣ; Yπάρχει πηγή για παραπομπή;
@ ΚΛΕΑΝΘΗΣ
Αγαπητέ φίλε
Τα σχόλια σου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και οι επισημάνσεις σου εύστοχες. Το μέτωπο είναι ακλόνητο δήλωναν οι μέραρχοι στον Χατζανέστη. Πίστευαν ότι όταν θα ηχούσε η σάλπιγγα, όλοι θα έκαναν το καθήκον τους. Ηθελημένα όμως (έτσι πιστεύω) ξέχναγαν ότι το «νηστικό» αρκούδι δεν χορεύει. Και το «νηστικό» δεν αφορά μόνο τη διατροφή με τα «κόλλυβα του Γούναρη», αλλά και όλα τα άλλα που συνθέτουν το ηθικό και τη μαχητική ισχύ μιας στρατιωτικής δύναμης. Δυστυχώς αυτές οι δηλώσεις είναι κυρίαρχες στις ΕΔ, αλλά εν πολλοίς και σε μεγάλο μέρος της Ελληνικής κοινωνίας. Πόσες φορές δεν άκουσα στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μου, αντίστοιχες δηλώσεις. Άκουγα διοικητές σχηματισμών να αναφέρουν προς ανώτερους διοικητές ή και τη πολιτική ηγεσία ένα πλήθος προβλημάτων που απομείωναν την ικανότητα της μονάδας τους και στο τέλος να κλείνουν τη παρουσίασή τους με τη δήλωση, ότι «εφόσον απαιτηθεί η Ταξιαρχία θα φέρει εις πέρας την αποστολή της»! Πως θα την έφερνε με τόσα προβλήματα που είχαν αναφέρει; Οι πόλεμοι δεν κερδίζονται μόνο με το θάρρος και τον ηρωισμό των μονάδων. Κάποια στιγμή αυτά τελειώνουν. Η νίκη είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, που πολλοί θέλουν να τους αγνοούν, ενώ αντιθέτως υπερακοντίζουν την ατομική ή την ομαδική ικανότητα, την ορμή, το θάρρος και τον ηρωισμό. Τα συντάγματα της μικρασιατικής Στρατιάς, επέδειξαν άφθαστο ηρωισμό στις μάχες πέραν του Σαγγάριου, μάτωσαν, αλλά το πόλεμο δεν τον κέρδισαν. Είναι καλό λοιπόν, κάποια στιγμή να σταματήσουμε να επικαλούμαστε τους προγόνους μας. Οφείλουμε να παραδειγματιζόμαστε από αυτούς, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να γίνουμε πολεμιστές σαν τους Σπαρτιάτες. Και όσο ικανοί και αν είναι οι πιλότοι των μαχητικών μας, είναι αδύνατο να υπερισχύσουν έναντι ενός αντιπάλου που διαθέτει περισσότερα και ικανότερα μαχητικά.
Σχετικά τώρα με τα προβλήματα που παρουσίαζε η αμυντική τοποθεσία στο νότιο σκέλος της εξέχουσας και ειδικά στο τομέα της IV Μεραρχίας, θα προσθέσω τα ακόλουθα. Όταν στη ΣΣΕ εξετάζαμε τη μάχη περί το Αφιόν Καραχισάρ, ο καθηγητής της στρατιωτικής ιστορίας Ταξίαρχος ε.α. Κόκορης του πυροβολικού, τάξεως 1935 νομίζω, μας μίλησε για αυτά που γράφω και εγώ στο κείμενο. Κάποιος συμμαθητής μου τον ρώτησε για τους λόγους που δεν προωθήθηκαν νοτιότερα και αυτός απάντησε, «επειδή βαριόνταν». Υπόψη ότι όταν ο Ταξίαρχος Κόκορης τελείωσε τη σχολή, τα γεγονότα ήταν πολύ πρόσφατα και θα συζητιόνταν έντονα.
Οι διαπιστώσεις στον επίλογο του σχολίου σου, είναι κρίσιμης σημασίας. Θα πω μόνο το εξής: Όταν κοιτάζω τη Θράκη και ειδικότερα τον Έβρο, βλέπω την ίδια εικόνα που έβλεπα και πριν 35 χρόνια. Μπορεί οι Διοικήσεις Μάχης να έγιναν ΤΘ Ταξιαρχίες και τα Συντάγματα ΠΖ Να έγιναν Μ/Κ Ταξιαρχίες, αλλά κατά τα άλλα η εικόνα είναι ίδια. Γραμμική παράταξη τότε, γραμμική παράταξη σήμερα. Αν όμως κοιτάξω απέναντι από το ποτάμι, βλέπω μια πανίσχυρη δύναμη (τουλάχιστο όσο αφορά το μέγεθος και τη ποιότητα των μέσων), που ήδη έχει λάβει επιθετική διάταξη και που δεν μπορείς να εκτιμήσεις προς τα που θα μεταφέρει τον όγκο της ισχύος της και που θα εφαρμόσει τη Κυρία της Προσπάθεια. Αν θέλεις διάβασε και πάλι το τελευταίο τμήμα του κειμένου της ανάρτησης, κάτω από την επικεφαλίδα Αντιθέσεις. Εμείς στο τομέα του Α’ ΣΣ είχαμε 4 μεραρχίες εμπρός και ένα σύνταγμα εφεδρεία και οι Τούρκοι είχαν 4+1 Μεραρχίες εμπρός και 10+3 συγκεντρωμένες πίσω, ιππαστί της σιδηροδρομικής γραμμής Αφιόν – Ικόνιο, με δυνατότητα να τις στρέψουν σε πολύ μικρό χρόνο, προς όποια κατεύθυνση αποφάσιζαν. Γραμμική άμυνα τότε, γραμμική άμυνα και σήμερα. Ευτυχώς που σήμερα η αναλογία είναι 6 εμπρός και 3 πίσω. Είναι μια κάποια πρόοδος.
@ ΑΧΕΡΩΝ 25 Σεπτεμβρίου 2012 4:18:00 π.μ.
Αχέροντα
Οι πληροφορίες που μας δίνεις είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Στην επίτομη Ιστορία της Μικρασιατικής Εκστρατείας της ΔΙΣ/ΓΕΣ, σελ 545, αναφέρεται το σύνολο των μονάδων πυροβολικού του Γ’ ΣΣ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η ΙΙΙ μοίρα Ορειβατικού πυροβολικού ΣΚΟΝΤΑ 105 χιλ με 2 πυροβολαρχίες, δηλαδή 8 πυροβόλα. Δεν γίνεται αναφορά σε άλλα ΣΚΟΝΤΑ. Έχω την άποψη, ότι τα ΣΚΟΝΤΑ που αναφέρει ο στρατηγός Αμπελάς στη σύνθεση της Ανεξάρτητης, είναι αυτά της ΙΙΙ μοίρας.
@ Ανώνυμος 25 Σεπτεμβρίου 2012 11:51:00 π.μ.
Πράγματι η Μοίρα ΣΚΟΝΤΑ των 150 χιλ μεταφέρθηκε στην Αν Θράκη στο Δ’ ΣΣ, για την «επιχείρηση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης». Αυτά που αναφέρεις για τα ΣΚΟΝΤΑ των 75 χιλ, δεν τα γνωρίζω. Υπάρχει κάποια πηγή;
Κλεανθη το σχολιο σου ειναι πολυ ευστοχο και μπαινεις στα βαθια.
Βλεποντας την μικρασιατικη εκστρατεια,με την χρονικη ανεση και ασφαλεια των 90 χρονων,νομιζω πως το ολο εγχειρημα ηταν η επιτομη του ανορθολογισμου.
Απο την πρωτη μερα εως την φυγη απο τον Τσεσμε.Ενα μακρυ γαιτανακι λαθων που το προηγουμενο μας οδηγουσε στο σοβαροτερο επομενο.
Και φυσικα εχεις μεγαλο δικιο.Αν ομως ενας επαγγελματιας στρατιωτικος η πολιτικος,στην προσπαθεια επιλυσης ενος προβληματος του 20ου αιωνα,βαζει καθ οιονδηποτε τροπο σαν παραμετρο τους Σπαρτιατες και τον Καραισκακη,εχει δωσει ηδη μια γερη κλωτσια στην λογικη.
Ρωτησα πριν μερες,οχι τυχαια,αν υπαρχει αναλογο παραδειγμα εθνικου στρατου που να διαλυθηκε σε τοσο μικρο χρονικο διαστημα απο ισαξιο αντιπαλο.
Την απαντηση δεν την ξερω(γνωριζω στρατους που διαλυθηκαν,ομως δεν εχω τις γνωσεις να κρινω αν διαλυθηκαν απο εμφανως ανωτερο η ισαξιο εχθρο).
Αν ομως υπαρχει και το ψαξουμε,φοβαμαι οτι παλι θαχουμε να κανουμε με λαο και ηγετες παρορμητικους,ανορθολογικους που με τις πραξεις του τωρα κυνηγουν να προφθασουν τα ενδοξα φαντασματα του παρελθοντος τους.
ΚΧΡ.
Από Ανώνυμος 25-9 11:51
@ ΑΧΕΡΩΝ
Χωρίς καμία πρόθεση να κάνω τον «εξυπνάκια» και να σε προκαλέσω ή να σε προσβάλλω, αλλά το προηγούμενο σχόλιο οφείλεται στο γεγονός ότι η ανάγκη για σωστή αναφορά σε συγκεκριμένα οπλικά συστήματα επιτρέπει την αποφυγή συγχύσεων. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί η περίοδος με την οποία ασχολούμαστε και σχολιάζουμε, αφόρα γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 90 χρόνια(!), και η πρόσβαση σε χρήσιμες πληροφορίες δεν απλή! Παράδειγμα, η αναφορά σου ότι τα Berthier ήταν γνωστά και αναφέρονταν τότε ως Lebel προκαλεί σύγχυση, γιατί, όπως ήδη γνωρίζεις, άλλο το τυφέκιο Lebel mod.1886/1893 8 mm και άλλο το τυφέκιο Fusile d'Infanterie Berthier M.le 1907/15. Και τα δυο χρησιμοποιούσαν το ίδιο πυρομαχικό των 8 x 50 mm, γνωστότερο σαν 8mm Lebel ή 8x50R Lebel. Η σύγχυση οφείλεται και στο γεγονός ότι ακόμη και διεθνείς πηγές στο παρελθόν είχαν αναφερθεί σε «French 1907-15 Lebel rifle» ή «Lebel rifles, 1907-15 or 1886 pattern» ή παραπλήσιες. Η αναφορά στο “1907-15” αφόρα τα Berthier και “1886” στα Lebel. Καθώς φαίνεται, είχαν παραδοθεί στον Ε.Σ. τόσο Berthier όσο και παλαιοτέρα Lebel. Το ίδιο και για τα Σαιντ Ετιέν. Τα St. Étienne M1907, ήταν πολυβόλα σε διαμέτρημα 8 x 50 mm, το ίδιο των Berthier και Lebel. Για αποφυγή συγχύσεων, παραθέτω μερικά από τα πιο σημαντικά πυροβόλα της εποχής σε χρήση από τον Ε.Σ. με βάση γνωστά στοιχεία:
British 6inch (152mm) 30 cwt Howitzer,
Skoda 15cm M.14/16 Haubitze (ex Turkish),
De Bange 120mm Cannon Model 1878 ,
Skoda 105mm Haubitze Μ.14 ή και M.14/19 (ex Turkish),
Schneider-Canet 75mm field gun M.1908 QF,
Skoda 7.5cm Gebirgskanone M15,
Schneider-Danglis 75mm mountain gun M.1908 QF,
Schneider-Ducrest 65mm M.1906 QF.
Σημ.QF: Quick Firing
Εγώ να τονίσω απλώς ότι οι ηθικές δυνάμεις του έθνους μας έχουν καταρρακωθεί, ο λαός δεν έχει όραμα για το μέλλον ή μάλλον του έδωσαν όραμα από την δεκαετία 80 έως και το 2000 την επαύξηση των υλικών αγαθών, εις βάρος των παραδοσιακών οραμάτων του έθνους μας, το δε όραμα των υλικών αγαθών και της "Ευρώπης" κατέρρευσε με την κρίση αλλά δεν επιστρέψαμε στις παραδοσιακές αξίες μας. ο λαός δεν θέλει να ακούσει για αγώνες θυσίες πολέμους κτλ λες και θα τους ρωτήσουν οι τούρκοι αν θα επιτεθούν με την 1 τουρκική στρατιά ή όχι αν θα αποβιβασθούν στα νησιά μας ή όχι. όποια προσπάθεια ενίσχυσης των ΕΕΔ έχει σταματήσει πια και καταρρέουμε και υλικά αφού είναι "άχρηστες σπατάλες" και το μόνο που πρέπει να κάνει το κράτος είναι περικοπές στα οικονομικά, απειλή δεν υπάρχει! όταν υπηρέτησα το 1996 στο προγεφύρωμα του κάραγατς στρατιώτης των ΤΘ και υπερήφανος για αυτό, όποιος μπορούσε έβαζε μέσον να υπηρετήσει το παιδί του κοντά στο σπίτι για να μην ταλαιπωρηθεί! πάσχαμε απο έλλειψη προσωπικού αλλά το ηθικό ήταν σε καλά επίπεδα σε ΤΘ/ΠΒ, έβλεπα όμως ότι στις άλλες μονάδες έπεφτε με γρήγορο ρυθμό ήδη από τότε. βλέπουμε την απειλή αλλά δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, αν μιλήσεις σε κάποιον για τον κίνδυνο θα σου πει δεν θα γίνει πόλεμος σαν την κύπρο το 74! αν με τα χίλια θα τον πείσεις για την απειλή θα σου πει οι αμερικάνοι, δεν ξέρω ποιος του βάζει τους τούρκους να μας απειλούν και εμείς πρέπει να μείνουμε ψύχραιμοι και να μην απαντήσουμε και όλα θα πάνε καλά! ως δια μαγείας όλα θα πάνε καλά! και στο κάτω θα σου πουν ας γίνει ο στρατός μόνιμος να πάνε όσοι θέλουν εννοώντας φυσικά ας πάνε να σκοτωθούν κάποιο άλλοι! δεν θέλουν να δουν την απειλή όχι μόνον οι πολιτικοί αλλά και ο λαός οπότε βλέπουμε τους βαρβάρους προ των πυλών και δεν κάνουμε γιατί δεν θέλουμε να κάνουμε γιατί "Του φευγάτου η μάνα δεν έκλαψε" αυτή είναι η κατάσταση συνολικά, και θα γίνει όπως σε γενικές γραμμές στην κύπρο, "κύριοι πάτε για ύπνο" και λίγοι γεναίοι θα πεθάνουν στην θράκη ή στα νησιά χωρίς υποστήριξη απο άλλες δυνάμεις μαχόμενοι έναντι καταθλιπτικώς υπέρτερων δυνάμεων των βαρβάρων της ανατολής!
Πέτρος Κ.
Από Ανώνυμος 25-9 11:51
Υπάρχει μια αναφορά, μονό που δεν θυμάμαι από πια πηγή - θα ψάξω - για πλοίο στο οποίο έγινε έλεγχος από Άγγλους στην Κων/ουλη μετά από Ελληνική παρότρυνση να μην ελεγχτεί από Γάλλους, που μετέφερε γεωργικά μηχανήματα και αλλά υλικά, από Ρουμανία. Μάλλον επρόκειτο για τα Skoda.
Πηγές: 1) «Ελληνικός Στρατός 1821 -1922» του Παντελή Κάρυκα
Κεφ. 3 Η αναγέννηση, Η Ελλάδα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών
«…. Έγινε επίσης προμήθεια 37 βαρέων πυροβόλων των 105,120 και 155 χλστ. και αριθμού ορειβατικών πυροβόλων ικανού να εξοπλίσει 8 πυροβολαρχίες».
Η πιθανότητα τα Skoda να ήταν αποκλειστικά από λάφυρα, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Δυστυχώς από όση έρευνα έχω κάνει δεν έχω βρει τίποτα εκτός από μια αναφορά για 16 Skoda των 105χλς τουρκικά λάφυρα του 1916. Είναι άγνωστο ακόμη και πόσα Skoda (75χλς, 105χλς) ήταν τα λάφυρα κατά την διάρκεια της Μικρασιάτικης εκστρατείας μέχρι και το 1921 που αποκτήθηκε το καινούργιο υλικό και έγινε η αναδιοργάνωση. Στην επίτομη της ΔΙΣ δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά για «νέο» υλικό, παρά μόνο για λάφυρα χωρίς να αναφέρεται ούτε σε τύπο ούτε σε ποσότητες.
2) Για τα Skoda 105mm Haubitze Μ.14 ή και M.14/19
Encyclopedia of Weapons of world war II (Skoda 100-mm houfnice vz 14 and houfnice vz 14/19
«..The vz 14/19 was soon in demand and numbers were exported to Greece,..»),
3)Ανδρέα Καστάνη «Το Ελληνικό Πυροβολικό από την επανάσταση του 1821 έως σήμερα».
4) http://www.trackhead.gr/02_research_GreekArtillery.html
Υπάρχουν λίγο πολύ περίπου όλα τα πυροβόλα του Ε.Σ.
Ευχαριστώ Ανώνυμε για τις παραπομπές. Απορία μου έχει δημιουργηθεί πως μπορεί να είχαμε λάφυρα τουρκικά το 1916. Ο ΕΣ δεν πολέμησε με Τούρκους κατά τον Α΄ Π.Π.
@ NF
Έχω διαβάσει αυτά που γράφει ο Τρικούπης, όπως και πολλά άλλα ανάλογα. Πράγματι, είναι τεράστιο το ζήτημα αναφορικά με τους λόγους και τις αιτίες για τους οποίους το ηθικό της Μικρασιατικής Στρατιάς βρισκόταν σε πολύ κακό επίπεδο και σε κάποιες μονάδες, ειδικά της Ι Μεραρχίας, με την έναρξη των επιχειρήσεων κατέρρευσε. Και πιστεύω ότι όταν θα βρεθεί το κατάλληλο επιτελείο στη ΔΙΣ/ΓΕΣ και υπάρξει και η ανάλογη βούληση, ίσως τότε, σε κάποια νέα έκδοση της ιστορίας της Μικρασιατικής εκστρατείας, να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και ειδική αναφορά στο υπόψη ζήτημα. Και πιστεύω ότι αυτό είναι χρέος τιμής του έθνους, προς τους μεγάλους νεκρούς εκείνης της εκστρατείας.
Αλλά για ποιο λόγο δεν βλέπεις τα αναγραφόμενα από το Τρικούπη, ως μέρος της προσπάθειας του να αποσείσει τις δικές του ευθύνες για την ήττα; Επαναλαμβάνω και πάλι ότι ο Τρικούπης δεν ήταν κάποιος δειλός ή ανίκανος αξιωματικός. Αντιθέτως. Όμως έχει τεράστιες ευθύνες για την ήττα. Το γράφεις και εσύ: «Μολις μαθευτηκε ότι το Τουρκικο Ιππικο ηταν πισω από τις ελληνικες γραμμες, ο πανικος διαδοθηκε με ταχυτητα ηλεκτρικου ρευματος».
Ο Τρικούπης όμως ήταν ο υπεύθυνος που το στενό του Τσάι Χισάρ από το οποίο εισχώρησε ολόκληρο το V Τουρκικό Σώμα Ιππικού (3 Μεραρχίες ιππικού) στα μετόπισθεν του Α’ ΣΣ, παρέμεινε ακάλυπτο; Και όταν του το επισήμαναν (το γράφει ο στρατηγός Μπουλαλάς και αναφέρθηκε παραπάνω), είπε το αμίμητο «ο κυκλών κυκλούτε». Αλλά ο Τρικούπης έχει και τεράστιες ευθύνες για τη διεξαγωγή του όλου αμυντικού αγώνα από τη 13η Αυγούστου μέχρι και τις 20 Αυγούστου που συνελήφθη αιχμάλωτος.
Κατά τη προσωπική μου άποψη, δεν ηττηθήκαμε εξ αιτίας του χαμηλού ηθικού. Οπωσδήποτε το χαμηλό ηθικό αποτελούσε βραδυφλεγή βόμβα για τη συνέχιση της εκστρατείας και οπωσδήποτε θα αποτελούσε την αφορμή για κακή εξέλιξη των επιχειρήσεων (όπως και έγινε), εφόσον όμως θα μεσολαβούσε προηγουμένως κάποια «στραβή». Και δυστυχώς έγιναν πάρα πολλές στραβές για τις οποίες ευθύνονται οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες. Όπως ευθύνονται και για όλα αυτά που αναφέρει ο Τρικούπης, που υπέσκαπταν το ηθικό του στρατού.
Φίλε NF
Τα Συντάγματα της Μικρασιατικής Στρατιάς και ο Έλληνας στρατιώτης με το χαμηλό ηθικό, πολέμησαν με θάρρος και μεγάλη αυταπάρνηση σε όλες τις μάχες που διεξήχθησαν στη περιοχή του Αφιόν από τη 13η Αυγούστου και ύστερα. Ελάχιστες είναι οι μονάδες που επέδειξαν κακή ή επαίσχυντη διαγωγή. Το Χασάν Μπελ που το υπεράσπιζε το 5ο Δυτικοθεσσαλιώτικο Σύνταγμα, άντεξε. Το Κιλίτς Αρσλάν Μπελ, που το υπεράσπιζε το ΙΙΙ Τάγμα του 49 Συντάγματος (που πολλά του καταμαρτυρούν), άντεξε. Το Καμελάρ που το υπεράσπιζε το Ι/35 Τάγμα και το 5/42 ΣΕ άντεξε επί 36 ώρες και εγκαταλείφθηκε όταν ο εχθρός κατέλαβε τα πάντα, υποχώρησε με τάξη. Αυτό που δεν άντεξε ήταν το Τιλκί Κιρί Μπελ, που το ΙΙ/49 Τάγμα το εγκατέλειψε σε επαίσχυντη φυγή, χωρίς να ρίξει πυροβολισμό. Ίσως και να είναι το Τάγμα για το οποίο αναφέρεται ο Τρικούπης. Βεβαίως υπήρξαν διαρροές και φυγάδες, κυρίως από το 49 Σύνταγμα. Αλλά και οι άλλες Μεραρχίες που εξ αιτίας των αποφάσεων του Τρικούπη εγκλωβίστηκαν δις, στο Ιλμπουλάκ και στο Αλή Βεράν, πολέμησαν με ηρωισμό και αυταπάρνηση και τίμησαν τα Ελληνικά όπλα.
Πιστεύω ότι αποτελεί βλασφημία προς όλους αυτούς που κοιμούνται τον αιώνιο ύπνο στα πεδία μαχών του Αφιόν Καραχισάρ (τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι), να ισχυριζόμαστε εμείς σήμερα, ότι το ηθικό εκείνων των ανδρών, είναι υπεύθυνο για την ήττα και τη καταστροφή.
Όχι. Δεν ήταν το ηθικό η κυρία αιτία της στρατιωτικής ήττας. Και αυτός ο τομέας δεν έχει διερευνηθεί. Η «επανάσταση» του Πλαστήρα, καθώς και οι διάδοχες Βενιζελικές πολιτικές ηγεσίες, αφού εκτέλεσαν τους πολιτικούς ηγέτες (και πολιτικούς αντιπάλους τους) και τον αρχιστράτηγο της καταστροφής, ουδέποτε προχώρησαν στην έρευνα των στρατιωτικών ευθυνών, παρ’ όλο που συγκρότησαν δύο επιτροπές. Σταμάτησαν όταν διαπίστωσαν ότι οι ευθύνες άγγιζαν και τους Βενιζελικούς, ίσως και τον αρχηγό της «επανάστασης».
Το καλοκαιρι του 1922 τα φανταρια καταλαβαν οτι οι αστερατοι ηταν τσιρκο με καποιες εξαιρεσεις. Βλεπαν τα μεμετια να τους ζωνουν σιγα σιγα και καταλαβαν τι τους περιμενε. Ενω και στην Αθηνα οι πολιτικαντηδες ειχαν βαρεθει. ελειπε το λιονταρι στην εδω πλευρα και στην αλλη υπηρχε ενα τσακαλι. χωρις λιονταρι δεν παιρνεις την Πολη...με τα δικα μας τα ψοφιμια το τσακαλι εκανε παρτι!
Δ.Ν.
Φίλε ΚΧΡ,
Γράφεις: ΄΄Ρώτησα πριν μέρες, όχι τυχαία, αν υπάρχει ανάλογο παράδειγμα εθνικού στρατού που να διαλύθηκε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα από ισάξιο αντίπαλο. ‘’
Ο Τουρκικός Στρατός τον Αύγουστο του 1922 δεν ήταν καθόλου ισάξιος με τον Ελληνικό. Ήταν πολύ ανώτερος και δυστυχώς το απέδειξε σκληρά. Το πόσους άνδρες έχει υπό τα όπλα ένας στρατός (αν αναφέρεσαι σε αυτό) έχει μικρή σημασία, από τον καιρό του.. Ξέρξη.
Αθροίζουμε λοιπόν, ή καλύτερα συνθέτουμε: Στρατηγικός αιφνιδιασμός που επέτρεψε απόλυτη υπεροχή, ανωτερότητα ανωτάτης Διοίκησης που ΄΄έβλεπε΄΄ την τακτική κατάσταση πολύ καλύτερα, 3 Μεραρχίες Ιππικού που διείσδυσαν τολμηρά μέσω αφύλακτης χαράδρωσης (Προσοχή στα.. αδιάβατα του Έβρου), καταιγιστικό πυροβολικό που ΄΄σκότωνε΄΄ τους δικούς μας ανενόχλητο. (Νομίζω ότι πρόκειται για τον σφοδρότερο βομβαρδισμό πυροβολικού που έχει υποστεί το ελληνικό πεζικό, πλήν του υψ. 731 το 1941).
Που είναι το ισάξιο; Ακόμα και το ελληνικό καύχημα, το ηθικό μας, σε κάποιες μονάδες δεν ήταν στα επίπεδα της τρομερής μάχης στο Σαγγάριο. Αλλά για αυτό, οι τελευταίοι που φταίνε είναι οι μαχητές μας.
Υπενθυμίζω πάντως ότι την ανωτάτη ηγεσία (συχνά και την ανωτέρα..) επιλέγει η Κυβέρνηση, η οποία έχει την ευθύνη και για τις δυνατότητες των όπλων με τα οποία τα καλύτερα στοιχεία ενός Έθνους στέλνονται στον Πόλεμο.
@ Ανώνυμος 25-9 11:51
Για τα πυροβόλα των 105 Skoda και εφόσον αναφέρεσαι στα ορειβατικά, σε κάποιο τόμο της ΔΙΣ (νομίζω για τις επιχ/σεις Ιουλίου 1921) αναφέρεται ότι τέτοια πυροβόλα κάτεσχε ο Ελληνικός Στρατός στη Μαγνησία σε αποθήκες που φυλασσόταν οπλισμός του Οθωμανικού στρατού λόγω της ανακωχής του 1918. Βρέθηκαν χωρίς κλείστρα (συνήθης τακτική), τέτοια κλείστρα όμως κατόρθωσε να φτιάξει ο Ναύσταθμος Σαλαμίνας (!) και 24 πυροβόλα εντάχθηκαν μέχρι τον Σεπτ. του 1921 στην Στρατιά.
Από Ανώνυμος 25-9 11:51
@Ανώνυμος 26 Σεπτεμβρίου 2012 9:01:00 μ.μ. EEST
Δεν είσαι ο μόνος που έχει αυτή την απορία. Τα Skoda 105mm «εμφανίζονται» το 1916 (είναι λάθος; Δεν το αποκλείω), στην ουσία ως «δια μαγείας», στην συνέχεια «εξαφανίζονται», και ξαναεμφανίζονται το 1921.
@ ΚΛΕΑΝΘΗΣ
(μόλις το είδα) Σε ευχαριστώ για τα στοιχεία σχετικά με τα Skoda 105mm. Στην επίτομη δεν υπάρχουν (κρίμα)
Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο αυτά. Στην ουσία από το 1911 περίπου και μετά μέχρι το 1923 δεν υπάρχει καμία πλήρης και ακριβής διαχρονική καταγραφή αγορών, παραχωρήσεων, απωλειών και λαφύρων από τις διάφορες συγκρούσεις(Βαλκανικοί, Α’Π.Π., Ρωσία, Μικρασιατική). Όσες πληροφορίες είναι γνωστές, είναι αποσπασματικές και συχνά ανακριβείς(Τα Skoda 105mm είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα). Κάτι το συγκεκριμένο υπάρχει αργότερα στον μεσοπόλεμο (καταγραφή του 1923-24;), και αποτέλεσε την «βάση» πάνω στην οποία έγιναν οι μετέπειτα αγορές μέχρι το 1939.
Στο κενο 6 χλμ αναμεσα στη Ι και IV μεραρχια δε μπορουσε η καθε μεραρχια να στησει απο μια ορεινη πυροβολαρχια για να φραξει εστω και ετσι το δρομο στις μεραρχιες Ιππικου του Κεμαλ????
Δ.Ν.
Αγαπητε Αρματιστη
Βεβαιως εμεις ειμαστε πολυ λιγοι για να κρινουμε εκεινους τους εκπληκτικους ανδρες, που ξεκινησαν απο την Ελασσονα το 1912 και εφθασαν μεχρι το Οροπεδιο της Αγκυρας, και στους οποιους τελικα οφειλουμε το σημερινο μεγεθος της Ελλαδας . Ηταν μια καταπληκτικη γενια, ισως η καλυτερη της νεοτερης ελληνικης Ιστοριας. Αυτο ομως δε σημαινει οτι πρεπει να κρυβουμε την αληθεια.
Βεβαιως υπηρξαν μοναδες, και σχηματισμοι ολοκληροι που σταθηκαν στο υψος των περιστασεων τον Αυγουστο του 1922.Η συνολικη εικονα ομως δεν ειναι καλη. Η καταρρευση του ηθικου εκεινων των εκπληκτικων πολεμιστων ασφαλως δεν οφειλεται σε δειλια, αλλα σε αλλους λογους.
Οι 20 ημερες ατακτης υποχωρησης τον Αυγουστο του 1922, επ’ ουδενι λογω δεν ακυρωνουν τις τρομερες νικες του 1912-1921. Οι ιδιοι ανδρες παρολιγο να διαλυσουν τον Κεμαλ το καλοκαιρι του 1921. Συνεπως η η τιμη των πολεμιστων της Μικρας Ασιας παραμενει ακηλιδωτη.
Το μετωπο ειχε τρυπες παντου, διοτι ηταν τεραστιο και οι δυναμεις ανεπαρκεις. Για αυτο εξαλλου ο Χατζηανεστης πιεζε την Κυβερνηση να εγκρινει τη δραστικη συμπτυξη. Ασφαλως και εβλεπε ο Τρικουπης την τρυπα στο Τσαι Χισαρ. Τι να απαντουσε ομως στον αξιωματικο που τον ρωτησε; «Εχεις απολυτο δικιο Λοχαγε, αλλα δεν επαρκουν οι δυναμεις. Αναγκαστικα θα αφησουμε αφρουρητες τις πιο αποκρημνες και δυσβατες περιοχες του μετωπου, ή θα τις καλυψουμε με πυρα απο τις γειτονικες θεσεις, με την ελπιδα ότι ο Τουρκος δε θα περασει από εκει. Δεν εχουμε άλλη επιλογη.» Αν μιλαγε ετσι, θα κλονιζε το ηθικο. Ετσι πεταξε μια ατακα «ο κυκλων κυκλουται», για να τους ενθαρρυνει.
Το Συνταγμα Πλαστηρα δεν εγκατελειψε εσκεμμενα τη θεση του στις 14-15 Αυγουστου οπως εχετε υπονοησει και τυχον λανθασμενες κινησεις του θα πρεπει να αποδοθουν στην ελλειψη συντονισμου των Συνταγματων και το χαος των επικοινωνιων.
Υπενθυμιζεται οτι τελικα οι αντιβενιζελικοι πηραν σκληρη εκδικηση μετα την πληρη επικρατηση τους το 1935.
Επαναλαμβανω την προτροπη που σας ειχα κανει στο 1ο μερος του αρθρου, να γραψετε ένα κειμενο για την κατασταση του Στρατου Ξηρας και για το χερσαιο ισοζυγιο ισχυος με την Τουρκια το καλοκαιρι του 1974.
Φίλε Αρματιστή ,
Γράφεις: ΄΄Όταν κοιτάζω τη Θράκη και ειδικότερα τον Έβρο, βλέπω την ίδια εικόνα που έβλεπα και πριν 35 χρόνια ΄΄.
Έχω παρόμοια ανησυχία με σένα για τον γενικότερο Ελιγμό του Ελληνικού Στρατού στον Έβρο. Το κώλυμα του Έβρου μάλλον ΄΄υπνωτίζει΄΄ υπέρ του δέοντος τους ασχολούμενους με τη Σχεδίαση. Παραθέτοντας ΄΄κατ΄ αγκώνα΄΄ τις περισσότερες ενεργές μονάδες ουσιαστικά πάνω στο ΠΟΤ, τις εκθέτουν επικίνδυνα σε συντριπτικό πρώτο χτύπημα ή επιτρέπουν την αγκίστρωσή τους με επιδεικτικές εισχωρήσεις. Με τις Διοικήσεις των πρόσω να κάνουν αυτό που περιμένει ο Εχθρός, οι υπόλοιπες ενεργές (Τ/Θ) μονάδες δεν επαρκούν για να πάρουν την πρωτοβουλία. Θα ενεργήσουν σύμφωνα με τον Τουρκικό Σχεδιασμό. Γράφω γενικά, αλλά –πιστεύω- όχι αόριστα. Ισως στο επόμενο κείμενό σου να κάνεις (ξανά) την σύνδεση ΄΄από το Καλετζίκ στον Έβρο΄΄. Καλό είναι να ΄΄φωνάζουμε΄΄, κάποιος θα ακούσει.
Μια και το ανέφερα… Ο νυν Α/ΓΕΕΘΑ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την στρατιωτική ιστορία. Μετά το πέρας της φοίτησης του στην Σχολή Πολέμου, συνέγραψε με συνάδελφό του ένα λιτό βιβλίο (νομίζω δεν έχει εκδοθεί) με τίτλο ΄΄ΗΡΩΕΣ΄΄. Περιλαμβάνει ενδιαφέροντα αποσπάσματα από στρατιωτικά βιβλία με εκτεταμένη αναφορά στις μάχες του Αυγ 1922 από το βιβλίο του Κανελλόπουλου ‘’Μικρασιατική Ήττα’’ Το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του είναι μια εκπληκτική μαρτυρία για τον καταδρομέα Μπικάκη το 1974. Στην εισαγωγή του κειμένου αυτού για την Κύπρο ο τότε Άντισυνταγματάρχης Κωσταράκος γράφει: ΄΄Η πιο πρόσφατη τραγωδία του Ελληνισμού. Ο λογαριασμός όμως παραμένει ανοικτός. ΄΄ …
Υ.Γ προς Αρματιστή: Τα σέβη μου για τα 15 (αν διάβασα καλά) χρόνια σε Μονάδες.
@ NF
Αγαπητέ φίλε
Οπωσδήποτε έπρεπε να είχε γίνει σύμπτυξη του μετώπου. Η κυβέρνηση όμως δεν το δεχόταν. Πίστευε ότι όσο περισσότερο έδαφος είχε στη κατοχή της, τόσο μεγαλύτερες δυνατότητες θα είχε στη διαπραγμάτευση.
Αλλά έστω και έτσι, υπήρξαν ΛΟΓΙΚΕΣ προτάσεις (Πάσσαρη) για μια άλλη κατανομή των δυνάμεων, που δεν έγιναν δεκτές από το Χατζανέστη. Ο Χατζανέστης ήταν αυταρχικός, είχε ψηλά το «εγώ», ίσως και λόγω των λαμπρών σπουδών και δεν δεχόταν εύκολα εισηγήσεις. Φαίνεται και στην απολογία του.
Αλλά ακόμη και έτσι, δυνάμεις υπήρχαν, αλλά είχε γίνει κακή κατανομή. Η Μεραρχία Ιππικού τι ζητούσε στο Ουσάκ; Η VII Μεραρχία γιατί δεν βρισκόταν στο Μπαλ Μαχμούτ; Στο 49 Σύνταγμα για ποιο λόγο του είχαν δώσει το πλέον κρίσιμο τομέα, όταν γνώριζαν τη ποιότητά του; Δύο φορές είχε στασιάσει. Γιατί το βάλανε στο Τιλκί Κιρί Μπελ; Για να το τιμωρήσουν; Και άλλα πολλά… Αλλά και κατά τη διάρκεια της μάχης, αφού όλοι (Α’ ΣΣ – Ι – IV) διαπίστωσαν ότι η Κυρία Προσπάθεια του εχθρού κατευθυνόταν στο νότιο σκέλος της εξέχουσας και μάλιστα εναντίον του συνδέσμου των Ι και IV Μεραρχιών, για ποιο λόγο ο Τρικούπης δεν έβαλε αμέσως χέρι στο μείζον της ΧΙΙ Μεραρχίας και σε κάποιο κομμάτι της V, αντί να παρακαλά το Διγενή να του στείλει την ΙΧ που βρισκόταν 40 χλμ μακριά από το πεδίο της μάχης (η ΧΙΙ είχε εκπέμψει αναγνωρίσεις σε βάθος 2 χλμ προ του μετώπου της και δεν συνάντησε εχθρό);
Σχετικά τώρα με το 1974
Όπως γνωρίζεις τα περισσότερα στοιχεία εκείνης της περιόδου, όσο αφορά τη κινητοποίηση, τη στρατηγική συγκέντρωση, τη προώθηση των μονάδων στις εκ των σχεδίων προβλεπόμενες θέσεις, τη γενική κατάσταση του στρατού, την ετοιμότητά του να διεξαγάγει επιχειρήσεις, τα προβλήματα της επιστράτευσης κλπ, καλύπτονται ακόμη από το απόρρητο και σωστά κατά τη γνώμη μου. Οι εκθέσεις των μονάδων νομίζω ότι θα πρέπει να βρίσκονται στο φάκελο της Κύπρου, που συνεχίζει να παραμένει κλειστός με διακομματική συναίνεση. Ως εκ τούτου είναι πρόωρο κάποιος να γράψει κάτι ιδιαίτερα συγκεκριμένο.
Εκείνο που τεχνηέντως διοχετεύτηκε στη κοινή γνώμη, ήταν ότι τα κιβώτια των υλικών της επιστράτευσης ήταν «γεμάτα πέτρες», που και ασφαλώς ήταν ένας μύθος.
Οπωσδήποτε γνωρίζω αρκετά πράγματα. Έχω τη γνώση ότι οι περισσότερες μονάδες που είχαν προορισμό τον Έβρο, είτε είχαν προωθηθεί νωρίτερα στις θέσεις τους (το γνωρίζω από τη πρώτη Επιλαρχία που υπηρέτησα, που ένα μήνα πριν τη κρίση είχε προωθηθεί από την Αν Μακεδονία στον Έβρο), είτε βρέθηκαν στον Έβρο εντός της 2ης ημέρας της επιστράτευσης (ο διοικητής του 7ου ΣΠ σε κάποια συγκέντρωση στη ΧVI Μεραρχία, μας είχε πει ότι το πρωί της 21ης Ιουλίου το σύνταγμα του βρισκόταν στις θέσεις του στον Έβρο). Επίσης η ΧΙΙ Μεραρχία με έδρα την Αλεξανδρούπολη βρισκόταν στον Έβρο, αφού εκεί ήταν η ζώνη ευθύνης της.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Τώρα ποια ήταν η γενικότερη κατάσταση αυτών των σχηματισμών και μονάδων, όπως και η ετοιμότητά τους για εκτέλεση επιχειρήσεων, αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα που κρύβεται στους φακέλους.
Σχετικά με την επιστράτευση και ότι παρουσιάστηκαν υπεράριθμοι, αυτό είναι αλήθεια. Νομίζω όμως ότι αυτό είναι μια παθογένεια του συστήματος που συνεχίζεται. Στις μονάδες που έκανα υποδιοικητής (3 χρόνια) και διοικητής (2 χρόνια), με βάση τις καταστάσεις παρουσιάζονταν τουλάχιστο διπλάσιοι από τους απαιτούμενους, όπως και μας χορηγούνταν 10πλάσια φορτηγά εξ επιτάξεως από τα απαιτούμενα.
Βεβαίως στην επιστράτευση του 1974, δεν υπάρχει περίπτωση να παρουσιάστηκαν αυτοί που διέθεταν λευκά ΦΠ. Άντε κάποιοι το πολύ να πήγαν μέχρι τα φρουραρχεία και την αστυνομία για να μάθουν αν παρουσιάζονται. Ένας τελειομανής θείος μου 50 ετών, έφθασε μέχρι το ΓΕΣ για να σιγουρευτεί ότι δεν πρόκειται να κηρυχθεί ανυπότακτος. Είναι σίγουρο όμως ότι θα παρουσιάστηκαν πολλά άτομα που συνέχιζαν να έχουν στα χέρια τους έγχρωμο ΦΠ, ενώ αυτό είχε αλλάξει σε λευκό και αυτοί δεν το είχαν παραλάβει κλπ.
Το ότι η επιστράτευση ήταν Γενική και το ότι δεν προηγήθηκαν προεπιστρατευτικά μέτρα, αυτό ήταν ένα σοβαρό πρόβλημα που επιδεινώθηκε και εξ αιτίας της «ακινησίας» του συστήματος επί πολλά χρόνια. Όμως επιβαλλόταν να κηρυχθεί ΓΕΝΙΚΗ, επειδή έπρεπε να επιστρατευθεί το σύνολο του Στρατού. Και οι δυνάμεις που θα μεταφέρονταν στη Θράκη και αυτές που θα μεταφέρονταν στα νησιά και αυτές που είχαν ως προορισμό τη Κύπρο, αλλά και οι Μεραρχίες που είχαν την ευθύνη των βορείων συνόρων. Ο από «βορρά κίνδυνος» ήταν ενεργός, η δε Βουλγαρία αποτελούσε τότε μια τρομερή δύναμη με 4 Στρατιές, 3000 άρματα κλπ.
Οπωσδήποτε έγιναν σοβαρά λάθη. Εξ αιτίας όπως είπα της ακινησίας του συστήματος και επειδή δεν δόθηκε κανένας χρόνος προειδοποίησης. Υπηρέτησα σε κάποια Επιλαρχία τη δυτικής Ελλάδας, η οποία με την επιστράτευση συμπλήρωσε τα κενά της, φόρτωσε τα πυρομαχικά της (δεν είναι εύκολο να φορτώσεις βλήματα σε Μ47), το μεσημέρι βρισκόταν στους χώρους των σχεδίων του από βορρά κινδύνου, το βράδυ μετακινήθηκε σε λιμάνι, το πρωί της 21ης φορτώθηκε σε μεγάλα πολιτικά οχηματαγωγά με προορισμό τη Κύπρο, αλλά τελικά εκφορτώθηκε σε κάποιο νησί. Όλα εξελίχθηκαν άψογα με διοικητές Ιλών υπιλάρχους και ένα έφεδρο. Η πλησίον της, Επιλαρχία Αναγνωρίσεως με τροχοφόρα άρματα Μ8 και ΤΟΜΠ Μ3Α1 που είχε σαν αποστολή την εσωτερική ασφάλεια, διέθετε 5 Ίλαρχους!!! Είπαμε η παθογένεια του συστήματος. Κάποιοι υπηρετούσαν στο ΓΕΣ και ρύθμιζαν ακόμη και τη τοποθέτησή τους σε μονάδα επιστράτευσης χαμηλού κινδύνου. (λέτε να συμβαίνει και σήμερα;).
Όμως επειδή γνωρίζω αρκετά από το θέμα της επιστράτευσης, σου λέω ότι είναι ένα πολύ δύσκολο, ευαίσθητο και κρίσιμο ζήτημα που απαιτεί ικανούς αξιωματικούς για να το χειριστούν. Τουλάχιστο όμως μέχρι και το χρόνο που βρισκόμουν ακόμη στην ενέργεια, η τοποθέτηση στην επιστράτευση ισοδυναμούσε με μετάθεση σε θέση «αγρανάπαυσης» και για τους συνταγματάρχες που τοποθετούνταν στην επιστράτευση, αυτό αποτελούσε το προθάλαμο της αποστρατείας.
Υπάρχει όμως ένα σοβαρό ζήτημα αναφορικά με το 1974. Τα νησιά είχαν πρόβλημα. Μεγάλο πρόβλημα. Ότι υπάρχει σήμερα στα νησιά, έχει δημιουργηθεί μετά το 1974. Τότε ξύνοντας και πάλι το πάτο του βαρελιού, μάζεψαν από τις αποθήκες ότι υπήρχε σε βαρύ υλικό ) απομεινάρια του 2ου ΠΠ και του εμφύλιου και το έστειλαν στα νησιά. Και τα νησιά κινδύνευαν.
@ ΚΛΕΑΝΘΗΣ
Φίλε μου γράφω κάποια πράγματα σχετικά στην ανάρτηση "Το σχέδιο «Balyoz» («Βαριά») και οι Ελληνικές αδυναμίες".
Κατά τα άλλα ευχαριστώ, αλλά και όχι τα "σέβη μου". Μη με κάνεις να αισθάνομαι "σεβάσμιος γέρων". Έκλεισα μεν τα 60, αλλά κάθε απόγευμα μετά τις έξι, προσπαθώ να μιμηθώ τους άνδρες της VII Μεραρχίας που κάτω από τον Αυγουστιάτικο ήλιο σε μια πορεία 20 χλμ χωρίς στάση, με πλήρη φόρτο έσπευσαν στο πεδίο της μάχης του Αφιόν. Βαδίζω και εγώ σε έντονο ρυθμό 8 χλμ καθημερινά. Τεστάρω συνεχώς τη καρδιά. Δεν μπορώ να τρέξω λόγω τραυματισμού στο πόδι. Συνεχίζω λοιπόν να αισθάνομαι ζωντανός.
Νομίζω Αρματιστή οτι με τα τελευταία σου σχόλια δημιουργείς μια (οπωσδήποτε εν ευθέτω χρόνω υλοποιήσιμη) υποχρέωση να μας μεταφέρεις "από μέσα" τα γεγονότα της επιτρατευσης του 74. Κυκλοφορούν τόσοι "αστικοί μύθοι" και τόση αποσπασματικότητα στις πληροφορίες για το γεγονός ωστε πραγματικά δεν ξέρουμε τι λειτούργησε και τι όχι 38 χρόνια μετά.
Και κόψε τις μεγάλες πορείες. Από ένα όριο και μετά επιβαρύνουν την καρδιά δεν την ωφελούν. Άκου με έντονο ρυθμό οχτώ χιλιόμετρα... (κατάλαβα τι θα λέγαν στη μονάδα που διοικούσες... χαχαχα)
Παὶδες,ὲστειλα σχὸλιο περι τις 3.30 π.μ 26/9,αλλὰ απ´ὸτινβλὲπω,αγνοεὶται η τὺχη του.
@Αρματιστής
φίλε μου τα νησιά ήταν σε κίνδυνο; απο τι; οι πεζοναύτες, τα αποβατικά, τα ελικόπτερα ήταν στην κύπρο. με πολιτικά πλοία και βάρκες δεν κάνεις απόβαση. πολύ αργότερα όταν γύρισαν πλοία και κόσμος ήταν ήδη αργά αφού και το πιο μικρό νησί είχε φουλ ταξιαρχία.
πανικός ΦΤΙΑΓΜΕΝΟΣ για να έρθει ο καραμανλής ως σωτήρας....
τα κιβώτια είχαν πέτρες στην ΕΜΑ του πατέρα μου. κάποιος είχε φορτώσει και τα χαμηλά που κράταγαν τις στοίβες. έφαγε τρελό κράξιμο και μια 40αρα. ο γέρος μου ήταν στον βόριο έβρο στις 23 ετοιμότατος. απο οτι που είπε δεν μάσαγαν μια και το ηθικό ήταν τρομερό. όσοι είχαν θέμα λύθηκε όταν πέρασαν απο τα χωριά και τις πόλεις και έβρεχε τσιγάρα και σακούλες απο σουπερμάρκετ.
απο εκεί και πέρα όμως άλλη ιστορία. το ηθικό έπεσε τρελά απο την στασιμότητα, ύπνος στα χιόνια με την θερινή στολή, ψείρες, πείνα κτλ.
να διορθώσω οτι η βουλγαρία είχε 4 στρατιές σοβιετικού τύπου ίσες με νατοϊκό σώμα στρατού.
μηδενιστής
Από Ανώνυμος 25-9 11:51
@Aρματιστή
@NF
Σχετικά με το 1974: Δεν νομίζω ότι υπάρχει ανάγκη να έρθουν στην επιφάνεια τα «.. όσο αφορά τη κινητοποίηση, τη στρατηγική συγκέντρωση, τη προώθηση των μονάδων στις εκ των σχεδίων προβλεπόμενες θέσεις, τη γενική κατάσταση του στρατού, την ετοιμότητά του να διεξαγάγει επιχειρήσεις, τα προβλήματα της επιστράτευσης κλπ», αλλά κάποια πράγματα, άξια σχολιασμού, με βάση δημόσια ή δημοσιοποιήσημα στοιχεία μπορούν να γραφτούν! Και μονό η αναφορά στο «Τα νησιά είχαν πρόβλημα. Μεγάλο πρόβλημα» δείχνει ότι τότε τα πράγματα κάθε άλλο παρά έμπνεαν σιγουριά! Προσωπικά όμως θεωρώ ότι όχι μονό στα νησιά αλλά και γενικά υπήρχε πρόβλημα, και δεν μπορούσαν τότε να κοιμούνται ήσυχους ύπνους. Κάτι η Βουλγαρία, κάτι η Τουρκία, η όλη υπόθεση θυμίζει προγενέστερες εποχές, με ένα παιγνίδι με «ντόπιους» Βαλκανικούς πρωταγωνιστές (Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία). Η προτροπή λοιπόν για ένα κείμενο με το ισοζύγιο ισχύος των χωρών εκείνη την περίοδο από τον NF είναι κάτι που συμμερίζομαι.
@ Αχέρωντα, αν μπορείς ξαναστέιλε μιας και δεν υπάρχουν άλλα εκρεμμή σχόλια.
Από πρώτο χέρι για το 1974...
Ήμουν πιτσιρικάς και είχα πάει για λίγες ημέρες στο χωριό του παππού μου, Για όσους γνωρίζουν, Πετράδες Διδυμοτείχου - στην πρώτη γραμμή, δίπλα στο ποτάμι.
Νωρίς το πρωί ξύπνησα με εμβατήρια από το ραδιόφωνο του παππού. "Πόλεμος" μου είπε και με έστειλε κάτω στο ποτάμι (στον Έβρο) να φωνάξω το μεγαλύτερό μου ξάδερφο που είχε πάει τα ζώα για βοσκή. Πήρα τρεχάλα την κατηφόρα, βρήκα τον ξάδερφο που ήδη γυρνούσε στο σπίτι με τα ζώα (τρεις αγελάδες και δύο βουβάλια, αν θυμάμαι καλά) ενώ ήδη επικρατούσε αναβρασμός στο χωριό.
Στρατιώτες δε θυμάμαι να είδα. Ίσως να είχαν ήδη πάρει θέσεις. Στην πλατεία υπήρχαν δυο ή τρεις αξιωματικοί και άλλοι τόσοι στρατιώτες. Σε όσους ήταν πάνω από 15-16 χρονών, μοίρασαν ξιφολόγχες μέσα από κάτι κιβώτια και τους είπαν να είναι έτοιμοι για ο,τιδήποτε χρειαστεί.
Ο παππούς μου και οι υπόλοιποι του χωριού (παλιοί αντάρτες της κατοχής) ετοίμαζαν τα δικά τους κυνηγετικά όπλα και γέμιζαν τις φυσιγγιοθήκες.
Τα γυναικόπαιδα ετοιμάστηκαν να φύγουν με ΙΧ αυτοκίνητα, κυρίως μεταναστών, που είχαν έρθει για διακοπές.
Εμείς ξεκινήσαμε για Αλεξανδρούπολη με δύο αυτοκίνητα θείων μου από τη Γερμανία. Στριμωγμένοι γυναίκες, γριές και παιδιά, εννιά άτομα στο ένα και δέκα στο άλλο αυτοκίνητο. Όσοι έμεναν πίσω (ο αείμνηστος παππούς μου και τα δύο μεγαλύτερα ξαδέρφια μου)μας χαιρετούσαν με χαμόγελο και φωνές: "Θα τους φάμε όλους".
Φτάσαμε στη γέφυρα του Ερυθροπόταμου στο Διδυμότειχο. Την είχαν αποκλείσει ΕΣΑτζήδες που απαγόρευαν την έξοδο προς τα νότια και είχε δημιουργηθεί μια μεγάλη ουρά οχημάτων. Έλεγαν οτι όλοι πρέπει να μείνουν στα χωριά τους. Οι θείοι μου έπρεπε να παρουσιαστούν στην Κομοτηνή και τους είπαν να αφήσουν εμάς πίσω και τότε θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν.
Τελικά, μαζί με πολλούς άλλους, πήραμε τους άγριους χωματόδρομους προς τα σύνορα της Βουλγαρίας, στα ορεινά του Έβρου και μετά από πολλές ώρες βγήκαμε μέσα από τα βουνά στα βόρεια της Αλεξανδρούπολης.
Τελευταία εικόνα και πολύ ζωντανή ανάμνηση: Στα ορεινά του Δερείου συναντήσαμε άρματα να κατεβαίνουν μέσα σε σύννεφα σκόνης προς το Διδυμότειχο και το ποτάμι. Κορναρίσματα, χαιρετισμοί και οι φαντάροι καθισμένοι πάνω στα άρματα που κινούνταν αργά, μέσα στη σκόνη, να χαμογελάνε και να μας κάνουν με τα δάχτυλα το σήμα της νίκης "V".
Δεν ξέρω τι θα γινόταν, αν υπήρχε άλλη εξέλιξη τότε.
Οι εικόνες αυτές όμως, δε σβήνονται.
Το 1974 δεν ηταν τιποτα μπροστα στο 1922. Το κυριοτερο ειναι οτι Μ. Ασια και Ανατ. Θρακη δε βλεπουμε στον αιωνα τον απαντα. στην Κύπρο υπαρχει 1 πιθανοτητα να το γυρισουμε το παιχνιδι αν κοιμηθει βεβαια ο θεος...Το 1922 ηταν η χρυση ευκαιρια να τελειωνουμε με τον ΚΑΡΚΙΝΟ και τη χασαμε.. Το 1974 χασαμε αλλα δεν τελειωσε πιστεψτε το!!!!
Δ.Ν.
@ΔΝ
Συμφωνω απολυτα. Η Κυπρος δεν χαθηκε ακομα οριστικα. Αυτος ειναι αλλωστε ο λογος που εθεσα το θεμα.
@Αγαπητε Αρματιστη
Δεν ζηταω να μας δωσετε απορρητες πληροφοριες, επιτελικα σχεδια, επιχειρησιακες λεπτομερειες κλπ. Ζητω απλα παγματα, που δεν ειναι απορρητα και δεν αποτελουν κανενα τρομερο μυστικο. Ποιο ηταν το ελληνοτουρκικο ισοζυγιο χερσαιας ισχυος το 1974, ιδιως σε συγχρονα οπλα, πυροβολικο και τεθωρακισμενα; Ποιο ηταν το επιπεδο εκπαιδευσης των ελληνικων μονάδων, και ποια η γενικη κατασταση του Στρατου Ξηρας; Απο τις τουρκικες πηγες παντως προκυπτει οτι ο Τουρκικος Στρατος δεν ηταν σε καλη κατασταση.
Η επιστρατευση τελικα θα ολοκληρωνοταν, με τις οποιες καθυστερησεις ή δυσκολίες. Και μετά;
Το 1998 ο Συνταγματαρχης Εβ Μαρτνερ, στρατιωτικος ακολουθος της Αμερικανικης Πρεσβειας στην Αθηνα το 1974 εδωσε μια τηλεφωνικη συνεντευξη στον Αλεξη Παπαχελα. Ο Μαρτνερ ειπε: « Το 1974 η Ελληνικη Αεροπορια ηταν μικροτερη αριθμητικα, αλλα καλυτερη της Τουρκικης. Το δε Ελληνικο Πολεμικο Ναυτικο, ηταν 10 φορες καλυτερο. Το προβλημα ηταν ο Στρατος Ξηρας.»
Η υποτιθεμενη κακη κατασταση και αδυναμια του Στρατου Ξηρας χρησιμοποιηθηκε ως δικαιολογια για τη μη εμπλοκη της Ελλαδας το 1974. Ηταν πραγματι ετσι; Ας μην πουμε περισσοτερα, γιατι ξεφευγουμε απο το θεμα μας, που ειναι η Μικρα Ασια . Θα περιμενουμε δικη σας αναλυτικη τοποθετηση σε χωριστο αρθρο, αλλωστε ειστε ο πλεον αρμοδιος να εκφερετε γνωμη.
Αφου ζητησω συγγνωμη διοτι προκαλεσα εκτροπη της συζητησης απο το θεμα, επανερχομαι στη Μικρα Ασια:
Ειναι ευκολο να κατηγορουμε τους Ελληνες Στρατηγους για αυτο ή εκεινο το λαθος, εχοντας την εκ των υστερων γνωση των γεγονοτων. Ανθρωποι ηταν, τα λαθη ειναι αναμενομενα μεσα στην αχλύ, το χαος και την αναμπουμπουλα του πολεμου. Ελατε στη θεση του Τρικουπη. Θελετε να στειλετε διαταγες, και την πιο κρισιμη στιγμη ο ασυρματος του Α ΣΣ κανει φτερα! Ακομα και ο Ναπολεων εκανε σοβαρα λαθη. Το βασικο μεγαλο λαθος, αυτο που προκαλεσε την ηττα, ηταν η μη συμπτυξη του Στρατου γυρω απο τη Σμυρνη αμεσως μετα την υποχωρηση απο το Σαγγαριο το 1921. Αυτο δεν ηταν απλα λαθος, ηταν μια κραυγαλεα ηλιθιοτητα, και υπευθυνοι για αυτο ηταν ο Παπουλας και η τοτε Κυβερνηση. Ο Παπουλας μαλιστα πηγε ως μαρτυς κατηγοριας στη Δικη των Εξι, ενω επρεπε να ειναι κατηγορουμενος.
Σχετικά με την Κύπρο μετά το ΄74.
Η Κύπρος έχει "ΧΑΘΕΙ" και σειρά παίρνει η Θράκη! αλλά πλέον με ΑΛΛΑ μέσα και τρόπους! δεν χρειάζονται πλέον πόλεμο πο "μεγάλοι" γιανα πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους! Νομίζω βλέπουμε ΠΕΝΤΑΚΑΘΑΡΑ τι συμβαίνει και ΔΥΣΤΥΧΩΣ βαδίΖουμε προς το μέλλον ΥΠΝΩΤΙΣΜΕΝΟΙ!
Πάλι για την Κύπρο. Ούτε οι ΙΔΙΟΙ πιστεύουν στο να αλλάξει κάτι! είδαμε τελευταία τι συνέβη με τον τ/κ φονιά! έχω πάει στην Κύπρο, γύρισα, μίλησα και εκτός της διάρκειας της στρατ. θητείας με ηθικό ακμαιότατο, μετά την απόλυση "βλέποντας και κάνοντας"!
Επίσης στο βιβλίο Ιστορίας της κόρης μου (ΣΤ΄Δημοτικού) αναφέρει ότι κατά την τουρκική εισβολή η ΕΦ με λίγους άνδρες δεν τα κατάφερε! ούτε κουβΈντα για ΕΛΔΥΚ!
Γιάννης
Και ο Παπουλας και ο Τρικούπης και καμμια 100αρια αστεράτοι επρεπε να κρεμαστουν (οχι τυφεκισμος). Οι μεραρχιες Ιππικου των Τουρκων πισω απο τις γραμμες πως επικοινωνουσαν μεταξυ τους και με τη διοικηση τους και ο Τρικούπης δε μπορουσε να βρει το Φραγκου και ο Φράγκου τον Τρικούπη?????
Το 1922 δυστυχως ακομα το πληρωνουμε....
Δ.Ν.
@ NF
Φίλε NF
Σχετικά με το 1974, ίσως κάποια στιγμή κάτι να γράψω. Βεβαίως οι αριθμοί δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Σημασία έχει ο σχεδιασμός, η εκπαίδευση, η επάνδρωση των μονάδων, το ηθικό, η ευκινησία, τα αποθέματα καυσίμων και πυρομαχικών, οι δυνατότητες των δρομολογίων, οι μεταφορές, οι δυνατότητες των σωμάτων, η υποστήριξη μάχης και γενικά όλα αυτά τα στοιχεία που συνθέτουν τη συνολική μαχητική ισχύ και ως εκ τούτου την πολεμική ικανότητα του στρατεύματος.
Σαν παράδειγμα θα σου δώσω το ακόλουθο: Αμέσως μετά το 1974, ανθυπίλαρχος ενάμιση έτους ακόμη, ανέλαβα τη διοίκηση Ίλης αρμάτων σε Επιλαρχία του Έβρου. Η ίλη μου είχε πλήρη επάνδρωση. 100%. Και επειδή εκείνη τη περίοδο απουσίαζαν συνήθως 2-3 άρματα στο Βελεστίνο για ανακατασκευή, διέθετα και εφεδρικά πληρώματα. Η εκπαίδευση ήταν συνεχής. Αναγνωρίσεις τουλάχιστο μια φορά την εβδομάδα. Ασκήσεις συνεχώς. Το σύνολο των πυρομαχικών φορτωμένο στα άρματα. Ακόμη και οι χειροβομβίδες και οι φωτοβολίδες. Η ετοιμότητα εξόδου από το στρατόπεδο ήταν μικρότερη των 30’. Η δυνατότητα ανάληψης πολεμικής αποστολής ήταν το πολύ μια ώρα.
Ορισμένα στοιχεία για το Ελληνικό αρματικό δυναμικό:
• 8 Επιλαρχίες Μεραρχιών ΠΖ Χ 61 άρματα = 488
• 3 Διοικήσεις Μάχης Χ 2 ΕΜΑ Χ 54 άρματα = 324
• 1 ΤΘ Ταξιαρχία Χ 108 άρματα = 108
• 1 Επιλαρχία Γαλλικών Χ 61 άρματα = 61 (στην Αθήνα)
• 4 Επιλαρχίες Αναγνωρίσεως Χ 23 άρματα = 92
• Σύνολο: 1073
• Και ένας σημαντικός αρμάτων στο ΚΕΤΘ, (;)
Στη Θράκη πριν την επιστράτευση, βρίσκονταν:
• 2 Διοικήσεις μάχης (αργότερα έγιναν ΤΘ Ταξιαρχίες): 216
• 1 ΤΘ Ταξιαρχία: 108 (αυτά που είδε ο Ανώνυμος στο Δέρειο)
• 2 Επιλαρχίες Μεραρχιών: 122
• 1 ανεξάρτητη Ίλη: 17
• Σύνολο: 463
• Σύντομα μετακινήθηκαν 2 ΕΑΝ (46 άρματα), 1 ΕΜΑ (τα Γαλλικά) και σχηματίστηκε 1 Επιλαρχία (η 16η).
• Γενικό σύνολο: 631 άρματα
Σήμερα στη Θράκη υπάρχει ένα σύνολο περίπου 500 αρμάτων και περίπου οι ίδιες Επιλαρχίες που υπήρχαν πριν την επιστράτευση, ή μετακινήθηκαν στη Θράκη, ή συγκροτήθηκαν αμέσως μετά την επιστράτευση. Κάποιες βεβαίως άλλαξαν ονομασία, σύμφωνα με την Ελληνική ανοησία που θέλει να αγνοεί την ιστορία. Υπόψη δε, ότι κάποιες από τις Επιλαρχίες των αρμάτων ΛΕΟΠΑΡΝΤ 2Α4,6 στερούνται βλημάτων 120 χιλ και για αυτές που διαθέτουν, δεν υφίσταται σημαντικό απόθεμα αναπλήρωσης των καταναλώσεων (οι πληροφορίες είναι από ανοικτές πηγές, για να μη θεωρηθεί ότι παραβιάζω το απόρρητο. Άλλωστε έχουν γίνει σχετικές συζητήσεις στη βουλή και στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο).
Κάποιες σκόρπιες σημειώσεις που είχα κάπου ξεχασμένες
ΔΙΑΤΑΓΗ ΣΥΜΠΤΥΞΕΩΣ του Α’ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
Εκδόθηκε τη 1030 ώρα της 14ης Αυγούστου (σελ 114 ΔΙΣ/ΓΕΣ), προς τις Ι, IV και ΧΙΙ Μεραρχίες, με κοινοποίηση στο Β’ ΣΣ.
«Κατόπιν διασπάσεως δεξιού τομέως IV Μεραρχίας, το Α’ Σώμα Στρατού θα συμπτυχθή εις την γραμμήν Ταζλέρ – Μπαλ Μαχμούτ – Κιουπρουλού – Μπουγιούκ Τζορτζά. Η IV Μεραρχία εις υψώματα Κιουπρουλού, Ι μετά VII και η ΧΙΙ εκατέρωθεν. Μεραρχίαι να κινηθώσιν εν συνδέσμω, κανονιζομένης κινήσεως επί IV Μεραρχίας. Σταθμός Διοικήσεως Σώματος Στρατού: προσωρινώς εις Κασλί Γκιόλ Χαμάμ».
Ουσιώδης παρατήρηση:
Ο Τρικούπης βιάστηκε στην έκδοση της διαταγής συμπτύξεως (ή καλύτερα απαγκίστρωσης κατά την ημέρα και σε στενή επαφή με τον εχθρό - δηλαδή πλήρης παραλογισμός) διότι μέχρι εκείνη τη στιγμή τα Κ.Α. Τιλκί Κιρί Μπελ και Κιλίτς Αρσλάν Μπελ κατέχονταν ακόμη από τις δυνάμεις της Ι Μεραρχίας. Τα υπόψη Κ.Α. εγκαταλείφθηκαν από τους υπερασπιστές των την 1300 και 1330 ώρα αντίστοιχα. Ο Τρικούπης ισχυρίστηκε ότι διέταξε έτσι, επειδή το δεξιό της IV Μεραρχίας ανατράπηκε. Όμως ο Δημαράς που μετέβη στο στρατηγείο του Τρικούπη περί την 1100 ώρα και που λογικά θα έπρεπε να ήταν αυτός που θα τον είχε πληροφορήσει σχετικά με την ανατροπή του δεξιού του (τελικά τον Τρικούπη τον πληροφόρησε ο επιτελάρχης του Δημαρά χωρίς να το γνωρίζει ο Δημαράς) προσπάθησε να τον πείσει να ανακαλέσει τη διαταγή του, επειδή ήταν της γνώμης ότι η Μεραρχία του μετά την διάθεση του Αποσπάσματος Καλιαγκάκη της ΙΧ και του 46 Συντάγματος της ΧΙΙ, θα μπορούσε να διατηρήσει τις θέσεις της μέχρι τη νύκτα. Ο Τρικούπης όμως δεν θέλησε να ανακαλέσει, επειδή ήδη είχε κοινοποιήσει τη διαταγή του προς τους υφισταμένους του, που όπως θα φανεί παρακάτω, κανένας δεν την έλαβε (σελ 110-111 ΔΙΣ/ΓΕΣ).
Σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν δυσμενώς τις μετέπειτα επιχειρήσεις:
• Μόλις έγινε γνωστή στη πόλη του Αφιόν η διαταγή συμπτύξεως και έγινε γνωστή αμέσως μόλις υπογράφηκε (ενώ αντιθέτως οι Μεραρχίες την έλαβαν πολύ αργότερα ή δεν την έλαβαν και καθόλου), επικράτησε πολύ μεγάλη αναστάτωση, διότι στη πόλη του Αφιόν που βρισκόταν τόσο εγγύτατα στη γραμμή των μαχόμενων δυνάμεων, παρέμενε πολύ μεγάλος αριθμός σχηματισμών και μη Μεραρχιακών μονάδων της Στρατιάς, του Α’ ΣΣ και της IV Μεραρχίας. Υπήρχε επίσης σημαντικός αριθμός μοιρών φορτηγών και υγειονομικών αυτοκινήτων, εφοδιοπομπές δίτροχων (κάρων) και καμήλων, μεγάλες αποθήκες τροφίμων πυρομαχικών και υγειονομικού υλικού (διετάχθη εγγράφως υπό του Α’ ΣΣ η πυρπόληση).
• Εκτός από τις ανωτέρω δυσκίνητες μονάδες και σχηματισμούς, τα στρατιωτικά νοσοκομεία ήταν πλήρη ασθενών και τραυματιών των οποίων η εκκένωση είχε αρχίσει από την 12η Αυγούστου προς Εσκή Σεχήρ και συνεχιζόταν με τους τελευταίους συρμούς που αναχωρούσαν. Επιπλέον υπήρχε και ο χριστιανικός πληθυσμός του Αφιόν από 5.000 Αρμένιους, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν τα συμπτυσσόμενα τμήματα, παρεμβάλλοντας εμπόδια στις κινήσεις των.
• Περί την 1230 ώρα της 14ης Αυγούστου φορτώθηκε σε ένα από τους αναχωρούντες σιδηροδρομικούς συρμούς ο ασύρματος του Α’ ΣΣ, προκειμένου να εκφορτωθεί στο Καζλή Γκιόλ Χαμάμ, όπου μετέβαινε το στρατηγείο του Α ΣΣ. Λόγω παρανοήσεως όμως, ο ασύρματος εκφορτώθηκε στο Εσκή Σεχήρ και έτσι το Α’ ΣΣ στερήθηκε του ασυρμάτου του και της δυνατότητας επικοινωνίας με τις μεραρχίες του. Η επικοινωνία του Α’ ΣΣ με τη Στρατιά και τις Μεραρχίες του αποκαταστάθηκε το απόγευμα της 15ης μέσω του ασυρμάτου του Β’ ΣΣ όταν τα δύο ΣΣ συνενώθηκαν στο Ουλουτζάκ.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Παλινωδίες συνεχείς
• Το στρατηγείο του Α’ ΣΣ αναχώρησε από το Αφιόν τη 1300 ώρα. Μισή ώρα περίπου μετά την αναχώρηση από το Αφιόν, το στρατηγείο του ΣΣ, στάθμευσε σε κάποιο φυλάκιο της σιδηροδρομικής γραμμής, όπου ο διοικητής του Σώματος συνέταξε και απέστειλε στη Στρατιά τηλεγραφική αναφορά σχετικά με την απόφασή του να διατάξει τη σύμπτυξη των δυνάμεων του. Στην υπόψη αναφορά αναφερόταν ακόμη: «…. . Σταθμός Διοικήσεως Σώματος Στρατού από 1500 ώρα σήμερον Αραπλή Τσιφλίκ».
• Όπως μπορεί να παρατηρήσει κάποιος, στη μεν διαταγή συμπτύξεως ως θέση του Σταθμού Διοικήσεως του Α’ ΣΣ αναφερόταν το Καζλή Γκιόλ Χαμάμ, στη δε αναφορά προς τη Στρατιά το Αραπλή Τσιφλίκ.
• Περί την 1600 το Στρατηγείο του Α’ ΣΣ έφθασε στο Αραπλή Τσιφλίκ, αλλά επειδή ο διοικητής του Σώματος θεώρησε ότι ο χώρος δεν ήταν κατάλληλος για την ανάπτυξη του στρατηγείου και των σχηματισμών, διέταξε τη μετακίνηση λίγο βορειότερα.
• Τελικά ο Σταθμός Διοικήσεως του Α’ ΣΣ εγκαταστάθηκε κατά τις απογευματινές ώρες στο μικρό συνοικισμό Μπαϊράμ Γκιόλ βόρεια της στενωπού Κιουπρουλού, στερούμενο όμως μέσων διαβιβάσεων.
• Οι ανωτέρω συνεχείς παλινωδίες, σε συνδυασμό με την απώλεια του ασυρμάτου, συνετέλεσαν στην μη αποκατάσταση συνδέσμου του Α’ ΣΣ μετά των Μεραρχιών του.
Διαβίβαση της διαταγής συμπτύξεως του Α’ ΣΣ προς τους αποδέκτες:
1. Ο στρατηγός Δημαράς διοικητής IV Μεραρχίας την παρέλαβε ο ίδιος προσωπικά από επιτελή του Α’ ΣΣ, μια ώρα περίπου μετά την έκδοσή της (περί την μεσημβρία), κατά τη μετάβασή του στο στρατηγείο του Α’ ΣΣ για ανταλλαγή απόψεων μετά του Σωματάρχου, ο οποίος και του υπέδειξε τις νέες θέσεις της Μεραρχίας του επί του χάρτη (σελ 111).
2. Ο διευθυντής του ΙΙΙ γραφείου του Α’ ΣΣ ανέθεσε τη κοινοποίηση της διαταγής στις Μεραρχίες του ΣΣ και στο Β’ ΣΣ, στον βοηθό του λοχαγό Κανελλόπουλο Κων/νο, ο οποίος όμως όταν μετέβη στο τηλεγραφικό κέντρο βρήκε την αίθουσα κενή καθ’ όσο το προσωπικό είχε αποχωρήσει παραλαμβάνοντας και το υλικό. Ο Λοχαγός Κανελλόπουλος ρώτησε το διευθυντή της τηλεγραφικής υπηρεσίας για το λόγο της πρόωρης διάλυσης του τηλεγραφικού κέντρου και αυτός απήντησε ότι έτσι διέταξε ο επιτελάρχης του ΣΣ Συνταγματάρχης ΠΒ Μερεντίτης Αλέξανδρος, ο οποίος ταυτόχρονα διέταξε όπως ο ασύρματος του Α’ ΣΣ να αποσταλεί στο Καζλή Γκιόλ Χαμάμ όπου θα εγκαθίστατο το στρατηγείο του Σώματος (σελ 114).
3. Στη συνέχεια ο Λοχαγός Κανελλόπουλος απευθύνθηκε στον Επιτελάρχη και του ζήτησε να διατάξει πως θα μεταβιβαστεί η εκδοθείσα διαταγή συμπτύξεως στους αποδέκτες, από τον οποίο έλαβε την απάντηση να ενεργήσει αυτοβούλως όπως αυτός κρίνει καλύτερα (σελ 114).
4. Η ώρα ήταν περίπου 1200 και το στρατηγείο του Α’ ΣΣ μετά από λίγο θα εγκατέλειπε το Αφιόν. Ο Λοχαγός Κανελλόπουλος κάλεσε τότε το διοικητή του Λόχου Στρατηγείου του Α’ ΣΣ Υπολοχαγό Ράπτη Ιωάννη και του ζήτησε τη διάθεση ενός έφιππου αξιωματικού για τη μεταφορά της διαταγής στη Ι Μεραρχία. Λόγω έλλειψης όμως αξιωματικού, διατέθηκαν δύο έφιπποι οπλίτες, στους οποίους υπεδείχθη και το δρομολόγιο μετάβασης (σελ 114). Η Ι Μεραρχία ακόμη τους αναμένει!!!
5. Την 1300 ώρα, όταν το Στρατηγείο του Α’ ΣΣ εξερχόταν από το Αφιόν, ο Λοχαγός Κανελλόπουλος μετέβη στο Στρατηγείο της IV Μεραρχίας, όπου ο διευθυντής του ΙΙΙ Γραφείου της Μεραρχίας τον ενημέρωσε ότι η διαταγή συμπτύξεως είχε ληφθεί από τη IV Μεραρχία και είχε διαβιβαστεί τηλεφωνικά στην γειτονική ΧΙΙ Μεραρχία. Στη συνέχεια ο Διευθυντής του ΙΙΙ Γραφείου της IV Μεραρχίας, συνέστησε στο Λοχαγό Κανελλόπουλο ταγματάρχη που αναχωρούσε σιδηροδρομικά προς Εσκή Σεχήρ στον οποίο παρέδωσε το δια το Β’ ΣΣ αντίγραφο της διαταγής, προκειμένου να το παραδώσει στο Β’ ΣΣ κατά τη διέλευση εκ Καζλή Γκιολ Χαμάμ, όπου βρισκόταν το Στρατηγείο του Β’ ΣΣ (σελ 114).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι:
1) Ενώ τα στρατηγεία Α’ ΣΣ και IV Μεραρχίας έδρευαν στο Αφιόν, ουδένα σύνδεσμο είχαν μεταξύ τους.
2) Στο στρατηγείο του Α’ ΣΣ επικρατούσε ο κακός χαμός.
3) Στη IV Μεραρχία, ο επιτελάρχης (Τσολάκογλου) ενεργούσε προς το ΣΣ χωρίς ενημέρωση του Μεράρχου του.
4) Ουδεμία πρόνοια ελήφθη από το Α’ ΣΣ δια την μεταβίβαση της διαταγής συμπτύξεως προς τις υφιστάμενες διοικήσεις, γεγονός το οποίο είχε σοβαρά επακόλουθα στην εξέλιξη της καταστάσεως.
5) Ο επιτελάρχης του ΣΣ, ο οποίος ήταν ο καθ’ ύλη αρμόδιος για τη μεταβίβαση της διαταγής, ενεργώντας όχι ως επιτελάρχης αλλά ως στρατοπεδάρχης, διέταξε τη διάλυση του τηλεφωνικού κέντρου πριν διαβιβαστεί η διαταγή συμπτύξεως και έστειλε το ασύρματο στα αζήτητα. Επιπλέον όταν ο επιτελής που είχε οριστεί για τη διαβίβαση της διαταγής του ζήτησε οδηγίες για το τι πρέπει να πράξει για να στείλει τη διαταγή στους αποδέκτες, απέφυγε να αναλάβει τις ευθύνες που απέρρεαν από το βαθμό και τα καθήκοντά του, καθώς και τις ανεύθυνες ενέργειές του.
6) Ενώ η σύμπτυξη είναι η πιο ευαίσθητη επιχείρηση (ειδικά αυτή που εκτελείται κατά τη διάρκεια της ημέρας και υπό τη πίεση του εχθρού) και ως εκ τούτου απαιτεί το πλέον στενό έλεγχο και συντονισμό από τις διοικήσεις, το στρατηγείο του Α’ ΣΣ έσπευσε να συμπτυχθεί πρώτο και καλύτερο και μάλιστα χωρίς να διαθέτει επικοινωνίες (αλήθεια ποιος άλλος μπορεί να είναι υπεύθυνος για αυτό εκτός από το διοικητή;).
7) Ο διοικητής του Α’ ΣΣ αντί να ενεργεί ως ο υπεύθυνος ηγέτης που έπρεπε να παραμείνει με το απαραίτητο επιτελείο, τις αναγκαίες επικοινωνίες, τις ομάδες συνδέσμων, ομάδες ιππέων αγγελιοφόρων από κάποια από τις Ημιλαρχίες, σε κάποια δεσπούζουσα θέση πλησίον του Αφιόν, από την οποία να μπορεί να ελέγχει και να συντονίζει τη σύμπτυξη των υπ’ αυτόν σχηματισμών, ενήργησε ως διοικητής της στρατοπεδείας κάποιου Τάγματος που ψάχνει να βρει το κατάλληλο χώρο καταυλισμού της μονάδας του. Και βεβαίως οι διοικητές αποχωρούν τελευταίοι.
Διαταγή συμπτύξεως Ι Μεραρχίας
Εκδόθηκε:
Την 1430 ώρα της 14ης Αυγούστου. Μέχρι εκείνη την ώρα ο Διοικητής της Ι Μεραρχίας δεν είχε λάβει τη διαταγή συμπτύξεως του Α’ ΣΣ, μολονότι αυτή είχε εκδοθεί πριν από 4 ώρες. Αυτό είχε δυσμενείς συνέπειες στην εξέλιξη των επιχειρήσεων της επομένης (15ης Αυγούστου), αφού στη μεν διαταγή του Α’ ΣΣ τα υψώματα Κιοπρουλού αναθέτονταν στην IV Μεραρχία (και αυτή τα ανέθεσε στο Πλαστήρα), στη δε διαταγή της Ι Μεραρχίας τα υψώματα αναθέτονταν στο Απόσπασμα του 23 Συντάγματος (Απόσπασμα Λούφα), «23ον Σύνταγμα πεζικού, ΙΙΙ/4 και ΙΙ/23 Τάγματα, VΙΙβ ΜΟΠ και χειρουργείον Αποσπάσματος Γκεϋσλάρ, από γραμμής Αϊβαλή (όχι) μέχρις γραμμής υψωμάτων νοτιοδυτικώς Κιουπρουλού. Διοικητής Συνταγματάρχης Λούφας Χαρ.», (σελ 116).
(Υπόψη ότι οι σύνδεσμοι αξιωματικοί που απεστάλησαν από το Α’ ΣΣ στη Ι Μεραρχία δεν είχαν αντίγραφο της διαταγής συμπτύξεως μαζί τους και είπαν στο Φράγκου ότι νόμιζαν ότι αποτελούσε διαταγή συμπτύξεως!!!!!!!!)
@''11:51''&''10:31''
Λοιπὸν,για στοιχεὶα σχετικὰ με τα De Bange 120mm και Armstrong 6´´, παραπὲμπω στο κλασσικὸ ὲργο ''Artillerie im 20. jahrhundert''του Franz Kosar.
Βὲβαιο εὶναι ὸτι και οι δὺο τὺποι υπὲστησαν ανακατασκευὴ πριν παραδοθοὺν στον Ε.Σ,το 1916 και 1917 αντιστοὶχως,οπὸτε θεωρὼ δεδομὲνο ὸτι τα αναφερθὲντα βεληνεκὴ ισχὺουν και σε ὸτι αφορὰ τον Ε.Σ.
Τοὺτων λεχθὲντων,δεν θὲλω επ´ουδενὶ λὸγω να εξωρα´ὶ´σω την κατὰσταση του βαρὲως πυροβολικοὺ στην Μ.Ασὶα,αντιθὲτως ὲχω παρατηρὴσει σε κινηματογραφημὲνα στιγμιὸτυπα ὸτι αξιοποιὴθηκαν και Krupp παλαιοὺ συστὴματος των 105mm,αντὶστοιχης στὰθμης με τα De Bange.
Σχετικὰ με την παρατὴρηση του φὶλου 11:51,ὸτι δηλαδὴ χρησιμοποιὼ αδὸκιμο χαρακτηρισμὸ για τα Schneider-Ducrest,και δημιουργὼ σὺγχυση,ο λὸγος εὶναι ὸτι κατὰ την εποχὴ που εξετὰζουμε,τα πυροβὸλα αυτὰ προφανὼς απεκαλοὺντο στον Ε.Σ Saint Etienne,για λὸγους που δεν γνωρὶζω.Ὶσως για λὸγους ευκολὶας διακρὶσεως.
Ειδικὰ ὸμως σε ὸτι ὲχει σχὲση με τα Berthie,ὸχι μὸνο ο Ε.Σ,αλλὰ και οι στρατοὶ της Γερμανὶας και Αυστροουγγγαρὶας τα αποκαλοὺσαν Lebel,και ὸντως πρὸκειται για ὸπλα συστὴματος Lebel,τροποποιημὲνα να δὲχονται ταχυγεμιστὴρες τὺπου Μὰννλιχερ,χωρητικὸτητος αρχικὰ τριὼν,και στην συνὲχεια πὲντε φυσιγγὶων(το αρχικὸ Lebel mle 1886/93 διὲθετε σωληνοειδὴ φυσιγγιαποθὴκη κὰτω απὸ την κὰννη,ὸπως οι Winchester,και χρησιμοποιὴθηκε απὸ τον Ε.Σ κυρὶως ως βομβιδοβὸλο,αποκαλοὺμενο με την γαλλικὴ ονομασὶα τρομπλὸν).
Ὸλη η σειρὰ των Berthie των 8mm(επειδὴ μεταπολεμικὼς υπὴρξαν και κὰποια των 7,5mm),ὲχει ως εξὴς:
Υπ.1890 καιΥπ.1892(αραβὶδες)
Υπ.1902,Υπ.1907,Υπ.1907/15(τυφὲκια),καθὼς και Υπ.1916(τυφὲκια και αραβὶδες).
Εκτὸς του υπ.1916,που εὶχε χωρητικὸτητα πὲντε φθσιγγὶων,ὸλα τα υπὸλοιπα ὲχουν χωρητικὸτητα τριὼν φυσιγγὶων.
Επιβεβαιωμὲνα σε ελληνικὴ υπηρεσὶα βρὲθηκαν τα Υπ.1892,Υπ.1907,και
Υπ.1907/15.
Στο μνημειὼδες ὲργο του Χ.Σαζανὶδη ''Tα ὸπλα των Ελλὴνων''αναφὲρεται ὸτι στην δεκαετὶα του 1930 βραχὺνθηκαν περὶ τις 3.000 Υπ.1907 και 1907/15.Επειδὴ ὸμως η αραβὶδα Υπ.1892 εὶχε ὴδη περιληφθεὶ στο Γενικὸν Ονομαστικὸν ως αραβὶδα Λεμπὲλ,οι νὲες αραβὶδες ονομὰστηκαν αραβὶδες Λεμπὲλ τὺπου Β και Γ.
Αλλὰ οὺτε και το γαλλικὸ διαμὲτρημα των 8x50 ονομαζὸταν ὲτσι,αλλὰ,για να μὴν συγχὲεται με το 8x50 Μὰνλιχερ,το αποκαλοὺμενο Βουλγαρὶας,το γαλλικὸ φυσὶγγιο ονομὰστηκε των 7,85.
Ὲτσι,ἂν δεὶς κὰπου σε πρωτογενὴ πηγὴ,π.χ της επιμελητεὶας της Στρατιὰς το 7,85 να ξὲρεις ὸτι εὶναι το 8x50 Λεμπὲλ/Σαιντ Ετιὲν.
Ὰλλο ὲνα παρὰδειγμα,τὼρα που αρχὶσαμε,εὶναι και το εξὴς κου´ὶ´ζ:ποιὸ ὸπλο εὶναι το ''Μὰουζερ Ρωσσὶας'';
Εὶναι ὲνα ὸπλο που δεν ὲχει καμμὶα σχεδιαστικὴ σχὲση με το Μὰουζερ,αλλὰ ὲχει επαναδιαρυθμιστεὶ ὼστε να δὲχεται το φυσὶγγιο 7,92 Μὰουζερ.
Πρὸκειται για το ρωσσικὸ Μοζὶν-Ναγκὰντ Υπ.1891 αρχικοὺ διαμετρὴματος 7,62x54R.
Αρκετὰ τὲτοια ὸπλα εὶχαν κυριεὺσει οι Γερμανοὶ στο ανατολικὸ μὲτωπο,τα τροποποὶησαν σε 7,92, τα ονὸμασαν Υπ.1891/98,για να υποδεὶξουν την συμβατὸτητα διαμετρὴματος με το Μὰουζερ Gewehr 98,και κὰποια τα διὲθεσαν στους Βουλγὰρους και Τοὺρκους συμμὰχους,και κὰποια με τη σειρὰ τους πὲρασαν σε ελληνικὰ χὲρια.
Και επὶ των ημρὼν μας ακὸμη,οι αεροπὸροι μας δεν αποκαλοὺν το Sidewinder ὲτσι,ἢ ΑΙΜ 9,αλλὰ ''γκαρὲ´ι´τ'',απὸ το G.A.R 8,που ὴταν το αρχικὸ ὸνομα του προγρὰμματος.Ὲχω παραστεὶ μὰρτυς κὰποιων περιπτὼσεων,ὸπου κὰποιοι πολὶτες που δεν γνὼριζαν αυτὴ την λεπτομὲρεια,νὸμιζαν ὸτι επρὸκειτο για νὲο τὺπο βλὴματος(''αυτὰ τα Γκὰρετ,απὸ πὸτε τα ὲχουμε και δεν διαβὰσαμε τὶποτε στην Πτὴση;''.Υπ´ὸψιν,η Garett AiResearch,εταιρεὶα κατασκευὴς αεροκινητὴρων,ὴταν το πρὼτο που σκὲφθηκε ο ὰγνωστος φὶλος).
Τὼρα,σχετικὰ με τα Σκὸντα Μ.14 και Μ.14/19 που αναφὲρεις,δεν υπὰρχει καμμὶα ὲνδειξη ὸτι πολὲμησαν στην Μ.Ασὶα,τα Σκὸντα των 105 για τα οποὶα μιλὰμε,ὴταν του Υπ.1916,δηλαδὴ η λυὸμενη ὲκδοση του Μ.14,και πιθανὼτατα κὰποια παραλλαγὴ του παλαιὸτερου Μ.08(με τον ορειχὰλκινο σωλὴνα).
Το πιθανὼτερο εὶναι ὸτι Μ.14 και Μ.14/19 απὲκτησε ο Ε.Σ ως λὰφυρα στην Βὸρειο Ὴπειρο.
Κὰθε πληροφορὶα ευπρὸσδεκτη,βὲβαια.
Oρισμένες διευκρινίσεις. Για τον Τσολάκογλου τον επιτελάρχη της Ι Μεραρχίας γνωρίζουμε την εξέλιξή του. Ο Αλέξανδρος Μερεντίτης, εξελίχθηκε σε Α/ΓΕΣ το 1928 και το 1930 ήταν επιτελάρχης στο Υπουργείο Αεροπορίας.
Τα ορειβατικά των 65mm τα ονομάζαν Saint-Etienne, προφανώς από το εργοστάσιο κατασκευής που έδρευε στην εν λόγω πόλη.
Ο Τρικουπης ορθως διεταξε αμεση υποχωρηση. Ναι, μερα μεσημερι, δεν ειχε επιλογη, σκεφθειτε το λιγο.
Τεραστιο λαθος να μαζευτει ολη η Ζωνη Διοικητικης Μεριμνας στο Αφιον, 8 χιλιομετρα μακρια απο το μετωπο . Ακομα και μη στρατιωτικοι το καταλαβαινουν.
Μαντευω τι θα γραψει ο φιλος Αρματιστης στη συνεχεια: Το Συνταγμα Πλαστηρα δεν καλυψε τα νωτα της IV Μεραρχιας στο Κιοπρουλου, οπως ειχε διαταχθει, οι Τουρκοι ειδαν το κενο, επιτεθηκαν και διελυσαν κυριολεκτικα την IV Μεραρχια, οποτε οι δυναμεις του Α ΣΣ διασπαστηκαν στα δυο κλπ ,κλπ.
Ο Πλαστηρας ακολουθησε οντως λανθασμενη πορεια και δεν πηγε στο Κιοπρουλου οπως διεταχθη, αφηνοντας εν μερει ακαλυπτη την IV . Δεν δεχομαι σε καμμια περιπτωση οτι αυτο ηταν σκοπιμο. Μιλησα παραπανω για κακο συντονισμο, αλλα πιθανον υπηρχε και αλλη αιτια:
Συμφωνα με μια τεκμηριωμενη αποψη που εχει διατυπωθει, (παραπομπη 1) το λαθος του Πλαστηρα αποδιδεται στη μη ευρεση της θεσης του λογω εσφαλμενης τοπογραφικης αναγνωρισης τη νυχτα της 14/15 Αυγουστου. Συμβαινει σε ολους τους στρατους, οδηγωντας συχνα σε κωμικες καταστασεις. Ο γνωστος Νομος του Murphy λεει οτι «το πιο επικινδυνο πραγμα στον κοσμο ειναι ενας αξιωματικος με χαρτη και πυξιδα!»
Ειναι γνωστο οτι η Στρατια διεθετε ανακριβεις τοπογραφικους χαρτες και οτι ο Τρικουπης την πατησε με τον ιδιο ακριβως τροπο κατα την υποχωρηση του. Ο Πλαστηρας, ανδρας φιλοτιμος, θα ντραπηκε να παραδεχθει οτι απλα δεν βρηκε τη σωστη θεση του, και ανεφερε αλλες δικιολογιες. Ετσι εκτεθηκε σε κατηγοριες περι δειλιας και φυγης απο τους αντιπαλους του. Ηταν σιγουρα η πλεον ατυχη στιγμη της λαμπρης στρατιωτικης σταδιοδρομιας του, και θα τον κυνηγουσε μεχρι το τελος της ζωης του. Πιθανον αυτος ηταν ο λογος που πολεμησε τοσο γενναια στην τελικη φαση της υποχωρησης. Δεν ειναι ομως δυνατον να υποστηριχθει οτι 2 Σωματα Στρατου κατερρευσαν εξαιτιας ενος Συνταγματος.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ
Ο Υποστρατηγος Δημαρας, που «εθαψε» στην καταθεση του τον Πλαστηρα, θα επρεπε να εξηγησει πώς διαλυθηκε η IV μεσα σε μερικες ωρες.
Γενικως ειναι δυσκολο να βγει ακρη απο τις μαρτυριες των πρωταγωνιστων, διοτι αλληλοκατηγορουνται, με μαλλον κωμικο τροπο.
Ο Δημαρας καιει στην καταθεση του τον Πλαστηρα:
»"Κρίνω άναγκαιον νά αναφέρω ενταύθα, οτι μέχρι σήμερον αγνοώ πού ήχθη τό Απόσπασμα Πλαστήρα κατά την νύκτα τής 14ης προς τήν 15 ην Αυγούστου, μετά τήν εκ τοϋ 'Υποτομέως Καλετζίκ ΰποχώρησίν του, άφ' ου ούτε παρά τών άποσταλέντων Αξιωματικών μου άνευρέθη καθ' ολην τήν νύκτα είς τήν διά τής διαταγής μου τής 14ης Αυγούστου (ύπ' αριθ. 5157)3) όρισθεϊσαν θέσιν του, ούτε συνεδέθη μετά τοϋ Αποσπάσματος Καλλιαγκάκη, συμφώνως τή αυτή διαταγή μου. Ένεκα τής μή παρουσίας τοϋ Αποσπάσματος Πλαστήρα είς τήν έν λόγω θέσιν του[..] παρέμεινεν ακάλυπτος έν μέρει ή Μεραρχία μου άπό Νότου, τής περιστάσεως δέ ταύτης επωφεληθείς ό εχθρός ενήργησε τήν κατ' αυτής αίφνιδιαστικήν έπίθεσιν κατά τήν πρωΐαν τής Ι5ης Αυγούστου. Ή έκ τοϋ αιφνιδιασμού τούτου επελθούσα σύγχυσις τής Μεραρχίας ήτο απερίγραπτος. Τμήματα και Σχηματισμοί, χωρίς νά βάλλωνται και άνευ διαταγής τίνος, έλάμβανον λοξήν διά τών χαραδρών κατεύθυνσιν προς Βορειοδυσμάς, συγκλίνοντες προς τό Ρεσίλ Τεπέ».
Και ο Πλαστηρας ανταποδιδει τα σκαγια κατα του Δημαρα στη δικη του αναφορα:
"Καθ' όδόν συνηντώμεθα μετά τών Συνταγμάτων τή; IV Μεραρχίας και Τμημάτων τής XII, υποχωρούντων προς τό Τουμλοΰ — Μπουνάρ. Τό θέαμα τών υποχωρούντων Τμημάτων αυτών ήτο όδυνηρότατον. 'Υπεχώρουν πανικόβλητα καΐ έν τελεία αποσυνθέσει. ΟΙ οδηγοί τών Μεταγωγικών εΐχον απορρίψει τά φορτία τών κτηνών των και οί πλείστοι και τά σάγματα αυτών, και ιππευον άνά δύο εϊς εκαστον τούτων. Ουδεμία έπίβλεψις τών Διοικούντων υπήρχε και ουδέν μέτρον προς έπαναφοράν τής τάξεως και άνασυγκρότησιν τών Τμημάτων αυ¬τών έπεχειρεΐτο. Ουδείς Αξιωματικός εΰρίσκετο μέ ψυχικόν σθένος και δύναμιν νά συγκέντρωση περί εαυτόν έ'στω και ολίγους άνδρας. οι πάν¬τες έ'σπευδον προς Δυσμάς έν αξιοθρήνητα) καταστάσει, κατεπτοημένοι και περίτρομοι και επί τώ άκούσματι και ενός έτι τυφεκοβολισμοϋ, ώς αγέλη».
Οι οδηγοι των μουλαριων πεταξαν τα φορτια, ακομα και τις σελλες(!) και τα καβαλλησαν ανα δυο, τρεχοντας εντρομοι να σωθουν! Οπως βλεπετε τα οσα ανεφερα πριν περι ατακτης φυγης εχουν ισχυρη δοση αληθειας για ορισμενα Συνταγματα.
ΠΗΓΕΣ:
1)http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=128693&start=45
Συγγραφεας: Geopartz
2)http://www.multiforums.gr/sciences/viewthread.php?tid=1809
Συγγραφεας: Proodeytikos
@Αρματιστὴ
Σχετικὰ με τον αριθμὸ των αρμὰτων του Ε.Σ ΤΟ 1974,και προς επὶρρωση των υπολογισμὼν σου,βρὴκα μὲσω onalert νομὶζω,αφιὲρωμα της ΔΙΤ/ΓΕΣ ΤΟΥ 1995 στο Ὸπλο των Τ/Θ,ὸπου καταγρὰφονται ὸλες οι παραλαβὲς κατ´ὲτος,και δὶνονται οι εξὴς αριθμοὶ:
Μ 47, 389 ὰρματα
Μ 48, 774 ὰρματα τουλὰχιστον(ὰλλα 63 παρελὴφθησαν εντὸς του 1974,αλλὰ δεν διευκρινὶζεται ἂν αυτὸ ὲγινε πρὶν,ἢ μετὰ τις 20/7,ἢ ἂν παρελὴφθησαν κὰποια πρὶν,και κὰποια μετὰ τις 20/7)
ΑΜΧ 30, 60 ὰρματα
(ὰλλα 8 παρελὴφθησαν εντὸς του 1974,προφανὼς ὸμως μετὰ τις 20/7,καθὼς η παραγγελὶα για 130 ὰρματα τὲθηκε μὸλις τον Ιοὺνιο του 1974).Ὲχουμε λοιπὸν 389+774+60=1223 μὲσα ὰρματα,συν 206 ελαφρὰ Μ 24,κὰποια εκ των οποὶων στα νησιὰ.
Αυτὰ βὲβαια μὸνον ως προς τους αριθμοὺς,που ὸπως πολὺ σωστὰ επισημαὶνεις,δεν εὶναι το πὰν.
Από Ανώνυμος 25-9 11:51
@ ΑΧΕΡΩΝ
Σε ευχαριστώ για τα στοιχεία που παράθεσες. Το πιο πιθανό η σύγχυση στις ονομασίες για τα τυφέκια, να οφείλονταν στον τύπο των πυρομαχικών: 8×50mm R French (8 mm Lebel), και να έμεινε το «Lebel» σε καθολική χρήση, όπως το βρήκα και σε ξένες πηγές (Lebel pattern 1907/15, Lebel pattern 1886/93 κλπ). Δεν είναι και η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο! Τα GAR-8 (AIM-9) είναι ένα άλλο παραπλήσιο παράδειγμα. Στην ουσία αναφέρονταν σε όπλα ίδιου τύπου. Για τα Σαιντ Ετιεν όμως διαφέρει σημαντικά! Μπέρδευαν ένα πολυβόλο με ένα ορειβατικό πυροβόλο των 65χλς!!! Να τα αποκαλούσαν Schneider θα το καταλάβαινα, ή και Creusot ακόμη, μα Σαιντ Ετιεν;! Λίγο παράξενο δεν νομίζεις;
@Ανώνυμος 30 Σεπτεμβρίου 2012 11:01:00 π.μ. EEST
Είσαι σίγουρος, για την βιομηχανία ότι έδρευε στην πόλη Σαιντ Ετιεν; Εγώ ήξερα για «Le Creusot» (από όπου προέρχονται τα Δανγλή).
@ ΚΛΕΑΝΘΗΣ και @ ΑΧΕΡΩΝ
Μια που είχα θίξει το θέμα σύγχυση: Για τα Skoda 105mm συμβαίνουν, μάλλον, τα δυο τινά.
Ή υπήρχαν συνολικά 24 (το πιθανότερο), δηλ. 16 του 1916(λάφυρα) και 8 από λάφυρα του 1818 σε φύλαξη από τον Ε.Σ (βλέπε σχετική παράθεση του ΚΛΕΑΝΘΗ) και βγήκαν οι 3 μρ των ΣΣ (Α’, Β’, Γ’), ή υπήρχαν συνολικά 40 (το πιο απίθανο), 16 + 24 (όπως πριν), που σημαίνει ότι περίσσευαν 16 που δεν γνωρίζει κάνεις που κατέληξαν, καθώς σώθηκαν μόλις 7 το Σεπτέμβριο 1922.
@ NF
Μαντεύεις λάθος.
Αν δεν κατάλαβες τις ευθύνες του Τρικούπη, δεν πειράζει. Εγώ όμως όταν ήμουν διοικητής Επιλαρχίας, όριζα σαν επικεφαλή της στρατοπεδείας, ένα Ανθυπασπιστή.
Ο Τρικούπης αντί να συγκροτήσει Τακτικό Στρατηγείο για τον έλεγχο και το συντονισμό της σύμπτυξης που διέταξε (κατά τη διάρκεια της ημέρας και υπό τη πίεση του εχθρού – το επαναλαμβάνω γιατί είναι η πλέον δυσχερής επιχείρηση), έφυγε πρώτος και έψαχνε να βρει «κατάλληλο χώρο για να στήσει τη σκηνή του». Τελικά έστησε τη σκηνή του στο πουθενά και δεν είχε καμιά δυνατότητα επικοινωνίας με τη προϊσταμένη του διοίκηση και τις Μεραρχίες του. Τι έπρεπε να κάνει; Το έγραψα και δεν το κατάλαβες. Η σύμπτυξη απαιτεί στενό και συγκεντρωτικό έλεγχο, διαφορετικά τα πάντα μπορούν να καταρρεύσουν, όπως και έγινε. Έβγαλε μια διαταγή στις 1030 Ω, έφυγε από το Αφιόν στις 1300 και μετά έχασε την επαφή με τις δυνάμεις του. Δεν ξέρω αν μπορείς να καταλάβεις πόσο βαρύ είναι αυτό για ένα διοικητή;;;
Η διαταγή του είναι μνημείο ανεπάρκειας. Δεν έχει ορίσει χρόνους, δρομολόγια, συντονισμό κ.α. Αποτέλεσμα η ΧΙΙ Μεραρχία να ανακατευτεί επί του αυτού δρομολογίου με τη IV του Δημαρά και να χαθεί ο έλεγχος. Ανάκατα σχηματισμοί και μάχιμες μονάδες δύο Μεραρχιών. Η μία που έχει δοκιμαστεί από το σκληρό αγώνα 2 ημερών και η άλλη ανέπαφη. Και μέσα στη νύκτα. Είναι λοιπόν να απορεί κάποιος που και οι 2 Μεραρχίες απώλεσαν τη μαχητική τους ικανότητα και η IV την επομένη διασπάστηκε μόλις έπεσαν μερικοί πυροβολισμοί;
Η Ι Μεραρχία επειδή κατέρρευσε το δεξιό της στις 1330, εξέδωσε διαταγή συμπτύξεως την 1430, χωρίς να γνωρίζει τι όριζε η διαταγή συμπτύξεως του Α’ ΣΣ που είχε εκδοθεί πριν 4 ώρες. Οι αξκοι σύνδεσμοι που έστειλε το Α ΣΣ στη Ι μεραρχία δεν είχαν μαζί τους αντίγραφο της διαταγής. Έτσι η Ι Μεραρχία μη γνωρίζοντας τη διαταγή του Α’ ΣΣ, έβαλε στα υψώματα νότια του Κιουπρουλού (που το Α’ τα έδινε στη IV) το ΙΙ Τάγμα του Αποσπάσματος Λούφα.
Τώρα η IV Μεραρχία: Παίρνει ο ίδιος ο Μέραρχος Δημαράς τη διαταγή την 1100 και πριν επιστρέψει στο στρατηγείο του (εντός του Αφιόν), στέλνει αξκό του επιτελείου του να ειδοποιήσει τα 8ο και 11ο Συντάγματα να προετοιμαστούν για τη σύμπτυξη. Δεν ειδοποιεί όμως τα 5/42 και 35 που συνεχίζουν να μάχονται, καθώς και το 26 του Καλιαγκάκη. Στις 1200 ο Δημαράς εκδίδει διαταγή συμπτύξεως. Το 5/42 πρέπει να συμπτυχθεί στα νοτίως Κιουπρουλού υψώματα, αυτά που τα έχει δώσει η Ι Μεραρχία στο ΙΙ/23 Τάγμα. Ο Δημαράς φεύγει από το Αφιόν 1430 ώρα. Μέχρι εκείνη την ώρα για ανεξήγητους λόγους δεν στέλνει τη διαταγή του στο Πλαστήρα που συνεχίζει να μάχεται στη δεύτερη γραμμή του Καμελάρ. Ο Δημαράς στέλνει την Ημιλαρχία του στο χωριό Έρικμαν για να μαζέψει τα υπολείμματα του Ι/35 Τάγματος που είχαν διαρρεύσει από το Καμελάρ, με την εντολή ο διοικητής του 35 Συντάγματος να στείλει με αξκό τη διαταγή συμπτύξεως στους Πλαστήρα και Καλλιαγκάκη (;!). Μέχρι την 1600 ώρα ο Πλαστήρας δεν είχε λάβει τη διαταγή συμπτύξεως, αλλά παρέμενε μαχόμενος επί της τοποθεσίας του Καλετζίκ, λίγο βόρεια από τη κυρία τοποθεσία του Καμελάρ το οποίο είχε καταληφθεί ολόκληρο από το πρωί. Υπόψη ότι η επικοινωνία IV Μεραρχίας και 5/42 ΣΕ είχε διακοπεί. Ανατολικά από τις θέσεις του Πλαστήρα το πυρ είχε διακοπεί και καμιά κίνηση δεν φαινόταν επί της τοποθεσίας. Ο Πλαστήρας λαμβάνει τη διαταγή συμπτύξεως την 1800 ώρα!!! Έξι (6) ολόκληρες ώρες μετά την έκδοσή της!!! Γιατί;;; Το Ι/23 Τάγμα που βρισκόταν παρά το χωριό Καγιαντιμπί, μολονότι είχε λάβει τη διαταγή συμπτύξεως της Ι Μεραρχίας, συνέχιζε να παραμένει στις θέσεις του, επειδή έβλεπε το Πλαστήρα να παραμένει και αυτός στις θέσεις του. Ο Πλαστήρας άρχισε να συμπτύσσεται την 1830 ώρα. Οι άνδρες του 5/42 ΣΕ ήσαν τελείως εξαντλημένοι από το σκληρό διήμερο αγώνα κατά τον οποίο έχασε το 1/3 της δυνάμεως του. Έφθασε στα υψώματα νοτίως Κιουπρουλού την 2200 και βρήκε επ’ αυτών εγκατεστημένα τμήματα του 23 Συντάγματος. Συνέχισε τη κίνηση του, πέρασε από τη γέφυρα του Ακάρ και καταυλίστηκε 3 χλμ δυτικά του ΣΣ του Μπαλ Μαχμούτ.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Αυτά είναι αναμφισβήτητα γεγονότα. Τα αποδέχεται και ο Πλαστήρας. Σε καμιά περίπτωση δεν έχασε το προσανατολισμό του, όπως εικάζεις. Ο Πλαστήρας δεν κατέλαβε τις θέσεις που ορίζονταν στη διαταγή συμπτύξεως της IV Μεραρχίας, την οποία βεβαίως και για ανεξήγητους λόγους την έλαβε 6 ώρες μετά την έκδοσή της, οπότε θα άρχιζε τη σύμπτυξη του με φως ημέρας. Ο Δημαράς μπορούσε να στείλει ένα εκ των αξιωματικών του επιτελείου με μια ομάδα 10 ιππέων από την Ημιλαρχία της Μεραρχίας του για να παραδώσει τη διαταγή συμπτύξεως στο Πλαστήρα. Η μη εκτέλεση διαταγής σε περίοδο επιχειρήσεων, είναι βαρύτατο έγκλημα. Αλλά εκείνο το διήμερο, αλλά και νωρίτερα, η μη εκτέλεση διαταγών αποτελούσε το κανόνα.
Νωρίς το πρωί της 15ης Αυγούστου, τα τμήματα του 23 Συντάγματος αποχώρησαν από τα υψώματα νότια του Κιουπρουλού και έτσι δημιουργήθηκε κενό μεταξύ Ι και IV Μεραρχιών, που διευρύνθηκε στα 6 χλμ, επειδή και το 26 Σύνταγμα του Καλλιαγκάκη κατέλαβε θέσεις ανατολικότερα από αυτές που ορίζονταν στη διαταγή της IV Μεραρχίας. Αυτά είναι τα αποτελέσματα όταν δεν υπάρχει στενός έλεγχος και συντονισμός, ειδικά στις επιχειρήσεις συμπτύξεως. Από το υπόψη κενό εισέδυσαν Τουρκικές δυνάμεις οι οποίες προσέβαλαν αιφνιδιαστικά τις μονάδες της IV Μεραρχίας, οι οποίες και τράπηκαν σε φυγή, με αποτέλεσμα η Μεραρχία να διασπαστεί και ο Δημαράς να χάσει τη Μεραρχία του.
Τα ερωτήματα είναι πολλά και μπορούν να γραφούν τόμοι. Για ποιο λόγο ο Πλαστήρας δεν σταμάτησε πλησίον της θέσης που του είχε οριστεί, επιδιώκοντας να διευκρινίσει τη κατάσταση, αλλά υποχώρησε βορειότερα; Γιατί δεν επιδίωξε σύνδεσμο με τη Μεραρχία στην οποία είχε διατεθεί; Ασφαλώς και μόνο για δειλία δεν μπορεί να κατηγορηθεί ο Πλαστήρας. Ήταν αξιωματικός με βαρειές περγαμηνές. Είχε λάβει μέρος σε όλες τις μάχες της μικρασιατικής εκστρατείας, ουδέποτε απομακρύνθηκε από το Σύνταγμά του καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας, το 5/42 ΣΕ ήταν η εκλεκτότερη μονάδα της Στρατιάς και η λατρεία των ανδρών του στον αρχηγό τους ήταν μοναδική. Ο Πλαστήρας ουδέποτε αρνήθηκε αποστολή. Ήταν μαχητής θρύλος. Για ποιο λόγο λοιπόν δεν εκτέλεσε τη διαταγή για κατάληψη των θέσεων που του είχαν οριστεί στα υψώματα νότια του Κιουπρουλού;
Πρώτα και κύρια τις πλέον βαρειές ευθύνες τις φέρει ο Δημαράς (που έχασε τη μεραρχία του και συνελήφθη και αιχμάλωτος μετά τη μάχη του Αλή Βεράν), ο οποίος αφ’ ενός απέστειλε απαράδεκτα καθυστερημένα τη διαταγή του σε αυτούς που ανέθετε τη πλέον κρίσιμη αποστολή, δηλαδή στα Αποσπάσματα Πλαστήρα και Καλλιαγκάκη και αφ’ ετέρου που δεν χρησιμοποίησε ότι είχε στα χέρια του, αξιωματικούς, υπαξιωματικούς, αυτοκίνητα, την Ημιλαρχία του (70-100 ιππείς), προκειμένου να εγκαταστήσει ένα δίκτυο ελέγχου που να συντονίζει και να καθοδηγεί τις συμπτυσσόμενες μονάδες του στις νέες θέσεις τους. Με άλλα λόγια οι Πλαστήρας και Καλλιαγκάκης που συμπτύχθηκαν τελευταίοι, έπρεπε να συναντήσουν σημεία ελέγχου και αξιωματικούς συνδέσμους από το επιτελείο της IV Μεραρχίας, για να τους οδηγήσουν στις νέες θέσεις τους, από τις οποίες την επομένη ημέρα θα κάλυπταν και πάλι τη σύμπτυξη της Μεραρχίας του και συγχρόνως να υπάρχει και εφοδιασμός κλπ.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Για τη διάσπαση της IV ασφαλώς φέρει μερίδιο ευθύνης και ο Πλαστήρας, αφού δεν κατέλαβε τις θέσεις που του είχαν οριστεί. Πιστεύω όμως ότι η διάσπαση σε κάποιο σημείο του προβληματικού συνδέσμου μεταξύ Ι και IV, που ήδη προϋπήρχε, ήταν ζήτημα χρόνου να συμβεί, εξ αιτίας και των σοβαρών προβλημάτων στο σύστημα διοίκησης και ελέγχου του Α’ ΣΣ και των Μεραρχιών του. Άλλωστε η διάρρηξη μεταξύ των 2 Μεραρχιών είχε επέλθει από το πρωί της 14ης. Απουσίαζε η ισχυρή ηγεσία που μπορούσε να αντιμετωπίσει με επάρκεια τη κρίσιμη κατάσταση. Και όταν διαλύεται μια μονάδα, την ευθύνη τη φέρει αποκλειστικά ο διοικητής. Η IV Μεραρχία δεν διασπάστηκε επειδή το πρωί της 15ης Αυγούστου έχασε σε σοβαρή μάχη, αλλά επειδή στο κενό που είχε δημιουργηθεί, εισέδυσαν προωθημένα εχθρικά τμήματα και άρχισαν να πυροβολούν. Η IV Μεραρχία διασπάστηκε και οι άνδρες της τράπηκαν σε φυγή, επειδή έπεσαν πιστολιές. Αλλά η IV Μεραρχία είχε καταρρεύσει εσωτερικά από τη προηγουμένη, όταν είχε αναμιχθεί με τη ΧΙΙ, είχαν διαρραγεί οι οργανικοί δεσμοί της και είχε καταρρεύσει το ηθικό της.
Για τη μη κατάληψη των θέσεων από το 5/42, μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Πιστεύω ότι ο Πλαστήρας από το πρωί της 13ης που ανέβηκε στο Καμελάρ, με βάση τη μακρά πολεμική του πείρα, διαπίστωσε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα της Τουρκικής επίθεσης. Θα είδε ότι οι επιτιθέμενοι ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που είχε συναντήσει μέχρι τότε στη Μ. Ασία. Βομβαρδισμό από 70 και πλέον πυροβόλα στο τομέα ενός και μόνο τάγματος δεν είχε ξαναδεί στη Μ. Ασία, παρά μόνο στο Σκρα. Ούτε είχε δει σε ένα τόσο στενό μέτωπο να επιτίθενται 2 Μεραρχίες. Και με τόσο ισχυρή υποστήριξη! Η πρώτη ενέργεια του επί του Καμελάρ δεν ήταν να ανακαταλάβει το Μαύρο Βράχο όπως οριζόταν στην αποστολή που του δόθηκε, αλλά να επεκτείνει το δεξιό του, επειδή ανησυχούσε από τη κάθοδο Τουρκικών δυνάμεων στο ΚΕΝΟ των 6 χλμ (ήταν η αποστολή της 11ης Τουρκικής Μεραρχίας). Δεχόταν τη συνεχή επίθεση 2 Τουρκικών Μεραρχιών και ενίσχυση δεν λάμβανε, ενώ οι απώλειες του αυξάνονταν. Το Ι/35 Τάγμα που επάνδρωνε το Κ.Α. του Καμελάρ, είχε εξαϋλωθεί από τη σφοδρότητα της Τουρκικής επίθεσης. Το ΙΙΙ/42 Τάγμα του που φρουρούσε το Αφιόν, του το έδωσαν τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης και μόλις έφθασε στο Καμελάρ ύστερα από ολονύκτια πορεία, το έστειλε κατευθείαν για αντεπίθεση για ανακατάληψη του 1710, στην οποία έχασε τα 5/7 των ανδρών του χωρίς να επιτύχει κάτι. Έβλεπε τη κατάρρευση να πλησιάζει. Από τη θέση του έβλεπε τους φυγάδες του Τιλκί να κατέρχονται με τα πόδια στη πλάτη στη πεδιάδα. Τη διαταγή συμπτύξεως την πήρε τελευταίος. Όταν την έλαβε, η τοποθεσία αριστερά του ήταν ήσυχη πριν από ώρα και δεξιά του στο Τομέας της Ι οι δε Τούρκοι κατέρχονταν στη πεδιάδα!!! Είχε μείνει μόνος λίγο πιο βόρεια από το Καμελάρ. Μήπως τον είχαν ξεγράψει; Στη σύμπτυξή του είδε την απερίγραπτη κατάσταση που αναφέρεις. Και το ηθικό των ανδρών του δεν βρισκόταν σε καλύτερο επίπεδο, λόγω των μεγάλων θυσιών και της «αποτυχίας» να κρατήσουν το Καμελάρ. Ίσως από εκείνη τη στιγμή να άρχισαν να κυριαρχούν άλλες σκέψεις στο μυαλό του… Λέγω ίσως… Ίσως να έθεσε σαν πρώτη αποστολή του τη σωτηρία του Συντάγματός του… Προσπάθησε να το κρατήσει μακριά από το μικρόβιο της διάλυσης… και οπωσδήποτε αυτό το πέτυχε… Αφού βρήκε τη θέση κατειλημμένη από άλλη μονάδα, οδήγησε το 5/42 μακριά από τις άλλες, τις διαλυμένες μονάδες, στο άκρο αριστερό της τοποθεσίας του Τουμλού Μπουνάρ, στις δασώδεις πλαγιές του Χασάν Ντετέ Τεπέ, μακριά από το μικρόβιο της διάλυσης. Το 5/42 υποχώρησε χωρίς να διαλυθεί, συγκράτησε άλλες μονάδες και έσωσε από την αιχμαλωσία ολόκληρη την Ομάδα Φράγκου στο Σαλιχλή.
Το ζήτημα είναι ότι καμιά ανακριτική επιτροπή δεν ολοκλήρωσε το έργο της και ευθύνες δεν αποδόθηκαν. Ευθύνες είχε και ο Πλαστήρας. Αλλά σε καμιά περίπτωση δεν έφθασε τις ευθύνες όλων των άλλων…
Αν ακόμη δεν πείστηκες για τις βαριές και ασυγχώρητες ευθύνες του Τρικούπη και του Δημαρά, δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο, παρά να επικαλεστώ το στρατιωτικό κανονισμό:
«Ο διοικητής μιας μονάδας είναι υπεύθυνος για ότι πράττει ή παραλείπει να πράξει η μονάδα του».
@ NF
Και για να μη ξεχάσω NF το σημαντικότερο.
Δικαιώνεις τον Τρικούπη που διέταξε απαγκίστρωση εν ημέρα και υπό τη πίεση του εχθρού.
Ο ίδιος Τρικούπης στην έκθεσή του γράφει ότι διέταξε απαγκίστρωση επειδή οι επιτελείς της IV Μεραρχίας, ή ο επιτελάρχης Τσολάκογλου του ανέφεραν ότι το δεξιό της Μεραρχίας είχε καταρρεύσει. Δεν του το ανέφερε βεβαίως ο διοικητής της Μεραρχίας. Ο Τρικούπης διατάσσει απαγκίστρωση την 1030 ώρα. Όμως ο Καλλιαγκάκης και ο Πλαστήρας συνεχίζουν να παραμένουν στο Καλετζίκ μέχρι την 1830 ώρα συγκρατώντας τη κάθοδο των Τούρκων στη πεδιάδα. Παραμένει όμως και στη περιοχή του χωριού Καγιαντιμπί και το Ι/23 Τάγμα εξ ιδίας πρωτοβουλίας, για να μην αποκαλύψει το δεξιό πλευρό του Πλαστήρα.
Όπως πολύ καλά αντιλαμβάνεσαι, ο Τρικούπης άγνωστο από ποιες πληροφορίες ορμώμενος, διέταξε απαγκίστρωση εν ημέρα, χωρίς να έχει καταρρεύσει το δεξιό της IV Μεραρχίας, ή τουλάχιστο χωρίς να έχει καταρρεύσει πλήρως, αφού ο εχθρός συγκρατήθηκε μέχρι αργά το απόγευμα στις βόρειες υπώρειες του Καλετζίκ. Αυτό που κατάρρευσε ήταν το Τιλκί, αλλά και αυτό συνέβη στις 1300.
Σημείωση: Ο Δημαράς, ο Τσολάκογλου και οι επιτελείς της IV Μεραρχίας διαψεύδουν αυτά που δηλώνει ο Τρικούπης. Ο Τσολάκογλου δηλώνει ότι ουδέποτε απομακρύνθηκε από το στρατηγείο της Μεραρχίας του και το επιβεβαιώνει και ο Δημαράς. Οι δύο επιτελείς της IV Μεραρχίας, δηλώνουν ότι δεν έδωσαν τέτοιες πληροφορίες στο Τρικούπη. Εγώ λέω: «και αν ακόμη έδωσαν, για ποιο λόγο ο Τρικούπης δεν σήκωσε το τηλέφωνο για να ενημερωθεί από τον ίδιο το Δημαρά προκειμένου να λάβει απόφαση και στηρίχθηκε (;) σε αυτά που του είπαν δύο κατώτεροι αξκοί;". Επαναλαμβάνω ότι η κατάσταση στα δύο επιτελεία και στο σύστημα διοίκησης, θύμιζε κάτι άλλο και όχι Σώμα Στρατού και Μεραρχία. Για όλα αυτά βεβαίως ουδέποτε δόθηκαν πειστικές απαντήσεις και κανένας δεν τιμωρήθηκε. Πήγαμε στη Μ. Ασία «για να προστατέψουμε» το Ελληνικό στοιχείο από τους διωγμούς των Τούρκων και τελικά το οδηγήσαμε στη καταστροφή και στον εκριζωμό από τις εστίες του …. Και για όλα αυτά δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη.
@NF & Aρματιστὴ
Το να κρεμαστεὶ ὲνα ολὸκληρο μὲτωπο απὸ ὲνα και μὸνο σὺνταγμα,φαὶνεται ὸτι ὴταν προσφιλὴς επιλογὴ των ηγεσιὼν του Ε.Σ.
Το 1941,και ὲχοντας υποτὶθεται την πεὶρα του Κιοπρουλοὺ,επαναλὴφθηκε το ὶδιο σκηνικὸ και στο ὺψωμα 731.
Ὲνα μὸνο σὺνταγμα στον επιμαχὲστερο τομὲα του μετὼπου(πρὼτα το 5ο,κατὸπιν το 19ο),και πιὸ πὶσω...το κενὸ.Ἂν οι Ιταλοὶ διὲσπαζαν την ελληνικὴ ὰμυνα στο 731,ὸπως παρ´ολὶγον θα συνὲβαινε στις 11/3/1941 απὸ αφανὴ διεὶσδυση μελανοχιτὼνων,δεν θα υπὴρχαν σοβαρὲς δυνὰμεις για να τους φρὰξουν τον δρὸμο,και ὰλλη μὶα θαυμὰσια εποποι´ὶ´α θα ὲληγε ὰδοξα.
Aπλὼς,στο Κιοπρουλοὺ ὲνα σὺνταγμα ὴταν σταγὸνα στον ωκεανὸ εν σχὲσει προς τις απαιτοὺμενες δυνὰμεις,λὸγω και της ελλατωματικὴς ελληνικὴς διατὰξεως.
Τον Δημαρα του εδωσαν προαγωγη οπως τον Τρικουπη μετα το 1922;;;;;
Την ανεξαρτητη μεραρχια ενας αεροπορος δεν την εσωσε πετωντας μπροστα της και ενημερωνοντας την για τις θεσεις του εχθρου;;;; Για το αφιον Καραχισαρ 10-20 Αυγουστου δεν πετουσαν αεροπλανα για να καθοδηγησουν Τρικουπη-Χατζηανεστη;;;;;
Για το Σαγγαριο 1921 τι μπορεις να πεις;;; Αλλα για το Αφιον Καραχισαρ 1922 κανεις δεν επεπλευσε δυστυχως! Ουτε ενας Λεωνιδας! Οι συμψηφισμοι για Πλαστηρα δεν τον γλιτωνουν απο το ναυαγιο!
Τα φανταρια της IV ειδαν σιγουρα απο πολυ πιο μπροστα τους αστερατους καρναβαλια και σκορπισαν οταν ο Δρακουλας χτυπησε την πορτα τους......
Δ.Ν.
Έχω διαβάσει μαρτυρία σοβαρού νεαρού υπολοχαγού που ήταν παρών στην μάχη του Αφιόν το 1922 και απέδιδε ευθύνες στην ανεπάρκεια των διοικητών της Ι και IV MΠ που (όπως έγραψα και σε άλλη ανάρτηση) ήταν εντελώς ακατάλληλοι για διοίκηση μεραρχίας. Επιπλέον καταλογίζει στον Τρικούπη δισταγμό και προσκόλληση στις άκαμπτες διαταγές του Χατζηανέστη, οπότε και δίεταξε βήμα προς βήμα υποχώρηση, ενώ όπως γράφει είναι γνωστό ότι μια εσπευσμένη και ταχεία υποχώρηση επιβάλλεται σε ορισμένες περιπτώσεις. Έτσι αντί να διαταχθεί μια ταχεία υποχώρηση προς Τουμλού Μπουνάρα, μερικές μονάδες αμύνονταν (και φυσιολογικά είχαν πολλές απώλειες), ενώ άλλες υποχωρούσαν εν μέσω αταξίας και διαλύονταν από τον πανικό. Δεν υπήρχε αποφασιστικότητα στην ελληνική αντίδραση.
Τώρα κάτι άλλο που μπορεί να φανεί αστείο ή παράξενο. Όταν ο Κεμάλ αποφάσισε την μεγάλη επίθεση στο Αφιόν, το έκανε όχι γιατί είχε σκοπό να διαλύσει την ΣΜΑ. Σκόπευε σε μια τοπική επιτυχία, η οποία θα του έδιδε ένα πλεονέκτημα, στις επερχόμενη διεθνή συνδιάσκεψη που προγραμματιζόταν. Ούτε κατά διάνοια είχε ονειρευτεί ότι σε 15 μέρες θα έμπαινε στην Σμύρνη. Υπήρχε μεγάλος σκεπτικισμός και "φόβος" για την εκτόξευση της επίθεσης. Ο μόνος λόγος που την αποφάσισε, ήταν ότι είχε συγκεντρώσει τεράστιες δυνάμεις σε περιορισμένο χώρο. Ο τότε τουρκικός στρατός μπορεί κάποιος να νομίζει ότι ήταν ο σούπερ στρατός ενώ ο ελληνικός ήταν ξοφλημένος. Ωστόσο και οι τούρκοι αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα. Γνωρίζουμε ότι εκείνη την εποχή πολλοί τούρκοι ήταν ανύπόδητοι, δεν είχαν στρατιωτική στολή και ο φορητός οπλισμός δεν επαρκούσε για το σύνολο, οπότε έπαιρναν τα όπλα από τους νεκρούς; Μην μεγαλοποιούμε την αξία των απέναντι στην προκειμένη περίπτωση. Απλά εμείς τους κάναμε μάγκες στην κυριολεξία. Ο παραπάνω υπολοχαγός, περιγράφει πως έβλεπε τους τούρκους που καταλάμβαναν τις ελληνικές θέσεις πόσο διστακτικά προχωρούσαν και πως πάλευαν οι αξιωματικοί τους να τους συμμαζέψουν γιατί ανέμεναν ταχείες ελληνικές αντεπιθέσεις (που δεν έγιναν ποτέ). Λίγη περισσότερη υπομονή και λίγες περισσότερες εφεδρείες να είχε η ελληνική τοποθεσία αμύνης, δεν θα είχαν επιτύχει τίποτα. Μην κρίνουμε εκ του αποτελέσματος, δημιουργώντας μια ιδεατή εικόνα για τον επιτιθέμενο και μια απαίσια για τον αμυνόμενο. Ακόμα και μια συνένωση των διασπασμένων ελληνικών φαλάγγων (πριν την Μάχη του Αλί Βεράν) όταν είχαν παρουσιαστεί ευκαιρίες, θα μπορούσε να αλλάξει την εικόνα. Π.χ. οι δυνάμεις που ακολούθησαν τον Τρικούπη υποχωρώντας προς βορειοδυτικά, λογικό είναι να μην μπορούν να ανεφοδιάζονται αφού δεν είχαν επαφή με την κύρια αρτηρία ανεφοδιασμού του ΕΣ από δυτικά (και έτσι να αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα από αυτά που ήδη είχαν). Αντίθετα οι φάλαγγες που κινήθηκαν επί του άξονα αυτού (π.χ. Φάλαγγα Φράγκου (ουδέποτε είχαν πρόβλημα ανεφοδιασμού (άσχετα αν ήταν ημιδιαλυμένες).
Κάθε μαρτυρία συμμετάσχοντα είναι πολύτιμη και άξια σεβασμού. Για αυτή που αναφέρεις καλό θα ήταν να πείς που υπηρετούσε ο Υπολοχαγός (εκτιμώ στην 1η ΜΠ). Προφανώς κρίσεις από υπολοχαγό για τον Σωματάρχη δεν πηγάζουν τόσο από αυτά που είδε στο Λόχο του αλλά από γνωστές πηγές που διαβάζουμε όλοι. Έπέτρεψέ μου λοιπόν κάποια σχόλια σε αυτά που γράφεις.
Για τον Διοικητή της 1ης Μεραρχίας έχω θετική άποψη και θα ήθελα να γράψεις που στηρίζει ο Υπολοχαγός την πλήρη ακαταταλλήλότητα του Φράγκου ώς Μεράρχου. Προσοχή, δεν λέω φυσικά ότι δεν έκανε λάθη. Η διοίκησή του όμως ήταν από τις καλύτερες στην Στρατιά. Υπόψιν για λόγους συγκρίσεων ότι η 1η Μεραρχία ήταν η μόνη που βρέθηκε στην ΄΄καρδιά της μάχης΄΄ στη μάχη του Εσκί Σεχήρ 27 Ιουνίου – 4 Ιουλίου και στην Τουρκική αντεπίθεση της 8 Ιουλίου και στις μάχες του Σαγγάριου και στην Τουρκική επίθεση τον Αυγούστο του 1922. Επιπλέον δεν διέθετε τους επίλεκτους τσολιάδες του Πλαστήρα αλλά το τελείως απόλεμο 49 Σύνταγμα που δεν θα ΄πρεπε να δοθεί σε Μεραρχία του Αφιόν.
Το ότι ο Τρικούπης έπρεπε να στείλει όλες τις δυνάμεις του στην οχυρή περιοχή του Τομπλού Μπουνάρ από την 14 Αυγούστου είναι γνωστό, με τη προσθήκη ότι δεν θα επρόκειτο για στατική άμυνα στην οχυρωμένη τοποθεσία αλλά για επιδίωξη ευρύτερου αποτελέσματος με χρήση ανέπαφων μεραρχιών. Ο Τρικούπης έχει μια υποτυπώδη δικαιολογία ότι ο Χατζηανέστης 400 χιλιόμετρα μακριά ήταν ένα συνεχές εμπόδιο με τις διαταγές του, αλλά τέτοιες μάχες απαιτούν ΄΄στρατηγάρες΄΄ και όχι τον ΄΄αρχαιότερο΄΄.
Επανερχόμαστε στις κοινωνικές συνιστώσες που είχα ξαναγράψει: οι στρατοί έχουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες της κοινωνίας που τους παράγει: Με ποια κριτήρια αξιολογούνται οι Αξιωματικοί; Προσπαθεί η ελληνική κοινωνία για την συνεχή αναζήτηση και εξέλιξη του καλύτερου σε κάθε θέση;
Για το ότι ο Κεμάλ αποσκοπούσε σε περιορισμένο αποτέλεσμα τον Αυγούστο του 1922 το έχω διαβάσει αλλά το βρίσκω αστήρικτο. Ο Κεμάλ προσπαθούσε για οριστικό αποτελεσμα από τον Μάρτιο του 1921 που άν και αδύνατος σχετικά, επιτέθηκε στο Τομπλού Μπουνάρ για να κόψει την κύρια αρτηρία της Στρατιάς. Τις ίδιες προσπάθειες κατέβαλε στις μάχες Εσκή Σεχήρ και Σαγγάριου αλλά ο ελληνικός στρατός αποδείκτηκε ακατάβλητος. Ο Κεμάλ μπορούσε να νικήσει μόνο με πολύ μεγάλη αριθμιτική υπεροχή στο κατάλληλο χρόνο και τόπο. Αυτό πέτυχε τον Αύγουστο του 1922 και δεν θα διέθετε σχεδόν όλο τον στρατό του για ένα ΄΄τοπικό αποτέλεσμα΄΄
Για τα άλλα ενδιαφέροντα που γράφεις θα επανέλθω, καθώς δεν έχουμε όλοι τις αντοχές του φίλου Αρματιστή...
Ο Κεμαλ σχεδιασε σε 15 μερες να ναι απο το Αφιον στη Σμυρνη και οταν το κανε σε 14 μερες ζητησε συγνωμη αποτους επιτελεις του! ηταν εμπνευσμενος απο το Στρατηγο Αλενμπυ Παλαιστινη 1917 που διελυσε τους Οθωμανους ( βλεπε ταινια Λωρενς της Αραβιας) και ετσι σχεδιασε την επιθεση στο Αφιον! Οι δικοι μας Στρατηγοι ηταν απολιθωματα του 1897! Απολυτα προβλεψιμοι! οι επιτελεις του Τρικουπη του παν να υποχωρησει προς Βορρα και οχι δυτικα αν το κανε ολα τα σχεδια του Κεμαλ για αγκιστρωση με το ιππικο του θα πηγαιναν στραφι! Επιπλεον αν αφηνε ο τρικουπης και 1 ενισχυμενο συνταγμα πεζικου εντος Αφιον θα χαμε ενα νεο σαλιχλι! το Τουρκιο πεζικο ηταν για κλαματα και το πυροβολικο τους δε θα τολμουσε να βομβαρδισει αμιγως Τουρκικη πολη. συντομα θα ρχονταν ενισχυσεις απο Γ ΣΣ! Ο Κεμαλ πρεπει να ηξερε το ποιον Δημαρα και εριξε το βαρος της επιθεσης πανω στην ΙV.
Δ.Ν.
@ Αρματιστης
Ως μη στρατιωτικος δεν εχω την τεχνικη γνωση να κρινω την αρτιοτητα της διαταγης υποχωρησης του Τρικουπη και δεν μπορω παρα να δεχτω οσα λετε.Υπαρχουν όμως πληθος ελαφρυντικων για τον Τρικουπη. Δε θα ηθελα να τα αναφερω εδώ διοτι χρειαζεται αρκετος χωρος. Θα ηθελα όμως να σταθω στο θεμα «ευθυνη Διοικητη» που αναφερετε.
Βολευει στο Στρατο να λεμε «φταιει ο Διοικητης», οπως βολευει στο ποδοσφαιρο να λεμε «φταιει ο προπονητης». Οταν δε βολευει να σκαψουμε παρακατω.
Καθως οι μοναδες οπισθοχωρουσαν διαλυόμενες, τα εγκληματικα στοιχεια που φυσιολογικα υπαρχουν σε καθε μαζικα επιστρατευμενο Στρατο, βρηκαν την ευκαιρια να εκδηλωθουν, κανοντας διαφορα εκτροπα σε βαρος του πληθυσμου. Μηπως φταει και για αυτα ο Τρικουπης; Γιατι ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ πηγες ομολογουν οτι ο Τρικουπης ηταν ενας εξαιρετικα εντιμος ανθρωπος που τουφεκιζε επιτοπου καθε στρατιωτη που εκανε εγκληματικες πραξεις, ανεξαρτητως αν τα θυματα ηταν Τουρκοι ή Ελληνες. Δεν φταιει για όλα ο Διοικητης. Ασφαλως Τρικουπης και Χατζηανεστης εχουν σημαντικες ευθυνες (πώς θα μπορουσε να ειναι διαφορετικα;). Όμως ας μην αναζητουμε αποδιοπομπαιους τραγους.
Ο Πλαστηρας προσπαθησε να εκτελεσει τις διαταγες του, για καποιο λογο δεν τα καταφερε. Υποψιαζομαι οτι προσχωρειτε υπογειως στην αγαπημενη θεωρια των αντιβενιζελικων: «Ο Πλαστηρας ενδιαφεροταν μονο να διασωσει αθικτο το Συνταγμα του, ωστε να το χρησιμοποιησει ως αιχμη του δορατος στο πραξικοπημα που ετοιμαζε!» Θα συνιστουσα να ειμαστε πιο προσεκτικοι σε ότι λεμε ή υπονοουμε.
Λετε ότι δεν αποδοθηκε Δικαιοσυνη. Αναζητειτε ενοχους. Δεν υπαρχουν, με την εννοια ότι ολοι οι πρωταγωνιστες ειχαν πατριωτικα κινητρα, και εδωσαν τον καλυτερο εαυτο τους, παροτι εκαναν σοβαροτατα πολιτικα και στρατιωτικα σφαλματα. Όταν ο Κεμαλ συναντησε τον αιχμαλωτο Τρικουπη, του ειπε: «Μην αισθανεστε ασχημα Στρατηγε, κανατε ότι καλυτερο μπορουσατε ως καλος στρατιωτης και εντιμος ανθρωπος». Αυτή είναι και η προσωπικη μου ετυμηγορια για ολη τη γενια του 1922. Εκαναν μια υπερανθρωπη προσπαθεια για τους Ελληνες της Ιωνιας, εφθασαν κοντα στη νικη το 1921. Δεν ειχαν λογο να ντρεπονται.
Εκει που δεν αποδοθηκε Δικαιοσυνη, ηταν στην Κυπρο το 1974. Εκει υπαρχουν ενοχοι και ΠΡΟΔΟΤΕΣ οι οποιοι συνειδητα εγκατελειψαν την Κυπρο αβοηθητη, και ομως εμειναν ατιμωρητοι.
@NF
Μαλλον ο Κεμαλ ειρωνευόταν τον Τρικούπη οταν τον συναντησε!
Ο Τρικούπης γιατι δεν εξεδωσε διαταγή δίνοντας το δικαιωμα στους αξιωματικους να πυροβολουν τους πανικοβλητους υποχωρούντες. Μονο τις θηρωδιες σε βαρος των τουρκων σκεφτονταν;;;;
Δ.Ν.
@ Δ.Ν.
Σαφώς και τον ειρωνευόταν ο Κεμάλ. Μάλιστα κάπου διάβασα (ίσως σε σχόλιο του Αρματιστή) ότι ο Κεμάλ επέδωσε στον Τρικούπη, στη φυλακή, το έγγραφο του διορισμού του "εις αρχιστράτηγον".
Οσοι θελουν να καταλαβουν τι εγινε στο Αφιον ας διαβασουν παρακατω
http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Megiddo_%281918%29
Δ.Ν.
ειναι μια εθνικη ντροπη οπως την περιεγραψαν οι δυο που γυρισαν απο τους τεσσερεις παππουδες μου που ηταν στο μετωπο του αφιον 2ονσπ λαμιας και 5/42 σ ε λαμιας ελεγαν οτι τους προδωσαν οι πολιτικοι οταν μαζευωνταν στις γιορτες οσο ζουσαν εχω τρομερα ακουσματα αποτους παππουδες για την μαχη του αφιον και του αλη βεραν δεν περιγραφετε η αγριοτητα που ειδαν εκει παρολου που πολεμησαν μετο 5 42 και στην ρωσια
Δημοσίευση σχολίου