Το σχέδιο «BALYOZ» («Βαριά») και οι Ελληνικές αδυναμίες

Γράφει ο Αρματιστής

Το άρθρο με τίτλο [Η ελληνική αντίδραση στο σχέδιο «BALYOZ» («Βαριά»)], αποτελεί μία πολύ ενδιαφέρουσα διαφωτιστική και κατατοπιστική ανάλυση σχετικά με τις Τουρκικές δυνατότητες τον επιθετικό σχεδιασμό των Τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και τις διαχρονικές δικές μας αδυναμίες. Επίσης πολύ ενδιαφέρουσες είναι και οι προτεινόμενες «πολιτικές λύσεις», κατά την άποψη μου όμως ανεπαρκείς για να επιλύσουν το πρόβλημα των Ελληνικών στρατιωτικών δυσχερειών στον Έβρο.

Στην υπόψη ανάλυση θα ήθελα να προσθέσω και κάποιες δικές μου παρατηρήσεις και προτάσεις, όπως παρακάτω:

1. Η γενικότερη σύλληψη της επιχείρησης «Βαριά», η ιδέα ενεργείας της, καθώς και η σχεδίαση του ελιγμού της υπόψη επιχείρησης, αποδεικνύει ότι οι Τούρκοι σχεδιαστές διαθέτουν φαντασία, ρεαλισμό και τόλμη. Η υπόψη διαπίστωση αποτελεί το λογικό αποτέλεσμα μιας σχολής στρατιωτικής και τακτικής σκέψης, που στηρίζεται σε μια μακρά ιστορική παράδοση επεκτατικών και αμυντικών πολέμων. Στη σχεδίαση της επιχείρησης «Βαριά» μπορούμε ακόμη και σήμερα να διαβάσουμε τον ελιγμό της μάχης συντριβής της Ελληνικής Στρατιάς Μικράς Ασίας παρά τω Αφιόν Καραχισάρ την 13η Αυγούστου 1922. Δηλαδή ταχύτατη συγκέντρωση υπέρτερης ισχύος 12 Μεραρχιών Πεζικού απέναντι στις δύο Ελληνικές Μεραρχίες (Ιη και IVη) στη νότια πλευρά της εξέχουσας του Αφιόν, ισχυρή κρούση για διάρρηξη της Ελληνικής τοποθεσίας στο σημείο συνδέσμου των δύο Ελληνικών Μεραρχιών, με ταυτόχρονη υπερκέραση της τοποθεσίας από δυτικά από τρεις Μεραρχίες Ιππικού, στη συνέχεια διαχωρισμό των Ελληνικών δυνάμεων και διαδοχική καταστροφή αυτών.


Αν περιστρέψετε την εικόνα κατά 90 μοίρες αριστερά, θα εμφανιστεί η εικόνα του σχεδίου «Βαριά»

2. Υπόψη ότι στην αποφασιστική μάχη στο κρίσιμο σημείο, από τις 13 Μεραρχίες της Ελληνικής Στρατιάς, ενεπλάκησαν μόνο τρεις (3). Οι υπόλοιπες εννέα (9), απλώς παρακολουθούσαν την εξέλιξη της τραγωδίας αδυνατώντας να επέμβουν στη μάχη. Επίσης κατά τη μάχη συντριβής παρά το Αφιόν, η υπεροχή του Τουρκικού πυροβολικού σε αριθμό, ποιότητα υλικού και βεληνεκές, ήταν πολύ απλά, «ΑΠΟΛΥΤΑ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗ». Κατά τον ίδιο τρόπο στην επιχείρηση «Βαριά», μπορούμε να διαβάσουμε τον Τουρκικό ελιγμό κατά την εισβολή στην Κύπρο την 20/7/1974, ή και τον ελιγμό του αντιπάλου κατά την νύκτα των Ιμίων (σε μικρογραφία βεβαίως, αλλά με αποτελέσματα απείρως σημαντικότερα).

3. Η οποιαδήποτε επιχείρηση της Τουρκίας στον Έβρο, ανεξάρτητα προς ποια περιοχή και κατεύθυνση θα εκδηλωθεί, θα πρέπει να αναμένουμε ότι θα συνοδεύεται με ενέργειες ισχυρών δυνάμεων καταδρομών και αλεξιπτωτιστών μεταφερομένων με Ε/Π στο πίσω όριο της Ελληνικής τοποθεσίας και ειδικότερα για την κατάληψη και τον έλεγχο των διαβάσεων της οροσειράς που διαχωρίζει την κοιλάδα του Έβρου από την πεδιάδα της Κομοτηνής.

4. Εκείνο επίσης που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, είναι η επιλογή από τους Τούρκους σχεδιαστές του κατάλληλου σημείου στο οποίο κάθε φορά επιδιώκουν την επίτευξη αποφασιστικού αποτελέσματος. Η επιλογή αυτή η οποία πάντα τους «βγαίνει», φανερώνει μια πολύ καλή και σε βάθος γνώση του εδάφους, ανάλυση της καταστάσεως και όλων των παραγόντων που την επηρεάζουν, καθώς και των ευπαθών σημείων και αδυναμιών της Ελληνικής αμυντικής διάταξης. Τον Αύγουστο του 1922 επέλεξαν το σημείο συνδέσμου των Ιης και IVης Ελληνικών Μεραρχιών, με τα τεράστια αφύλακτα κενά, τις αδυναμίες επάνδρωσης και κατοχής των εκατέρωθεν Κέντρων Αντιστάσεως, καθώς επίσης και τις αδυναμίες ενίσχυσης της προσβαλλόμενης περιοχής από τις στρατηγικές εφεδρείες της Στρατιάς. Η προσδοκώμενη επιτυχία στο σημείο της κρούσης θα είχε σαν αποτέλεσμα το διαχωρισμό των Ελληνικών δυνάμεων και την ώθηση όλων όσων θα βρίσκονταν ανατολικά του σημείου της διάρρηξης προς βορρά και βορειοδυτικά, όπως και τελικά έγινε. Για να επιτύχουν σε σύντομο χρόνο και με απόλυτη βεβαιότητα την διάρρηξη, διέθεσαν για την επίθεση στο σημείο συνδέσμου των δύο Ελληνικών Μεραρχιών, τέσσερις (4) δικές τους Μεραρχίες και το μέγιστο του διατιθέμενου πυροβολικού τους. Δηλαδή (12) Τουρκικά Συντάγματα Πεζικού εναντίον δύο (2) Ελληνικών. Κατ’ αντιστοιχία στο σχέδιο «Βαριά» επιλέγεται για την επίτευξη της διάρρηξης και τον διαχωρισμό των Ελληνικών δυνάμεων το Ποτιστικό ρέμα, το οποίο είναι όντως ένα πολύ ευαίσθητο τμήμα της Ελληνικής αμυντικής τοποθεσίας και όλοι το γνωρίζουν, όπως όλοι γνώριζαν ότι η νότια πλευρά της εξέχουσας του Αφιόν ήταν η αχίλλειος πτέρνα του Α΄ ΣΣ και της Στρατιάς, αλλά κανένας δεν έπραττε κάτι. Το Ποτιστικό ρέμα αποτελούσε κάποτε το όριο των ΧΙΙης και ΧVΙης Eλληνικών Μεραρχιών και δεν γνωρίζω αν συνεχίζει και σήμερα να αποτελεί όριο γειτονικών σχηματισμών. Οπωσδήποτε όμως δεν παύει να στοιχίζει ένα άξονα επιθέσεως από ανατολικά προς δυτικά, που οδηγεί ταχέως σε αποφασιστικό αποτέλεσμα. Επίσης στο σχέδιο «Βαριά», για την επιδιωκόμενη διάρρηξη στη περιοχή της Μάνδρας, διατίθενται τέσσερις (4) Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχίες, με τις οποίες επιτυγχάνεται η απαραίτητη συγκέντρωση συντριπτικής ισχύος έναντι των εκεί Ελληνικών δυνάμεων.

5. Οι αδυναμίες που αναφέρονται παραπάνω αναφορικά με τις Ελληνικές στρατιωτικές επιλογές αποτελούν ίσως, το πλέον χαρακτηριστικό αποτέλεσμα της κατάστασης στην οποία περιέρχεται μια δύναμη, που παραμένει παθητικά αγκιστρωμένη σε μια τοποθεσία επί μακρύ χρονικό διάστημα, «περιμένοντας τους βαρβάρους». Η χρόνια ακινησία παγώνει τη σκέψη της και τις επιλογές της. Η οικειοθελής αφαίρεση από τις δυνατότητές μιας δύναμης του «Επιθετικού Πνεύματος», και η πρόσδεσή της σε ένα στείρο και αναποτελεσματικό αμυντικό δόγμα, έχει σαν αποτέλεσμα την σταδιακή μετατροπή της σε «τοπομαχική δύναμη». Οι προκλήσεις που τίθενται στις ηγεσίες για την αποτροπή μιας τέτοιας κατάστασης ή την ανατροπή της εφόσον έχει παγιωθεί, είναι τεράστιες. Η καλλιέργεια του επιθετικού πνεύματος μέσα από μια απαιτητική και άκρως ρεαλιστική εκπαίδευση, οι Τακτικές Ασκήσεις Μετά Στρατεύματος ή Άνευ (ΤΑΜΣ και ΤΑΑΣ), στις οποίες θα δίνεται έμφαση στις επιθετικές επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας, καθώς και η εκπαίδευση των Σχηματισμών και Μονάδων σε μακρές τακτικές κινήσεις, αποτελούν μια πολύ καλή μέθοδο. Έτσι για την ιστορία, όταν ήμουν νεαρός διοικητής Ίλης Μέσων Αρμάτων, (έτος 1978) είχα λάβει μέρος με την Ίλη μου σε μια μεγάλης διάρκειας και πολύ απαιτητική ΤΑΜΣ διπλής ενεργείας, που προέβλεπε την επίθεση ενός Τακτικού Συγκροτήματος Μ/Κ Τάγματος Πεζικού από την περιοχή του τριγώνου προς νότο, προς την τοποθεσία του Ποτιστικού ρέματος.

6. Το εδαφικό ανάγλυφο του Ν. Έβρου, καθώς και η απουσία ικανών εισδυόντων και εγκαρσίων δρομολογίων, δεν επιτρέπει την ταχεία και έγκαιρη μετάγγιση δυνάμεων μεταξύ βορείου κεντρικού και νοτίου Έβρου. Η κρίσιμη αυτή αδυναμία επιβάλει όπως οι δυνάμεις οι αναγκαίες για την άμυνα των παραπάνω περιοχών, (ΜΕ ΒΑΣΗ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΔΥΣΜΕΝΕΣΤΕΡΟ ΣΕΝΑΡΙΟ), να βρίσκονται από τώρα στις προβλεπόμενες θέσεις τους. Αυτό είχε γίνει απόλυτα αντιληπτό από το 1974 και οι τότε ηγεσίες έψαχναν λύσεις προκειμένου να παρεμβληθεί ένας ακόμη σχηματισμός μεταξύ των ΧΙΙης και ΧVIης Μεραρχιών Πεζικού. Δυστυχώς όμως οι Νατοϊκές υποχρεώσεις, τα τοπικά συμφέροντα που πάντα αποδεικνύονται πανίσχυρα και ο από βορά κίνδυνος που τελικά δεν επαληθεύτηκε, κρατούσαν τις δυνάμεις επτά (7) Μεραρχιών πεζικού, δύο Μ/Κ και δύο (2) ΤΘ Ταξιαρχιών, δυτικά του Νέστου, στη περιοχή της κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας. Η κρίση του Μαρτίου του 1987 και τα εξ αυτής πικρά συμπεράσματα, τάραξαν τα λιμνάζοντα ύδατα. Αμέσως μετά την υπόψη κρίση, το 50ο Σύνταγμα Πεζικού που είχε προωθηθεί στον κεντρικό Έβρο, παρέμεινε στη θέση του και ένας εξαίρετος αξιωματικός του πεζικού, αλλά πάνω απ΄ όλα «ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ», ανέλαβε να το «μετατρέψει» σε ενισχυμένη Μ/Κ Ταξιαρχία. Στη περιοχή του Λαγού μεταφέρθηκε και το 37ο Σύνταγμα Πεζικού, το οποίο μετέπεσε στην 37 Μ/Κ Ταξιαρχία. Το στρατόπεδο του Λαγού κατασκευάστηκε για την ΧΧΙη ΤΘ Ταξιαρχία. Τελικά η μεν 37 Μ/Κ Ταξιαρχία διαλύθηκε, η δε ΧΧΙη ΤΘ Ταξιαρχία ουδέποτε εγκαταστάθηκε στον Λαγό. Σήμερα και πολύ ορθά, ο καθένας μας δικαιούται να αναρωτιέται αν οι δυνάμεις που βρίσκονται στο βόρειο και κεντρικό Έβρο είναι επαρκείς για να αντιμετωπίσουν μια Τουρκική επιθετική ενέργεια, ανάλογη με αυτή του «σχεδίου» «Βαριά» και αν η ΧΧΙη ΤΘ Ταξιαρχία θα μπορέσει να προωθηθεί έγκαιρα και με ασφάλεια στη περιοχή του βορείου Έβρου.

7. Οπωσδήποτε αποτελεί αδήριτη ανάγκη, η οδός Νέα Σάντα - Μ. Δέρειο - Ορεστιάδα να εκσυγχρονιστεί και να αποκτήσει μεγάλη ικανότητα. Ανάλογες όμως ενέργειες είναι απαραίτητο να γίνουν και σε πολλά άλλα εισδύοντα και εγκάρσια δρομολόγια του κεντρικού και του νότιου Έβρου. Θυμάμαι τις οδυνηρές εμπειρίες που αποκόμισα κατά την κρίση του 1987, όταν μέσα από ένα σκυρόστρωτο δρόμο μονής κατεύθυνσης και με πολλά δύσκολα σημεία και παρακαμπτηρίους, προσπαθούσαν να προωθηθούν προς τις θέσεις τους, νύκτα, 2 Μ/Κ τάγματα, 3 Επιλαρχίες, 4 Μοίρες Πυροβολικού και ένας σημαντικός αριθμός μονάδων Διαβιβάσεων Μηχανικού και ΔΜ. Εννοείται ότι τα πάντα είχαν φρακάρει και τίποτε δεν προχωρούσε!

8. Από την άλλη πλευρά η Τουρκική 1η Στρατιά, απολαμβάνει απόλυτη ελευθερία κινήσεων. Το πεδινό έδαφος της Ανατολικής Θράκης, καθώς και τα πολλά εισδύοντα και εγκάρσια δρομολόγια, της επιτρέπουν να μετακινήσει ταχύτατα μεγάλο όγκο δυνάμεων προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, προκειμένου να συγκεντρώσει, στο χώρο που θα επιλέξει, την «κρίσιμη μάζα» για την επίτευξη του αποφασιστικού αποτελέσματος.

9. Οι στρατηγικές εφεδρείες της 1ης Ελληνικής Στρατιάς, αποτελούμενες από δύο Μ/Κ και μία ΤΘ Ταξιαρχίες, συνεχίζουν να παραμένουν εγκατεστημένες στη κοιλάδα του Αξιού, στις ίδιες θέσεις με αυτές του «από βορρά κινδύνου», 400 και πλέον χλμ μακριά από το πιθανό θέατρο επιχειρήσεων, «φυλάγοντας τα σύνορα με τα Σκόπια»! Και πάλι θα κάνω ανάλογες συγκρίσεις με την μάχη περί το Αφιόν το 1922, όταν η μεν Μεραρχία Ιππικού, η μόνη δηλαδή ταχυκίνητη εφεδρεία της Στρατιάς βρισκόταν 100 χλμ δυτικά του πεδίου της μάχης και δεν μετακινήθηκε από τη θέση της, οι δε Μεραρχίες του Β’ Σώματος Στρατού συνέχιζαν να παραμένουν ακίνητες 50 χλμ βόρεια του πεδίου της μάχης.

10. Ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα είναι η «Επάρκεια» των διατιθέμενων δυνάμεων. Πιστεύω ότι η Ελληνική ηγεσία οδηγήθηκε σε μειώσεις ή ακόμη και σε διάλυση Μ/Κ και ΤΘ σχηματισμών και μονάδων όχι λόγω επανεκτίμησης της κατάστασης και ασφαλούς διαπίστωσης ότι οι τότε διατιθέμενες δυνάμεις ήταν υπέρ-επαρκείς, αλλά εξ αιτίας της λειψανδρίας και της διάχυτης φοβίας προς τις πλήρως επιστρατευόμενες Μ/Κ και ΤΘ μονάδες. Έτσι φθάσαμε στο σημείο, το βόρειο τμήμα του Έβρου που αντιμετωπίζει και εγγενείς αδυναμίες ενίσχυσης, να στηρίζεται σε δύο Μ/Κ Ταξιαρχίες. Αν θυμάμαι καλά και το 1979 η κατάσταση ήταν περίπου ίδια με τη σημερινή από άποψη δυνάμεων, ίσως και πολύ καλύτερη, διότι τότε διαθέταμε μονάδες με πολύ καλή επάνδρωση. Δύο πλήρη Μ/Κ Τάγματα, τέσσερα απλά τάγματα, τρεις Επιλαρχίες με 140 άρματα και πέντε Μοίρες Πυροβολικού. Ακούω συχνά τη φράση ότι ο Έβρος δεν χωράει παραπάνω δυνάμεις!!! Στο σχέδιο «Βαριά» όμως, οι Τούρκοι χρησιμοποιούν στον άξονα του Ποτιστικού ρέματος που δεν διαθέτει και μεγάλη χωρητικότητα, τέσσερις Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχίες με 18 Μονάδες ελιγμού και οκτώ (8) οργανικές Α/Κ Μοίρες Πυροβολικού με 182 Α/Κ πυροβόλα!!! Βασικά θεωρώ τις εκτιμήσεις του τύπου «δεν χωράει περισσότερα» αόριστες και «πονηρές». Για να μην επεκτείνω περισσότερο το υπόψη θέμα, θα αναφερθώ σε ένα άλλο στρατό, τον Ισραηλινό και για το πώς αντιλαμβάνεται τα ζητήματα «Επάρκειας των Δυνάμεων». Εξετάζοντας ειδικότερα τη Βόρεια Διοίκηση του Ισραήλ (αντίστοιχη Σώματος Στρατού), που έχει τομέα ευθύνης το μέτωπο του Λιβάνου και τα υψώματα του Γκολάν, με ένα μήκος μετώπου αντίστοιχο με αυτό του Έβρου, θα δούμε ότι διαθέτει τις ακόλουθες δυνάμεις:

• 1 ΤΘ Μεραρχία ενεργή, 1 Μ/Κ Μεραρχία Πεζικού ενεργή και τρεις (3) ΤΘ Μεραρχίες reserve (επιστρατευόμενες δηλαδή), οι οποίες, περίπου, περιλαμβάνουν:

• 9 Μ/Κ Ταξιαρχίες Πεζικού (οι 7 reserve) 9 ΤΘ Ταξιαρχίες (οι 7 reserve), 1 Ταξιαρχία Πεζικού (reserve). Δηλαδή:

• 27 Μ/Κ ΤΠ (τα 21 reserve), 27 Επιλαρχίες Αρμάτων (οι 21 reserve), 4 Τάγματα Πεζικού (τα 3 reserve).
• Οι παραπάνω πράγματι εντυπωσιακές δυνάμεις, μπορούν να ενισχυθούν άμεσα από αντίστοιχες της Κεντρικής Διοίκησης, η οποία διαθέτει, 1 ενεργή ΤΘ Μεραρχία και 2 reserve, μία 1 Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών (με 1 ενεργή και 2 reserve ταξιαρχίες) και δύο εδαφικές Μεραρχίες.

11. Προσθέστε ακόμη στα όσα αναφέρονται παραπάνω και τα ακόλουθα:

α. Η βασική αρχή του πολέμου «Εκλογή του σκοπού και εμμονή σ' αυτόν», που περιγράφεται ως η επιδίωξη της καταστροφής των εχθρικών δυνάμεων και η επιβολή της θελήσεώς σου επί του αντιπάλου, διαπερνά κάθετα την Τουρκική στρατιωτική στρατηγική και σχεδίαση, όπως αποδεικνύει ο σχεδιασμός της επιχείρησης «Βαριά».

β. Η άλλη αρχή του πολέμου, «Επιθετικό Πνεύμα», που καθορίζει ότι μόνο με τη διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων είναι δυνατό να επιτευχθεί ο σκοπός του πολέμου, δηλαδή η καταστροφή των εχθρικών δυνάμεων, χαρακτηρίζει όλες τις επιλογές των Τουρκικών Ε.Δ., όπως θαυμάσια αποτυπώνεται στο άρθρο. Η οργάνωση της 1ης Τουρκικής Στρατιάς με σημαντικό αριθμό Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχιών, με πολλές και επαρκείς μονάδες ελιγμού, με πανίσχυρο πυροβολικό, με συντάγματα Μηχανικού που διαθέτουν δυνατότητες διάσπασης Ν/Π και ζεύξης όλων των ειδών των κωλυμάτων, με τη διάταξη των Ταξιαρχιών σε βάθος προκειμένου να προωθηθούν στο χώρο που θα επιλέξουν για την αποφασιστική κρούση, με πυραυλικά συστήματα, με UAVs και με μεγάλες δυνατότητες ενίσχυσης των παραπάνω δυνάμεων με Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχίες από την Ανατολία, καθώς και με δυνάμεις Καταδρομών, φανερώνει ένα πανίσχυρο στρατηγικό σχηματισμό με μεγάλες επιθετικές δυνατότητες και αποστολή την καταστροφή των Δυνάμεων του Δ΄ Σώματος Στρατού.

γ. Επειδή η δική μας πλευρά έχει οχυρωθεί πίσω από ένα αμυντικό δόγμα «διεξαγωγής παθητικής Άμυνας περιοχής επί της γραμμής των συνόρων, χωρίς ιδέα υποχώρησης», το οποίο στη πραγματικότητα ισοδυναμεί με ένα δόγμα εθελούσιου ευνουχισμού, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η πρωτοβουλία των ενεργειών να έχει παραχωρηθεί ολοκληρωτικά στην Τουρκία. Ως εκ τούτου η Τουρκική ηγεσία διατηρεί τη δυνατότητα να επιτύχει σε βάρος μας, τουλάχιστο στρατηγικό αιφνιδιασμό.

δ. Άμεσο αποτέλεσμα όλων όσων προαναφέρθηκαν αποτελεί η δυνατότητα των Τουρκικών δυνάμεων να εφαρμόσουν σχετικά εύκολα μια άλλη πολύ σημαντική αρχή του πολέμου, ίσως μάλιστα τη σημαντικότερη, αυτή της «Συγκέντρωσης», που ορίζεται ως η συγκέντρωση του μεγίστου επιτρεπομένου από την κατάσταση αριθμού μέσων και δυνάμεων στον αποφασιστικό τόπο και στο κατάλληλο χρόνο .. ώστε να μπορέσουμε με αριθμητικά κατώτερες δυνάμεις να επιτύχουμε αποφασιστική υπεροχή έναντι του αντιπάλου. Η αξία αυτής της αρχής επαυξάνεται ακόμη περισσότερο από τη χρησιμοποίηση ανωτέρων οπλικών συστημάτων και μέσων.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Τα ερωτηματικά που υφίστανται αναφορικά με τη μεταφορά της ΧΧΙ ΤΘ Ταξιαρχίας στον βόρειο Έβρο, επιβάλουν είτε την μεταφορά της από τώρα στην υπόψη περιοχή, είτε τη συγκρότηση μιας ακόμα Μ/Κ Ταξιαρχίας στο βόρειο Έβρο.

Η μορφή του αμυντικού αγώνα στον Έβρο θα πρέπει να αλλάξει. Οι Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχίες που βρίσκονται ήδη στην περιοχή του Έβρου θα πρέπει να διαφυλαχθούν και να μην εμπλακούν αμέσως στον αμυντικό αγώνα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για την διεξαγωγή επιχειρήσεων που θα έχουν αποφασιστικά αποτελέσματα, είτε μέσω της καταστροφής σημαντικών εχθρικών δυνάμεων που θα δημιουργήσουν προγεφυρώματα δυτικά του Έβρου, είτε για τη μεταφορά των επιχειρήσεων στην Αν. Θράκη. Αυτό επιβάλει την συγκρότηση κάποιων Συνταγμάτων Πεζικού τα οποία θα αναλάβουν την διεξαγωγή άμυνας περιοχής στις ήδη υπάρχουσες οχυρωμένες αμυντικές τοποθεσίες. Η οργάνωση και η αποστολή των υπόψη Συνταγμάτων θα πρέπει να είναι τελείως διαφορετική από αυτή των παλαιών «τοπομαχικών». Θα πρέπει να διαθέτουν αυξημένη κινητικότητα και να κατέχουν από τώρα με περιορισμένες δυνάμεις τακτικά εδάφη ιδιαίτερης σημασίας, να τηρούν δε το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής τους σε ετοιμότητα για αμυντική εγκατάσταση στις τοποθεσίες όπου θα εκδηλωθεί η κύρια εχθρική προσπάθεια, προκειμένου να απορροφήσουν την αρχική κρούση, να διατηρήσουν σταθερά το έδαφος και τις θέσεις τους και στη περίπτωση που παρακαμφθούν να υποβοηθήσουν τις αντεπιθέσεις των Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχιών.

Η ισχύουσα τριαδική σύνθεση των Μ/Κ και ΤΘ Ταξιαρχιών θα πρέπει να θεωρηθεί ανεπαρκής σε μαχητική ισχύ και πρέπει να ενισχυθεί άμεσα είτε με τέταρτη μονάδα ελιγμού, είτε με αύξηση του αριθμού των Υπομονάδων. Ανάλογη μέριμνα πρέπει να ληφθεί και για τις Α/Κ Μοίρες πυροβολικού. Η σχέση Α/Κ πυροβόλων στη Θράκη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε 168 προς 700 (+) είναι κάτι πολύ χειρότερο από δυσμενής αν ληφθεί υπόψη και η ποιότητα του υλικού.

Για τη διατήρηση ανοικτών των διαβάσεων της οροσειράς Σάπκα - Κελεμπέκ – Μπουκατέ – Τσοπάν, δηλαδή των διαβάσεων της Ατάρνης, της Κίρκης - Συκοράχης, της Κυριακής, του Μεγάλου και Μικρού Δερείου και άλλων δευτερευουσών, επιβάλλεται η ανάληψη της ευθύνης του υπόψη ορεινού όγκου από τώρα, από δύναμη τουλάχιστο Ταξιαρχίας Πεζικού (+), ενισχυμένης με Μοίρα ή Μοίρες Καταδρομών.

Τουλάχιστο η ΤΘ Ταξιαρχία και η μία Μ/Κ που βρίσκονται στη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, «φυλάγοντας τα σύνορα με τα Σκόπια», θα πρέπει να προωθηθούν ανατολικότερα (Σέρρες, Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή). Και οπωσδήποτε ήταν μεγάλο λάθος η διάλυση της ΧΧΙΙας ΤΘ Ταξιαρχίας και επιβάλλεται να επανεξεταστεί η επανασυγκρότηση της.

Η πρόθεση για την προμήθεια ΤΟΜΑ έναντι 2 δις ΕΥΡΩ θα πρέπει να μπει στο ντουλάπι πάραυτα. Είναι αδιανόητο να θέλεις να αγοράσεις ΤΟΜΑ όταν το μόνο σύγχρονο πυροβολικό σου είναι τα 24 Pz2000. Με δύο δις ΕΥΡΩ θα καταστεί δυνατό, όλες οι Α/Κ ΜΜΠ να διαθέτουν από 24 Α/Κ πυροβόλα Pz2000 και θα περισσέψουν χρήματα για την προμήθεια κάποιου πυραυλικού συστήματος μεγάλου βεληνεκούς καθώς και μεταχειρισμένων ΤΟΜΑ.

Θα είναι πολύ χρήσιμο όλοι οι αξιωματικοί, μα πάνω απ' όλα οι πολιτικοί, να ξαναδιαβάσουν τις Ελληνοτουρκικές συγκρούσεις, ιδιαίτερα την τελευταία μάχη της Μικρασιατικής εκστρατείας, δηλαδή τη μάχη στην εξέχουσα του Αφιόν την 13η Αυγούστου 1922. Ίσως εκεί να αναγνωρίσουν πολλές ομοιότητες στις παραλείψεις στις αδυναμίες και στις διαχρονικές μας ανεπάρκειες, με τα όσα παρατηρούνται σήμερα στον Έβρο.

Επιθεώρησις Αρxιστρατήγου Χατζηανέστη εν Μικρά Ασία...

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Γνωρίζω ότι οι παραπάνω προτάσεις γράφονται από δική μου προσωπική επιθυμία και ανάγκη και καμιά απολύτως σημασία δεν πρόκειται να δείξει κάποιος υπεύθυνος για ότι γράφω. Άλλωστε οι υπόψη προτάσεις δεν μπορούν να υλοποιηθούν κάτω από ένα αντιστρατιωτικό πνεύμα που καλλιεργείται συστηματικά και πολύ «πονηρά» τα τελευταία χρόνια, από κατευθυνόμενους παπαγάλους διαφόρων χρωμάτων, ή κάτω από καθεστώς απαξίωσης της θητείας και τραγικής λειψανδρίας, θητείας εννέα μηνών, αφθονίας αναβολών Ι3 Ι4 και Ι5, ανυπότακτων, φυγόστρατων, βολεμένων, «ρουσφετιών», άνισης μεταχείρισης των κληρωτών και διαχωρισμού τους σε «καλόπαιδα και κωλόπαιδα», χαλαρής εκπαίδευσης, και πολλών άλλων φρούτων.

Βεβαίως όλες οι στρατιωτικές ηγεσίες γνωρίζουν τα προβλήματα, ξέρουν ποιες είναι οι ενδεδειγμένες λύσεις και αγωνίζονται μέσα σε ασφυκτικά πλαίσια, για να διατηρήσουν ψηλά το επίπεδο της ετοιμότητας των μονάδων. Οι λύσεις όμως απαιτούν πολιτική απόφαση, σταθερή βούληση και πολιτικό θάρρος. Την ώρα της κρίσης όμως, το ανάθεμα θα πέσει πάνω στις στρατιωτικές ηγεσίες και οι πολιτικοί θα απεκδυθούν των ευθυνών τους, ως συνήθως.

Όταν ο Χατζανέστης ανέλαβε αρχιστράτηγος και επισκέφτηκε την εξέχουσα του Αφιόν, ρώτησε τους επιτόπου στρατηγούς. «Πως κοιμάστε ήσυχοι;». Δυστυχώς όμως και αυτός στη συνέχεια κοιμήθηκε ήσυχος και τα αποτελέσματα τα γνωρίζουμε. Επίσης συνεχίζοντας την αναφορά μου σε κείνη την εποχή, όταν κάποιος μικρός αξιωματικός είπε στο σωματάρχη του Α΄ Σώματος Στρατού υποστράτηγο Τρικούπη, ότι από το ορεινό και αφύλακτο πέρασμα του Τσάι Χισάρ, οι Τούρκοι μπορούν να περάσουν κάποιες δυνάμεις και να βρεθούν στα νώτα της Ελληνικής παράταξης, ο στρατηγός κεραυνοβόλησε το «θρασύ» με το βαθυστόχαστο … «ο κυκλών κυκλούται»! Βεβαίως ο θρασύς μικρός είχε δίκιο, διότι οι Τούρκοι στις 13/8/1922, πέρασαν από το «αδιάβατο» και αφύλακτο πέρασμα, το V Σώμα Ιππικού με τρεις Μεραρχίες Ιππικού... Στις 20/8/1922 ο Τρικούπης ήταν αιχμάλωτος του Κεμάλ. Η κυβέρνηση για να τον «ανταμείψει», στις 21/8/1922, τον έχρισε αρχιστράτηγο!!