Παντελής Μηχανικός και Αισχύλου «Ίτε»

Toυ Λάζαρου Μαύρου

«Και τι περιμένεις από ανθρώπους / που τους βιάσανε τις γυναίκες μπροστά στα μάτια τους / και δεν τράβηξαν τον σουγιά τους. / Απαθώς / τότε / κι απαθώς / σήμερα / ζητάνε απλώς / διαζύγιο. / Τέτοιοι ρουφιάνοι / δεν μπορούν να πολεμήσουν για τίποτε». Μετά από 36 χρόνια άλλαξε τίποτε;

Γιατί ο Παντελής Μηχανικός επέλεξε τον τίτλο «Ίτε» για το σκληρό εκείνο ποίημα στην «Κατάθεση» του 1975; Ελάχιστους ενδιαφέρει. Άλλωστε, πόσοι ξέρουν τ’ όνομα και πόσοι το έργο του αείμνηστου απ’ το 1979 ποιητή; Ωστόσο αξίζει πλείονες να συλλογιστούν ότι: Εκείνο το «Ίτε», ήταν μια σαφής δήλωση πρόθεσης να συγκρίνει τον ηττημένο Ελληνισμό μετά την τουρκική εισβολή του 1974, με τον νικητή Ελληνισμό της ασυνθηκολόγητης κατά των Μήδων εισβολέων αντίστασης του 480 π.Χρ.

Ο (Ε/κ) Έλλην Κύπριος ποιητής από το σκλαβωμένο χωριό Λιμνιά Αμμοχώστου, μετά την ήττα του ’74, 48χρονος τότε, έτη πέντε πριν από τον θάνατό του, με το «Ίτε» επικεφαλίδα των στίχων του, συνομιλούσε κι έδιδε θλιβερότατη αναφορά για την τραγωδία του 1974 μ.Χρ., στον ένα από τους τρεις κορυφαίους ανά τους αιώνες τραγικούς ποιητές, τον Αισχύλο.

Τον (Ε/α) Ελληνοαθηναίο γιο του Ευφορίωνος που (α) 35χρονος είχε λάβει μέρος, μ’ επικεφαλής τον Μιλτιάδη, στη νικηφόρα μάχη, Αθηναίων και Πλαταιέων κατά των Μήδων εισβολέων του Δαρείου, στον Μαραθώνα το 490 π.Χρ., (β) 45χρονος πολέμησε στην περίλαμπρη νίκη των Ελλήνων, με ηγέτη τον Αθηναίο Θεμιστοκλή, στη Ναυμαχία της Σαλαμίνος κατά του στόλου του Ξέρξη το 480 π.Χρ. και, (γ) 46χρονος, στην τελική κατατρόπωση των χερσαίων περσικών δυνάμεων του Μαρδονίου στη Μάχη των Πλαταιών του 479 π.Χρ. με επικεφαλής τον (Ε/λ) Λακεδαιμόνιο Παυσανία. Επειδή:

Στην τραγωδία «Πέρσαι» (στίχοι 396-399) που για τη νίκη στη Σαλαμίνα ανέβασε ο Αισχύλος το 472 π.Χρ. βρίσκεται η πασίγνωστη επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια, προστακτική ίτε του ρήματος είμι: «Ω παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ’, ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων, νυν υπέρ πάντων αγών» («Εμπρός παιδιά των Ελλήνων, λευτερώστε πατρίδα, τέκνα, γυναίκες, των θεών τα ιερά, τους τάφους των προγόνων, τώρα θα πολεμήσετε για όλα», καθώς μετέφρασε ο Τάσος Ρούσος στις εκδόσεις «Κάκτος»). Και το πέτυχαν τότε. Με το στρατήγημα του Θεμιστοκλή. Που ο αυστηρός ιστορικός Θουκυδίδης τον εγκωμίαζε έναν σχεδόν αιώνα αργότερα: «Κράτιστος Γνώμων» και «Άριστος Εικαστής» (Α-138).

Ένατι του αισχύλειου «Ίτε», ο Π. Μηχανικός (που σε δύο γιους έδωσε τα ονόματα Ορέστης και Θουκυδίδης) περιέγραψε την οικτρή ημών των Ελλήνων κατάσταση του ‘74 με το δικό του «Ίτε»: «Και τι περιμένεις από ανθρώπους / που τους βιάσανε τις γυναίκες μπροστά στα μάτια τους / και δεν τράβηξαν τον σουγιά τους. / Απαθώς / τότε / κι απαθώς / σήμερα / ζητάνε απλώς / διαζύγιο. / Τέτοιοι ρουφιάνοι / δεν μπορούν να πολεμήσουν για τίποτε». Μετά από 36 χρόνια άλλαξε τίποτε;

Σημερινή