Προς Ευρώπη πολλών ταχυτήτων

Με διαίρεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε δύο πόλους -Βρετανία και γαλλογερμανικό άξονα-, ένα ρευστό σκηνικό με αβέβαιες συνέπειες για την επόμενη ημέρα, και μία Συνθήκη εντός Συνθήκης με σιδηρά δημοσιονομική πειθαρχία και υπερεξουσίες στην Κομισιόν που έρχεται να επισφραγίσει την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων, εκείνων που αποφασίζουν με οδηγό Παρίσι και Βερολίνο και εκείνων που εκτελούν, λήγει η δραματική Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών.

Η στενότερη δημοσιονομική ένωση προς διάσωση του ευρώ που φέρει την υπογραφή της Άνγκελα Μέρκελ και του Νικολά Σαρκοζί οδηγεί την ΕΕ στην πιο ριζική αναδιάρθρωση σε δεκαετίες με τον Ντέιβιντ Κάμερον να ρισκάρει την πολιτική απομόνωση της Βρετανίας με το βέτο που προέβαλε στην αλλαγή της Συνθήκης της Λισαβόνας για αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία.

Το ρήγμα ανάμεσα στους πόλους Βρετανίας και Γαλλίας-Γερμανίας οδηγεί σε Διακυβερνητική Συμφωνία, που περιλαμβάνει εκχώρηση εξουσιών εκ μέρους των εθνικών κυβερνήσεων, και υποστηρίζεται από τα 17 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και, όπως τελικώς διεφάνη, όλα τα υπόλοιπα εννέα κράτη-μέλη πλην Βρετανίας.

Η Ουγγαρία, που αρχικώς είχε συνταχθεί με τη Βρετανία, μαζί με Σουηδία, Τσεχία, Δανία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρομανία και Βουλγαρία παραπέμπουν το ζήτημα της ένταξης στη δημοσιονομική ένωση στα εθνικά Κοινοβούλια. Η Ιρλανδία -σημαντικός εμπορικός εταίρος της Βρετανίας- ενδεχομένως θα διοργανώσει δημοψήφισμα για την προσχώρηση.

Συνεπώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει να οδεύει σε μία Διακυβερνητική Συμφωνία των «26» με τη Βρετανία απέναντί της, συμφωνία που θα μπορούσε να ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο.

Ρήξη και δύο ταχύτητες

Για νέα Ευρώπη, ιστορική ρήξη, γέννηση της Ευρώπης δύο ταχυτήτων και μία Βρετανία που κινδυνεύει με πολιτική απομόνωση κάνουν λόγο οι τίτλοι στα ηλεκτρονικά πρωτοσέλιδα των διεθνών μέσων ενημέρωσης.

Η στρατηγική εξόδου της Ευρωζώνης από την κρίση, το νέο «Δημοσιονομικό Συμβόλαιο, περιλαμβάνει αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες -ισοσκελισμό των εθνικών προϋπολογισμών με αυτόματες κυρώσεις όταν τα ελλείμματα ξεπερνούν το 3%- με ορίζοντα επικύρωσης το Μάρτιο του 2012.

Ο ρόλος της Κομισιόν ενισχύεται σημαντικά, καθώς θα μπορεί να επιβάλει ακόμη και νέο, διορθωτικό προϋπολογισμό σε χώρες που αποκλίνουν συστηματικά από τους στόχους, ενώ παράλληλα επισπεύδεται η ενεργοποίηση του μόνιμου μηχανισμού στήριξης (ESM) από τα μέσα του 2012.

Σε επείγουσες περιπτώσεις, για την παροχή βοήθειας από τον ESM θα αρκεί η σύμφωνη γνώμη των χωρών που προσφέρουν το 85% των κεφαλαίων του μηχανισμού (και όχι του 100% όπως σήμερα), αρκεί η Κομισιόν και η ΕΚΤ να συμφωνούν ότι απειλείται η οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρωζώνη.

Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά οι τρεις μεγαλύτερες οικονομίες -Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία- που έχουν περίπου το 85% στη διάθεση κεφαλαίων θα αποφασίζουν για την οικονομική πολιτική σε μία Ευρώπη δύο ταχυτήτων.

Στους επικριτές του που μιλούν για κίνηση πολιτικής απομόνωσης ο Ντέιβιντ Κάμερον απάντησε κάνοντας λόγο για «μία δύσκολη, αλλά καλή απόφαση» για την προστασία των εθνικών συμφερόντων της Βρετανίας, τονίζοντας ότι «αν δεν μπορείς να έχει κανείς μία ασπίδα προστασίας εντός της συνθήκης είναι προτιμότερο να μείνει απ' έξω».

Ντέιβιντ Κάμερον και Νικολά Σαρκοζί έδωσαν την τελική τους μάχη στις Βρυξέλλες με τον Γάλλο πρόεδρο να δηλώνει ότι ήταν «απαράδεκτες» οι εγγυήσεις που ζήτησε το Λονδίνο για την προστασία του χρηματοοικονομικού του κλάδου. Η αδυναμία συμφωνίας στο επίπεδο των «27» οφείλεται στην απαίτηση του πρωθυπουργού της Βρετανίας να τεθεί το Σίτι του Λονδίνου εκτός του πεδίου ελέγχου των εποπτικών αρχών και των άλλων θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υποβαθμίζοντας τον πιθανό αντίκτυπο του βρετανικού βέτο, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Ουίλιαμ Χέιγκ επέμεινε μιλώντας στο ραδιόφωνο του BBC ότι η όποια νέα συνθήκη δεν θα επηρεάσει τη σχέση της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Καμία συνθήκη δεν μπορεί να υπονομεύσει ή να υπερισχύσει των συνθηκών της ΕΕ» τόνισε και με τη μορφή προειδοποίησης.

Το βήμα είναι μία κίνηση-ματ για τον Κάμερον, ο οποίος κατ' εκτίμηση του Spiegel δεν θα αποτρέψει τον κίνδυνο να παραμεριστεί, καθώς η ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική θα καθορίζεται στο μέλλον σε επίπεδο Ευρωζώνης και των εταίρων της.

Ούτε και θεωρείται πως η κίνηση αυτή του Κάμερον θα έχει γεωπολιτικό όφελος· πιθανός είναι ο αντίκτυπος στη συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς στα μάτια των πολιτικών στην Ουάσινγκτον η Βρετανία ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για τη δυνατότητα άσκησης επιρροής στις Βρυξέλλες.

Ικανοποίηση για την εξέλιξη της Συνόδου εξέφρασε, εν τω μεταξύ, ο γαλλογερμανικός άξονας, τις θέσεις του οποίου αποδέχθηκαν οι εταίροι της Ευρωζώνης και μη με μόνη εξαίρεση τη Βρετανία. Ο Νικολά Σαρκοζί επισήμανε πως θα προτιμούσε συμφωνία σε επίπεδο των «27», αλλά τελικά είπε πως «θα σώσουμε το ευρώ μόνοι μας». Η Άνγκελα Μέρκελ χαιρέτισε την έκβαση της Συνόδου Κορυφής, λέγοντας ότι «έγινε το αποφασιστικό βήμα για τη διασφάλιση της σταθερότητας του ευρώ», αλλά σημειώνοντας για πολλοστή φορά πως θα διαρκέσει χρόνια η πορεία σε ένα μονοπάτι ισχυροποίησης της ευρωζώνης και του ευρώ.

Παραμένει βεβαίως το ερώτημα, αν η γερμανική "συνταγή" της δημοσιονομικής πειθαρχίας (την οποία μάλλον εκούσα - άκουσα ασπάζεται και η Γαλλία) που προβάλλεται ως "ευαγγέλιο" που πρέπει μάλιστα να καταγραφεί στα συντάγματα των κρατών μελών, είναι οικονομικά ενδεδειγμένη και πολιτικά εφικτή. Η εκτίμησή μας είναι πως όχι. Ο καιρός θα δείξει...

(Με στοιχεία από www.in.gr)