"Ντρέπομαι που έφυγα από το Μεγάλο Δέρειο"

Η δασκάλα Χαρά Νικοπούλου που μπήκε στο στόχαστρο ακραίων στοιχείων της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης μιλά στη "ΜτΚ" για την εμπειρία της και τον διωγμό που υπέστη

Συνέντευξη στη Σοφία Χριστοφορίδου

“Το Δέρειο ήταν θείο δώρο για μένα, γιατί μου δίδαξε πως πρέπει να παλεύεις και να επιμένεις, ακόμα κι αν χρειαστεί να υπομένεις ένα προσωπικό κόστος. Μου δίδαξε πως υπάρχουν Έλληνες μουσουλμάνοι που είναι πιο Έλληνες από τους χριστιανούς”. Ζώντας πλέον στη Θεσσαλονίκη, η Χαρά Νικοπούλου αναπολεί τη ζωή της στο Μεγάλο Δέρειο και τους μαθητές της εκεί, τους οποίους αποκαλεί “τα παιδιά μου”. Στο αυτοκίνητο ακούει το cd με τα τραγούδια της σχολικής χορωδίας, στην τσάντα της κουβαλάει τα σημειώματα αποχαιρετισμού που της έγραψαν τα παιδιά. Η Χαρά Νικοπούλου δεν είναι απλώς μια δασκάλα που δέθηκε με τα παιδιά του σχολείου της.

Η περιπέτεια του Μεγάλου Δερείου
Πριν ακολουθήσει μεταπτυχιακές σπουδές στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, αποφάσισε να δει πώς είναι στην πράξη η κατάσταση σε ένα μειονοτικό σχολείο. “Όταν πήγα στο Δέρειο, ξετρελάθηκα”, λέει. “Οι αλεβίτες του χωριού με δέχτηκαν, με αγκάλιασαν. Οι σουνίτες είναι μια πιο κλειστή κοινωνία. Αν εξαιρέσω τον κύριο Αχμέτ, τον επίσημο ιμάμη, που είναι μέρος της οικογένειάς μου, με τους υπόλοιπους δεν είχα ιδιαίτερα καλές σχέσεις”, περιγράφει, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι οι περισσότεροι άνθρωποι του προξενείου ήταν σουνίτες. “Η πρόκληση ήταν ότι ήμουν γυναίκα υποδιευθύντρια. Όταν συνειδητοποίησα ότι άρχισε να τους ενοχλεί η ενδυμασία μου, αγόρασα ζιβάγκο μπλούζες και πολύ μακριές φούστες, και φρόντιζα να ντύνομαι πολύ συντηρητικά. Πήγα σε μαθήματα τουρκικών, για να μπορέσω να καταλάβω τη δομή της γλώσσας, ώστε να κατανοήσω λάθη που κάνανε τα παιδιά μου. Δεν είπα ‘Δεν θέλω να μιλήσω τουρκικά’, αυτό είναι στενομυαλιά”.

Στη διάρκεια των πέντε χρόνων που έζησε στο μειονοτικό χωριό δεν βίωσε τη χαρά της διδασκαλίας σε παιδιά που διψούσαν για μάθηση. Δέχτηκε απειλές ακόμα και για τη ζωή της, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού, βρέθηκε κυριολεκτικά στο μάτι του κυκλώνα από στοιχεία της μουσουλμανικής μειονότητας που ενοχλήθηκαν από τη μόνιμη παρουσία της στο χωριό και κυρίως από την επιμονή της να διδάσκει την ελληνική ακόμα και εκτός σχολείου, να διοργανώνει γιορτές στις εθνικές επετείους. “Όταν ένα παιδάκι είπε σε μουσουλμάνο δάσκαλο ‘καλημέρα’ κι όχι ‘γκιουναϊντίν’, ποτέ δεν θα ξεχάσω τις επιπλήξεις που δέχτηκε”, θυμάται.

Στην τελετή λήξης οι σουνίτες δεν έστειλαν τα παιδιά τους να αποχαιρετίσουν τη δασκάλα τους. “Αύριο δεν θα έρθω. Αντίο μου, κυρία μου”, της είπε ένα παιδάκι την προηγουμένη. “Τα αποχαιρέτησα ένα ένα με το όνομά τους -το άκουγαν από τα ηχεία. Τα περιμένω στο ραντεβού που δώσαμε το 2020, στον φάρο της Αλεξανδρούπολης”, λέει.

Συμπτώσεις και απειλές
Η Χαρά Νικοπούλου δεν θεωρεί άσχετη τη στάση ορισμένων μειονοτικών με το γεγονός ότι πριν από τέσσερα χρόνια ο πατέρας της, ως πρόεδρος του Αρείου Πάγου, έβγαλε απόφαση για τη διάλυση, ως παράνομης, της “Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης”. “Το τουρκικό προξενείο δεν ζήτησε τις σφραγίδες κανενός άλλου σχολείου παρά μόνο του Δέρειου. Σφραγίδες με το ελληνικό εθνόσημο, που έμειναν επί τρεις μέρες στο προξενείο, δήθεν για την αγορά λαχνών που έβγαλε το σχολείο”, αναφέρει. Η ιστορία βγήκε στη δημοσιότητα, ο μειονοτικός διευθυντής καθαιρέθηκε και “τότε ήταν που άρχισαν όλα”, πιστεύει η κ. Νικοπούλου. Ακολούθησαν σημειώματα που την προειδοποιούσαν ότι θα βρεθεί στο χαντάκι, και ευθείες απειλές ότι θα την κάψουν ζωντανή στο ίδιο της το σπίτι, και μια διένεξη με έναν μειονοτικό που κατέληξε σε ξυλοδαρμό της δασκάλας. “Όταν είδαν αυτόν που με χτύπησε να καταδικάζεται και τις εφημερίδες να κάνουν επανόρθωση, τότε γίνανε πάρα πολύ προσεκτικοί. Μέχρι τότε όμως μας έκαναν το βίο αβίωτο. Δεν ήταν εύκολο για μένα να κυκλοφορώ και να ελέγχω τα νώτα μου κάθε λίγο, ή να με πηγαίνει ο άντρας μου στο σχολείο”.

Για την ίδια, το αποκορύφωμα δεν ήταν ούτε οι απειλές ούτε η χειροδικία, αλλά “ότι έβαζαν τα παιδιά να λένε ότι ‘Η κυρία δεν είναι καλή’, και την άλλη μέρα έρχονταν κλαμένα και μου ζητούσαν συγγνώμη για όσα μου έκαναν ο μπαμπάς τους και η μαμά τους. Αυτά τα παιδιά έχουν φάει ξύλο για μένα επειδή έχουν πει ότι η κυρία Χαρά είναι καλή”.

Τη ρωτάμε αν υπήρξαν φορές που μετάνιωσε που πήγε στο Μεγάλο Δέρειο. “Ούτε μία φορά. Δεν θα ήθελα καν να είχα φύγει. Μου έδιναν συγχαρητήρια για τη μετάθεση, κι εγώ έλεγα ότι ντρέπομαι. Μπήκα με όνειρα, προσπάθησα να προάγω κάποια ιδανικά, προσπάθησα να είμαι όσο πιο συνεργάσιμη, αλλά οι πάντες τραβούσαν το χαλί κάτω απ’ τα πόδια μου. Εγώ καταδικάστηκα με τη μετάθεση που έχω κάνει, με το να μην μπορώ να ξαναδώ τα παιδιά μου. Ο ‘ηθικός αυτουργός’ αυτής της μετάθεσης βρίσκεται σε ηγετικές θέσεις του υπουργείου Παιδείας”.

“Να κλείσουν τα μειονοτικά σχολεία”
“Μέχρι πρόσφατα σε αυτά τα χωριά υπήρχαν μπάρες. Τους είχαμε αποκλεισμένους. Γιατί περιμένουμε ξαφνικά να νιώσουν αγάπη για την Ελλάδα, όταν, για να πάνε στη λαϊκή αγορά στο Σουφλί, έπρεπε να επιδεικνύουν ταυτότητα, λες και περνούσαν τα σύνορα;” αναρωτιέται. “Εμείς κάναμε και κάνουμε τα πάντα να τους ρίχνουμε στα χέρια του προξενείου, και το προξενείο τους θέλει αμόρφωτους, για να περνάει την προπαγάνδα του”, πιστεύει.

Για την ίδια, σημείο-κλειδί για την κοινωνικοποίηση και την ένταξη των μουσουλμανοπαίδων είναι η γλώσσα. Η άποψή της, να κλείσουν τα μειονοτικά σχολεία, ακούγεται σε κάποιους αιρετική. “Φυσικά, πρέπει να σεβαστούμε την ετερότητα του καθενός, να φροντίσουμε, όχι να αφομοιωθούνε από την Ελλάδα, αλλά να ενσωματωθούν. Το να κρατάει ο καθένας τη γλώσσα τα ήθη και τα έθιμα είναι πλούτος για το σύνολο -θα πρέπει να υπάρχουν μαθήματα της μητρικής γλώσσας εν είδει φροντιστηρίου. Όμως ο κοινός παρονομαστής πρέπει να είναι η Ελλάδα και η ελληνική γλώσσα. Το να ιδρύουμε δίγλωσσα νηπιαγωγεία επειδή θέλουμε να ικανοποιήσουμε το καπρίτσιο ενός προξενείου είναι πνευματική λοβοτομή και γενοκτονία των Πομάκων και των Ρομά. Δεν μπορεί να διδάσκουμε μαθηματικά στα τουρκικά, μελέτη περιβάλλοντος στα ελληνικά, φυσική στα τουρκικά, ιστορία στα ελληνικά -αυτό είναι ένας αχταρμάς. Πηγαίνουν τα παιδιά στο γυμνάσιο και είναι σε πλήρη σύγχυση”.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ