Το Ερζερούμ και οι συμβολισμοί στην εξωτερική πολιτική

"Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων", είπε κάποτε ο Φρανσουά Μιτεράν.Τον Γάλλο ηγέτη, που ήταν πραγματικός δεξιοτέχνης στους συμβολισμούς, θαύμαζαν πολλοί στο ΠΑΣΟΚ, με πρώτο τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού. Όμως, αν κρίνουμε από τις επιλογές του Γ. Παπανδρέου σε συμβολικό επίπεδο, ο πρωθυπουργός είτε περιφρονεί αυτή τη βασική αρχή, είτε αρέσκεται σε συμβολισμούς που θα έβρισκαν αντίθετους τους περισσότερους Έλληνες...

Σήμερα, 7 Ιανουαρίου του 2011, ο Έλληνας πρωθυπουργός για πρώτη φορά στην ιστορία παρευρίσκεται στην ετήσια σύνοδο των Τούρκων πρέσβεων στο Ερζερούμ. Παραβλέπει έτσι το συμβολισμό μιας επίσκεψης στην Τουρκία μετά τις πρόσφατες, εξαιρετικά προκλητικές υπερπτήσεις ελληνικών νησιών από τουρκικά αεροσκάφη (ακόμα και φιλοκυβερνητικές εφημερίδες τον κάλεσαν να ακυρώσει την επίσκεψη για λόγους αξιοπρέπειας). Παραβλέπει επίσης το συμβολισμό της επίσκεψης ενός Έλληνα πρωθυπουργού στην πόλη που θεωρείται κοιτίδα του Κεμαλισμού, δηλαδή του πολιτικού ρεύματος που έθεσε ως στόχο, και πέτυχε, την εξάλειψη του Ελληνισμού της Μ. Ασίας. Παραβλέπει ακόμα τη συμβολική σημασία του Ερζερούμ (της βυζαντινής Θεοδοσιούπολης) γιά τους Αρμενίους και τους Ποντίους, αφού εκεί έγιναν οι μεγαλύτερες σφαγές των Αρμενίων, ενώ ήταν και το κέντρο συγκέντρωσης των Ποντίων, πριν ξεκινήσουν τις πορείες θανάτου γιά τα Amele taburu.

Κυρίως όμως παραβλέπει το συμβολισμό που συνεπάγεται η εκεί παρουσία του για τη διεθνή θέση της Ελλάδας. Η συγκεκριμένη διάσκεψη έχει το εύγλωττο θέμα: "Παγκόσμια και Περιφερειακή Τάξη από την οπτική της Τουρκίας". Και αν δε φτάνει ο τίτλος, ιδού πώς το αντιλαμβάνεται ο κ. Νταβούτογλου: "Θέλουμε να ανακοινώσουμε στον κόσμο ότι οι ρόλοι που μας δόθηκαν μας πέφτουν στενοί... η Τουρκία θα είναι η χώρα που θα θέσει το θεμέλιο λίθο της νέας παγκόσμιας τάξης. Δεν είμαστε βαλκανική χώρα, είμαστε η χώρα που ενώνει τα κομμάτια ... η Τουρκία δε θέλει να θεωρείται περιφερειακή χώρα".

Σε αυτό το παραλήρημα νεοοθωμανικής μεγαλομανίας, αναρωτιέται κανείς τι δουλειά έχει να παρίσταται ένας Έλληνας πρωθυπουργός, και κυρίως: υπό ποια ιδιότητα παρίσταται. Γιατί όπου υπάρχουν νεοοθωμανοί υπάρχουν και νεοραγιάδες, ή για την ακρίβεια περιφερειακοί "φόρου υποτελείς" ηγεμόνες. Δεν ξέρουμε αν αυτή είναι η φιλοδοξία του Γ. Παπανδρέου για την Ελλάδα και για τον εαυτό του. Ξέρουμε ότι αυτή την εικόνα δίνει, "καλεσμένος" σε μια τέτοια συνάθροιση Τούρκων πρέσβεων μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών του Αφγανιστάν (ούτε το Αφγανιστάν δεν έστειλε τον πρωθυπουργό του!!). Και αυτήν ακριβώς την εικόνα εισπράττουν σε συμβολικό επίπεδο, τόσο οι ευτυχείς νεοοθωμανοί οικοδεσπότες, όσο και ο διεθνής περίγυρος που παρατηρεί και βγάζει τα συμπεράσματά του. Και είναι ένας άθλιος συμβολισμός, κύριε Παπανδρέου, γιατί χύθηκε πολύ αίμα για την ανεξαρτησία αυτής της χώρας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία...

Και μια και ο λόγος περί συμβολισμών, δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Παπανδρέου τους χειρίζεται λάθος.


Ο πρωθυπουργός υπήρξε (ως υπουργός Εξωτερικών τότε) ο πρώτος από τους Έλληνες πολιτικούς που απέδωσαν τιμές στο Anitkabir, το μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ...


Και με την ευκαιρία να πούμε ότι είναι καιρός να πάψει αυτή η παράδοση που εγκαινίασε ο Γ. Παπανδρέου, και το άθλιο θέαμα Ελλήνων πολιτικών που υποβάλλουν τα σέβη τους στο σφαγέα του μικρασιατικού Ελληνισμού, ως αναπόσπαστο κομμάτι κάθε επίσκεψης στην Τουρκία. Και για να μην επικαλεστεί κανείς "τυπολάτρης" το πρωτόκολλο, να υπενθυμίσουμε ότι π.χ. ο Ιρανός πρόεδρος Αχμαντινετζάντ αρνήθηκε να προσκυνήσει στο Anitkabir, και παρ' όλα αυτά η επίσκεψή του στην Τουρκία πραγματοποιήθηκε κανονικά. Ενώ και ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν, γνώστης των συμβολισμών όπως κάθε σοβαρός πολιτικός, δεν κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη όταν επισκέφθηκε την Αθήνα, αν και αυτό επιβάλλεται από το ελληνικό πρωτόκολλο. Λογικό από πλευράς του - ας παραδειγματίζονται οι δικοί μας...

Και για να ολοκληρώσουμε το θέμα των συμβολισμών, είχαμε γράψει και παλιότερα ότι οι γνωστές "ζεϊμπεκιές" και γενικότερα οι χοροί μπροστά σε Τούρκους έχουν συγκεκριμένο συμβολισμό που δεν βοηθά την ελληνική εξωτερική πολιτική ούτε δίνει εικόνα οικειότητας, όπως ίσως νομίζει ο πρωθυπουργός.

Για όσους δεν γνωρίζουν ορισμένα στερεότυπα της Τουρκικής κοινωνίας, σημειώνουμε ότι όποιος θέλει να τον πάρουν σοβαρά Τούρκοι αξιωματούχοι (ή Οθωμανοί παλαιότερα) δεν χορεύει ποτέ "γιά την ευχαρίστησή τους" (αν είναι αρσενικού γένους), για τον απλούστατο λόγο ότι τον θεωρούν (για να το πούμε ευγενικά) μή ανδροπρεπή και ανάξιο σεβασμού. Μία απο τις εκφάνσεις της πλούσιας πολιτιστικής παράδοσης των γειτόνων είναι και η παράδοση των Τελάκ, δηλαδή αγοριών ή εφήβων εργαζόμενων στα τουρκικά χαμάμ που χόρευαν αισθησιακούς χορούς μπροστά στους άρχοντες και στη συνέχεια αποσύρονταν μαζί τους για τα καθέκαστα. Και αυτός ο συμβολισμός δεν είναι ό,τι καλύτερο για την ελληνική εξωτερική πολιτική...

Σήμερα ο πρωθυπουργός, συμμετέχοντας στη διάσκεψη του Ερζερούμ προσθέτει άλλον ένα συμβολισμό για το είδος των ελληνοτουρκικών σχέσεων που διαμορφώνει με την πολιτική του: σχέσεις υποτέλειας. Και επειδή η υποτέλεια στους Οθωμανούς ήταν "φόρου υποτέλεια", το ερώτημα που απομένει να απαντηθεί είναι ποιος θα είναι ο φόρος. Ελπίζουμε να μην είναι το ποσοστό συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου που απέσπασε ο τουρκικός "τσαμπουκάς"...
Και κυρίως ελπίζουμε να βρεθεί κάποτε μια Ελληνική κυβέρνηση που θα αποκαταστήσει την τραυματισμένη ελληνική αξιοπρέπεια. Τόσο στο επίπεδο των συμβολισμών, όσο και στο επίπεδο της πραγματικής πολιτικής.