Αναδιοργανώσεις και προσχήματα

Aρχική δημοσίευση : 9/4/2010

Τους τελευταίους μήνες έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στις κυοφορούμενες αλλαγές στις ΕΔ , που προωθεί με μεγάλη ταχύτητα η πολιτική ηγεσία του YΠΕΘΑ, σε απόλυτη ευθυγράμμιση με την γραμμή Παπανδρέου. (Βλέπε : Η εφαρμογή του αμυντικού δόγματος ΓΑΠ ξεκίνησε). Σε προχθεσινό της φύλλο μιας απο τις μεγάλες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, μας πληροφορεί με άρθρο της ότι “Αλλάζουν όλα στις Ένοπλες Δυνάμεις" και έρχονται "Ριζικές Ανατροπές στη Σχεδιαζόμενη Δομή”. Ο καλός συντάκτης φροντίζει, να μας ενημερώσει για μία σειρά κρίσιμων στρατηγικά αλλαγών στην αμυντική πολιτική της χώρας. Όπως είναι αναμενόμενο, οι αλλαγές αυτές αντιμετωπίζονται θετικά στο δημοσίευμα, χωρίς να δίνεται καμία εξήγηση για τη σκοπιμότητα ή την ορθότητά τους.

Πριν σχολιάσουμε τα στοιχεία που περιέχονται στο άρθρο αυτό, είναι χρήσιμο να ειπωθούν επιγραμματικά ορισμένα στοιχεία για τη δομή δυνάμεων και το σχεδιασμό της.

Ο σχεδιασμός δομής δυνάμεων είναι μία από τους πλέον κρίσιμες και λεπτές στρατηγικές αποφάσεις ενός αμυντικού μηχανισμού. Κι αυτό, γιατί ο σχεδιασμός πρέπει να συγκεράσει τις πολιτικές κατευθύνσεις για την υψηλή στρατηγική της χώρας, με τις στρατιωτικές αντιλήψεις της χώρας και του μηχανισμού. Πρέπει, με άλλα λόγια, να συγκεράσει τις πολιτικές εκτιμήσεις της χώρας για τη φύση και την ένταση της απειλής που δέχεται και τους πόρους που είναι σε θέση να διαθέσει για να διατηρήσει στρατιωτική ισχύ αντίστοιχη με την απειλή , με τις στρατιωτικές αντιλήψεις της τόσο για τη φύση όσο και την ένταση της απειλής και τον τρόπο που αυτή θα αντιμετωπιστεί. Με βάση τις παραμετρους που θέτει η πολιτική ηγεσία (εξ αντικειμένου,είναι ένα καθαρά πολιτικό θέμα), τα επιτελεία κατόπιν προβαίνουν στον στρατιωτικό σχεδιασμό.

Με αυτά ως δεδομένα, ας δούμε τι μας λέει σχετικά η είδηση.

"Ο κ. Βενιζέλος προωθεί στα Γενικά Επιτελεία πρόταση για τη νέα δομή δυνάμεων στα τρία Όπλα.Έχουν αρχίσει αντιδράσεις από τα Γενικά Επιτελεία τα οποία και θα κληθούν να υλοποιήσουν τον σχεδιασμό της πολιτικής ηγεσίας"

Η αρχή του άρθρου είναι αρκούντως διαφωτιστική. Κατά παράβαση κάθε λογικής, ο Υπουργός Αμύνης δεν θέτει πολιτικές κατευθύνσεις (προφανώς κατόπιν συζητήσεως με τους αρμοδίους υφισταμένους του, ώστε να μάθει τη δική τους άποψη για το θέμα), πχ, δε θέτει προς επανεξέταση βασικές παραμέτρους (προϋπολογισμό, ανθρώπινο δυναμικό). Φέρνει έτοιμη δομή δυνάμεων, την οποία απλά προωθεί στους αρμόδιους εισηγητές για έγκριση. Αν, λοιπόν, φέρει ο ίδιος δομή δυνάμεων για έγκριση στα επιτελεία, τίθεται το απλό ερώτημα: Ποιος σχημάτισε αυτή την πρόταση δομής δυνάμεων; Οι πιθανές απαντήσεις είναι τρεις:

α) ο ίδιος ο Υπουργός, με βάση τη μακρά του εμπειρία στο Συνταγματικό Δίκαιο
β)οι σύμβουλοί του (δηλαδή οι απόστρατοι της κλαδικής του ΠΑΣΟΚ)
γ) κάποιος τρίτος...

Κατά την λογική του συντάκτη είναι εντελώς παράλογο να τραβάνε τα μαλλιά τους οι επιτελείς που βλέπουν στην πράξη τι σημαίνουν οι επιλογές που τους ήρθαν ουρανοκατέβατες. Το ανορθόδοξο της διαδικασίας γεννά μια πολύ απλή απορία : έχει δοκιμαστεί η νέα δομή σε κάποιο πολεμικό παίγνιο; Αν ναι, ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το ερώτημα πιθανότατα είναι ρητορικό καθώς όπως έχει δηλώσει κατ'επανάληψη ο υπουργός "δεν προετοιμαζόμαστε για πόλεμο".. (Βλέπε : Το δόγμα της καφετζούς/Περικοπές μονάδων και μείωση εξοπλισμών)

"Θα μπει «μαχαίρι» στον Στρατό Ξηράς, με περικοπές μονάδων και οπλικών συστημάτων που σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να φθάνουν ως και 25%-30%."

Ο συντάκτης εδώ κάνει κάτι εξαιρετικά πονηρό: αναφέρει μια “ενδεχόμενη” περικοπή 25%-30% σε “μονάδες και οπλικά συστήματα”. Αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει εντελώς διαφορετικά πράγματα. Είναι ένα πράγμα περικοπή οπλικών συστημάτων κατά 25%-30% και διατήρηση του ιδίου αριθμού μονάδων, είναι ένα άλλο πράγμα περικοπή μονάδων κατά 25%-30% και διατήρηση του ιδίου αριθμού οπλικών συστημάτων, κι είναι ένα τελείως διαφορετικό πράγμα η κατάργηση μέχρι 25%-30% της δύναμης του ΕΣ – που προφανώς πρόκειται να συμβεί.

"Αυτό γίνεται για τους ακόλουθους τρεις λόγους:
α) προκειμένου να επιτευχθεί η απαραίτητη υπό συνθήκες δημοσιονομικής πίεσης εξοικονόμηση πόρων
β) με σκοπό την ενίσχυση της διακλαδικότητας και την προσαρμογή στα πρότυπα οργάνωσης που ισχύουν διεθνώς
γ) ο εκσυγχρονισμός του τρόπου λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων, μέσω και της ψήφισης ενός νέου νομοθετικού πλαισίου για την ιεραρχία και τις προαγωγές"

Κι εδώ αρχίζουν τα ωραία...

Με δεδομένο ότι προφανώς η μείωση “μονάδων και οπλικών συστημάτων κατά 25%-30%” αποκλείεται να γίνεται για την ενίσχυση της διακλαδικότητας ή να σχετίζεται με την ιεραρχία και τις προαγωγές, ο αρθρογράφος μας λέει ότι η μείωση της δυνάμεως γίνεται για “την απαραίτητη εξοικονόμηση πόρων”. Είναι το πιο εύσχημο και πιασάρικο επιχείρημα: είμαστε σε δεινή οικονομική θέση (πράγματι) οπότε θα πρέπει να κοπεί κάτι κι από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Εύλογο επιχείρημα.

Και παράλληλα ψευδές.

Οι αμυντικές δαπάνες είναι τριών βασικών κατηγοριών: οι μισθολογικές δαπάνες, οι εξοπλιστικές δαπάνες και οι λειτουργικές δαπάνες. Από αυτές, οι σημαντικότερες είναι οι δύο πρώτες. Όμως, ο κ. Βενιζέλος :

• Eπιλέγει να συνεχίσει και να επεκτείνει την πολιτική του “ημιεπαγγελματικού” στρατού (που βεβαίως δεν ξεκίνησε αυτός). Η μαζική εισαγωγή “επαγγελματιών οπλιτών” είναι ένα κρίσιμο στρατηγικό λάθος, που έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στην αμυντική ισχύ της χώρας – και οριακές θετικές. Μία από τις πιο προφανείς είναι ότι δεσμεύει πολύ μεγάλο μέρος αμυντικών δαπανών σε μισθοδοσία, ενώ ταυτόχρονα εξαναγκάζει σε δραματική μείωση του διαθεσίμου προσωπικού.

• Eπιλέγει να συνεχίσει την εξοπλιστική πολιτική ώς έχει (όπως είναι σαφές από τις εξαγγελίες). Σε περιόδους κρίσεως, η μακροπρόθεσμη εξοπλιστική πολιτική οφείλει να προσαρμόζεται έτσι ώστε να επιδιώκει την διατήρηση του πλεονεκτήματως σε απολύτως κρίσιμους τομείς, και να εξοικονομεί (με πολλούς διαθέσιμους τρόπους) από επιλογές που δεν είναι απολύτως απαραίτητες , ή – στο βαθμό που είναι απαραίτητες – μπορούν να γίνουν με συμβιβασμούς που δεν είναι οδυνηροί. Τομείς που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογική αιχμή του διαθέσιμου υλικού και είναι οι πλέον κρίσμοι στο στρατηγικό ισοζύγιο είναι απαραίτητο να εκσυγχρονίζονται ανελλιπώς. Τομείς οι οποίοι εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την επιχειρησιακή ικανότητα του οργανισμού (δηλαδή από την ποιότητα του δόγματος και της εκπαίδευσής του) και δεν είναι οι κρισιμότεροι στη στρατιωτικοί ισορροπία, μπορούν να λειτουργούν απολύτως ικανοποιητικά με λιγότερο προηγμένα μέσα. Ενδεικτικά και μόνον, γιατί το συγκεκριμένο θέμα θα αναλυθεί διεξοδικότερα σε επόμενο σημείωμα: Είναι απολύτως κρίσιμο τα μαχητικά αεροσκάφη της ΠΑ να είναι τουλάχιστον εξ ίσου σύγχρονα με τα μαχητικά της ΤΗΚ. Όμως δεν είναι καθόλου (μα καθόλου) απαραίτητο τα μεταφορικά ελικόπτερα του ΕΣ να είναι τα πλέον ακριβά και προηγμένα διεθνώς.

• Eπιλέγει να περικόψει άμεσα τη διαθέσιμη αμυντική ισχύ της χώρας που διατίθεται για την υπεράσπιση κυριαρχικών δικαιωμάτων κι όχι από την οικονομική αιμοραγία της υποστήριξης “ειρηνευτικών αποστολών” στο υπερπέραν. Δε νομίζει, πχ, ο κ. Βενιζέλος, ότι με την Ελλάδα να φιγουράρει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων όλης της υφηλίου ως έτοιμης για χρεωκοπία, έχει την πολιτική άνεση είτε να αποσύρει τις στρατιωτικές δυνάμες από το εξωτερικό, είτε να ζητήσει την πλήρη κάλυψη των εξόδων τους από τους πολιτικά ωφελούμενους από την εκεί παρουσία τους; Αλλά ο κ. Βενιζέλος αποφασίζει να μειώσει τις ελληνικές δυνάμεις στη Θράκη και όχι στο Αφγανιστάν. Αυτό δε θέλει ιδιαίτερη στρατηγική ανάλυση.

• Στο πλαίσιο της εξοικονόμησης πόρων από τον αμυντικό τομέα, ένας υπερβολικά φιλόδοξος και μάλλον ουτοπικός άνθρωπος θα μπορούσε να θέσει το θέμα της εξυγίανσης των διαδικασιών αγοράς υλικού, που αποτελεί χαίνουσα πληγή, αλλά το παρόν σημείωμα κινείται στο πλαίσιο του ρεαλιστικού κι αναγνωρίζει ότι μερικά έξοδα είναι υπεράνω οποιασδήποτε οικονομικής κρίσης, όσο βαθιά κι αν είναι αυτή...

"Η νέα δομή δυνάμεων αναμένεται να εστιάσει σε τρεις πυλώνες:
i.Στον εξορθολογισμό (ακόμη και στο κλείσιμο) μεγάλου αριθμού μονάδων του Στρατού Ξηράς χωρίς προφανή λόγο και αντικείμενο, καθώς πλέον η «από Βορρά απειλή έχει εκλείψει»
ii.Δεύτερον, στην απόσυρση πεπαλαιωμένων οπλικών συστημάτων, ιδιαίτερα πυροβόλων αλλά και αρμάτων μάχης, τα οποία πλέον είναι επιχειρησιακώς άχρηστα.
iii.Τρίτον, στη μείωση της «οροφής» του προσωπικού, όπου παρατηρείται το φαινόμενο να αυξάνεται μεν ο αριθμός του, αλλά την ίδια στιγμή η επάνδρωση των μονάδων να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα λόγω της μεγάλης διασποράς τους για τοπικιστικούς ή και ψηφοθηρικούς λόγους"

Εδώ, ο σουρεαλισμός του δημοσιεύματος (και προφανώς και του υπουργού, δηλώσεις του οποίου ακολουθούν το ίδιο πνεύμα) αποκτά εξωπραγματικές διαστάσεις. Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε τι σημαίνει “εξορθολογισμός μονάδος”. Το τι σημαίνει “κλείσιμο μονάδος”, φυσικά το ξέρουμε. Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθει και ο συντάκτης, όμως, τα εξής απλά πράγματα:

α) στο Βορρά υπάρχουν δύο χώρες, η μία με το όνομα Αλβανία, κι η άλλη χωρίς σαφές όνομα, οι οποίες ετοιμάζονται να αναφλεγούν, με εμπλοκή τακτικών κι ατάκτων δυνάμεων.
β) οι δυνάμεις που κάποτε ήταν προσανατολισμένες προς Βορρά έχουν επανειλημμένως μειωθεί, όχι μόνο την τελευταία 20ετία αλλά ήδη από το 1974, με αποτέλεσμα να παραμένει εκεί ένας ελαχιστος – σε σχέση με την απειλή και την γεωγραφική έκταση- αριθμός μονάδων.

γ) ο σημαντικότερος αριθμός μονάδων και δυνάμεων που βρίσκονται στο Βορρά αφ΄ενός δεν έχει το Βορρά ως περιοχή ευθύνης, αλλά όλη την επικράτεια, αφ΄ετέρους αποτελεί τη στρατηγική εφεδρεία των δυνάμεων που βρίσκονται στη Θράκη. Θα ήταν, επίσης, ενδιαφέρον να μάθουμε ποια είναι τα “πεπαλαιωμένα” οπλικά συστήματα (και μάλιστα “πυροβόλα και άρματα(!)) που αναφέρει, και με ποιό κριτήριο είναι πεπαλαιωμένα.

Θα ήταν ενδιαφέρον να μας εξηγήσει κάποιος αυτή την καταπληκτική λογική κωλοτούμπα του τρίτου σημείου: ενώ παρατηρείται το φαινόμενο η επάνδρωση των μονάδων να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, ο κ. Υπουργός θα... μειώσει την οροφή αντί να αυξήσει την επάνδρωση. Όπως φαίνεται η "λύση" είχε δρομολογηθεί πριν καν υπάρξει το πρόβλημα. Αντί να γεμίσουμε τα άδεια στρατόπεδα, τα καταργούμε για να μην πιάνουν σκόνη.

Πέρα από τα όσα αναφέρει το συγκεκριμένο δημοσιεύμα, η ουσία είναι η εξής :

Η αρχική (προ της οικονομικής κρίσης) πρόθεση και διακήρυξη της παρούσας πολιτικής ηγετικής ομάδας ήταν να μειώσει την στρατιωτική ισχύ της χώρας σε τέτοια επίπεδα που την καθιστούν στρατηγικά αδύναμη και συνάδουν με την αντίληψή τους για το ρόλο της Ελλάδος ως χώρας περιορισμένης κυριαρχίας. Και μόνον η – σαφής και ξεκάθαρη – δήλωση Μπεγλίτη περι “αναπροσαρμογής της πολιτικής μας έναντι της μεγάλης Τουρκίας” αρκεί για να εξηγήσει την κρατούσα πολιτική αντίληψη. Οι εξαγγελίες περί της νέας δομής δυνάμεων, πέραν από τις προσχηματικές δικαιολογίες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα από τα οξύτατα προβλήματα των ΕΔ σε όλα τα επίπεδα. Απλά αφοπλίζουν την χώρα.

Σχετικά άρθρα :

Η εφαρμογή του "αμυντικού" δόγματος ΓΑΠ ξεκίνησε
Το δόγμα της καφετζούς : Περικοπές μονάδων και μείωση εξοπλισμών