Ανεξέλεγκτες οι στρατιωτικές δαπάνες στην Τουρκία

Εφ. Ταράφ 15-12-2010

Συνέντευξη του Ισμέτ Ακτσά στην δημοσιογράφο της εφημερίδας Ταράφ Νεσέ Ντουζέλ.

Νεσέ Ντουζέλ : Πάνω που λέμε ότι τελειώσαμε με το θέμα του στρατού, αντιμετωπίζουμε νέα περιστατικά,Τώρα βρέθηκαν νέα έγγραφα στο Γκιόλτσουκ (ναυτική βάση). Σύμφωνα με τις ειδήσεις εμπεριείχαν σχέδια για νέα πραξικοπήματα. Γιατί στην Τουρκία δεν αλλάζουν καθόλου γνώμη οι στρατιωτικοί για τα πραξικοπήματα;

Ισμέτ Ακτσά : Δεν μετανιώνουν γιατί εμπιστεύονται την στρατιωτική νοοτροπία της χώρας αυτής. Και οι πολίτες τέτοιο μυαλό έχουν. Στην Τουρκία ακόμη ο στρατός καταλαμβάνει σημαντικό μέρος στην πολιτική ζωή. Και αν ο πρώτος λόγος για αυτό είναι ο στρατός, εξίσου σημαντικός λόγος είναι οι πολιτικοί, τα ΜΜΕ και κάποιες πολιτικές πλευρές. Για αυτό άλλωστε κάποια μέρη του στρατού μπορούν ακόμα και κάνουνε σχέδια πραξικοπήματος.

Η στρατιωτική κηδεμονία σε πολλά θέματα συνεχίζεται. Ιδιαίτερα στα θέματα χρημάτων και εξόδων… Έχουμε κάποια εξουσία που να εμπλέκεται στα έξοδα των στρατιωτικών και στις αμυντικές δαπάνες ; Το κοινοβούλιο μπορεί να ελέγξει όπως πρέπει τον αμυντικό προϋπολογισμό ;

Όχι. Στην πραγματικότητα το κοινοβούλιο μπορεί να ελέγξει τον αμυντικό προϋπολογισμό, δεν υπάρχει κάποιο εμπόδιο, αλλά δεν το κάνει. Προσέξτε…Στην Τουρκία ο προϋπολογισμός του δημοσίου δεν μοιράζεται βάσει αναγκών. Οι πολιτικοί βλέπουν τα αιτήματα προϋπολογισμού που τους έρχονται από τις Τ.Ε.Δ.. Τα αντιμετωπίζουν εξολοκλήρου. Και μετά αυτό που έχει απομείνει μοιράζεται σε παιδεία, υγεία και σε επενδύσεις. Αυτό ισχύσει για όλες τις πολιτικές εξουσίες. Κανείς δεν λέει : ¨Γιατί τα παίρνετε αυτά τα όπλα ; Τι θα κάνετε με αυτά τα όπλα ; Σε αυτό το όπλο, στο αμυντικό σχέδιο ζητήσατε τόσα χρήματα. Δεν γίνεται τόσα πολλά. Να μειωθεί σε αυτό το ποσό. Εμείς αυτά τα χρήματα θα τα ξοδέψουμε στην υγεία και την εκπαίδευση¨.

Η εξουσία του κόμματος ΑΚΠ έθιξε σε πολλές πλευρές την θέση του στρατού στην πολιτική. Στο θέμα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Στο θέμα του Στρατιωτικού Συμβουλίου. Στο θέμα των στρατιωτικών δαπανών γιατί δεν το κάνει κατά την γνώμη σας ; Η μήπως δεν μπορεί να το κάνει ;

Ακριβώς αυτό είναι και το πρόβλημα. Μέχρι πρόσφατα ακόμα και στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπήρχαν σοβαροί περιορισμοί. Όμως παρά τους περιορισμούς αυτούς, πάλι ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας μπορεί στην βουλή να συζητηθεί και να κατηγορηθεί. Ο λόγος για τον οποίο δεν κατηγορείται είναι οι πολιτικοί μας. Πιστεύουν πως ¨Ο στρατός καθορίζει μόνος τις ανάγκες του. Πρόκειται για ένα τεχνικό θέμα που χρήζει ειδικότητας¨. Κι όμως οι αμυντικές δαπάνες δεν είναι ένα τεχνικό θέμα.Το αντίθετο, είναι ένα θέμα κοινωνικό και πολιτικό. Οι πολιτικοί είναι, που πρέπει να αποφασίζουν για αυτές τις δαπάνες. Δεν μπορεί τις αμυντικές δαπάνες να τις αποφασίζει ο στρατός.

Βγήκε ένας νόμος που δίνει στο Ελεγκτικό συνέδριο την αρμοδιότητα να ελέγχει τις στρατιωτικές δαπάνες, αλλά η κυβέρνηση πρόσθεσε και κάποια πράματα σε αυτόν τον νόμο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν μπορεί να ρωτήσει τους στρατιωτικούς σχετικά με την αναγκαιότητα των στρατιωτικών δαπανών. Γιατί επέφερε τέτοια αλλαγή η κυβέρνηση ;

Άνοιξε τον δρόμο του ελέγχου, αλλά κατήργησε τον έλεγχο απόδοσης αυτών των δαπανών.

Όταν καταργεί τον έλεγχο απόδοσης των στρατιωτικών δαπανών δεν είναι σα να λέει πως ¨οι στρατιωτικοί θα αποφασίζουν μόνοι τους για τις στρατιωτικές δαπάνες και οι πολιτικοί δεν θα μπορούνε να ρωτήσουν αν χρειάζονται ή όχι αυτές¨ ;

Ακριβώς έτσι. Φυσικά δεν μπορείς να ελέγξεις τις αμυντικές δαπάνες, χωρίς να ρωτήσεις για την αναγκαιότητα ή όχι των δαπανών. Άλλωστε ο στρατός για πολύ καιρό απέρριπτε τον ¨έλεγχο αποτελεσματικότητας¨. Έλεγαν πως οι στρατιωτικές ανάγκες δεν μπορεί να αποτιμώνται με την λογική της οικονομικής αποτελεσματικότητας. Στο τέλος η κυβέρνηση αποδέχτηκε αυτήν την αντίρρηση.

Ποια είναι η σχέση του ΑΚΠ με το στρατό ;

Το ΑΚΠ πιστεύει πως ¨Αν ο στρατός δεν είναι ενάντιος σε εμάς, αν δεν ασχολείται τόσο με εμάς θα είμαστε πολύ ευχαριστημένοι¨. Το ντέρτι του ΑΚΠ είναι ένας ευτυχισμένος γάμος με τον στρατό !! Επιθυμεί έναν ευτυχισμένο γάμο με τον στρατό. Το ντέρτι του ΑΚΠ δεν είναι ούτε η αποστρατικοποίηση, ούτε ο ριζικός εκδημοκρατισμός.

Με τον τελευταίο νόμο παρεμποδίστηκε και η ανακοίνωση στον κόσμο των αμυντικών δαπανών…

Ναι…Το θέμα συνδέθηκε με έναν κανονισμό που θα βγάλουν οι Τ.Ε.Δ. Οι Τ.Ε.Δ. θα ετοιμάσουν έναν κανονισμό και με βάση αυτόν το Ελεγκτικό Συνέδριο θα ελέγχει τις στρατιωτικές δαπάνες. Επίσης ο νέος νόμος μπορεί να δίνει αυτήν την αρμοδιότητα στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όμως αυτό θα την ασκεί μόνο όταν του το λέει η βουλή.

Στο τέλος τι θα γίνει ;

Οι αμυντικές δαπάνες σε αυτήν τη χώρα, δεν θα ελέγχονται αυτόματα. Αν δεν υπάρξει μια πολιτική θέληση, η παλιά τάξη πραγμάτων συνεχίζεται. Και ενώ υπό την άποψη της εσωτερικής και εξωτερικής συγκυρίας υπάρχουν πολλοί θετικοί παράγοντες, με το βήμα όπισθεν που έκανε με τον νόμο για το Ελεγκτικό Συνέδριο, έχασε μια σημαντική ευκαιρία στο θέμα της αποστρατικοποίησης. Έκλεισε ο δρόμος προς την διαφάνεια.

Ένα τμήμα των στρατιωτικών δαπανών στις εξελιγμένες χώρες είναι κρυφό, αλλά υπάρχει παράδειγμα χώρας που όλες οι δαπάνες να τηρούνται μυστικές ;

Όχι. Χώρες που μοιάζουν με την Τουρκία σε αυτό το θέμα είναι χώρες που δεν κυβερνούνται δημοκρατικά. Στις σχετικά δημοκρατικές χώρες, οι δαπάνες δεν είναι κρυφές. Στις χώρες αυτές το απόρρητο περιορίζεται μόνο όσον αφορά την στρατιωτική παραγωγή και τεχνικές πληροφορίες. Προσέξτε… Πέραν του προϋπολογισμού, στην Τουρκία υπάρχει και ένα ταμείο στήριξης της αμυντικής βιομηχανίας . Χρήματα από τα έσοδα και τους φόρους πηγαίνουν στο ταμείο. Μέχρι πρόσφατα χρήματα από την βενζίνη και τα οινοπνευματώδη πήγαιναν σε αυτό το ταμείο. Όλα αυτά τα χρήματα του ταμείου πηγαίνουν σε αγορές και παραγωγές όπλων. Είναι απαραίτητο αυτό το ταμείο να καταργηθεί, και όλες οι δαπάνες να φαίνονται στον προϋπολογισμό. Δεν μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο.

Γιατί οι στρατιωτικοί θέλουν να παραμένουν οι δαπάνες κρυφές ;

Η Τουρκία δεν είναι πολύ πλούσια χώρα. Οι δυνατότητες του προϋπολογισμού είναι περιορισμένες. Ένας ηθοποιός που χρησιμοποιεί όπως θέλει τους πόρους του, πως μπορεί αυτό να το ανακοινώσει στον κόσμο ου ζει μέσα στην ένδεια ; Μπορεί κάποιος να βγει και να πει ¨Τη στιγμή που στην Τουρκία η εκπαίδευση σέρνεται, τι είναι ετούτο ;΄. Στη χώρα αυτή προτεραιότητα δεν είναι η εκπαίδευση αλλά τα όπλα.

Οι στρατιωτικοί διαθέτουν μια μεγάλη οικονομική αυτονομία ;

Ναι. Αυτό είναι μια ξεκάθαρη κατάσταση.

Ξέρετε κάποιον άλλο φορέα που να διαθέτει παρόμοια αυτονομία ;

Κατά αυτόν τον τρόπο όχι. Δεν ξέρω άλλο φορέα τόσο ανεξέλεγκτο.

Οι στρατιωτικές δαπάνες γίνονται όπως πρέπει, ή αγοράζονται περισσότερα από όσα χρειάζονται. ;

Ξοδεύουμε υπέρ του δέοντος. Η Τουρκία βρίσκεται στην κατηγορία των χωρών με πολύ υψηλές στρατιωτικές δαπάνες, πίσω από Αμερική, Γαλλία και Αγγλία. Μάλιστα και σε σύγκριση με τις πηγές της κάθε χώρας, οι στρατιωτικές δαπάνες είναι πολύ υψηλές σε εμάς. Και πίσω από αυτές τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες…

Τι υπάρχει ;

Πίσω από τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες υπάρχει ένας κόσμος στηριγμένος στην λογική της ασφάλειας, μια πολιτική και κοινωνική αντίληψη. Αυτή η αντίληψη είναι που νομιμοποιεί τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες. Σε εμάς, και στους πολίτες ακόμη υπάρχει στρατιωτική νοοτροπία.

http://tourkikanea.wordpress.com/2010/12/15/2112/