Βγάζουν από τη λήθη το θωρηκτό Αβέρωφ

Συμπληρώνονται σε λίγους μήνες εκατό χρόνια από την καθέλκυση του θωρηκτού «Αβέρωφ», του πλοίου που συμμετείχε σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους και σήμερα διηγείται την ιστορία του, τη ναυτική ιστορία της χώρας μας στο Φαληρικό Δέλτα. Από το 1984 που το πλοίο μεταφέρθηκε στο Φάληρο γίνονται εργασίες αποκατάστασής του και σήμερα έχει αποκατασταθεί περίπου το 75%.

Βέβαια η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων έχει χτυπήσει και το ιστορικό πλοίο, το οποίο έχει ως μοναδικό του έσοδο το εισιτήριο του 1,5 ευρώ που πληρώνουν οι επισκέπτες του.

«Οι εργασίες στο πλοίο γίνονται με σεβασμό στον μουσειακό του χαρακτήρα» εξηγεί ο κυβερνήτης του πλοίου κ. Γαβαλάς, γι αυτό και προχωρούν με αργούς ρυθμούς. Το πλοίο επισκευάζεται κομμάτι κομμάτι, εκατοστό προς εκατοστό. Τα περισσότερα μέρη του έχουν αποκατασταθεί και είναι επισκέψιμα. Εκεί ο κάθε επισκέπτης μπορεί να μυηθεί στην πολεμική ναυτική ιστορία της χώρας μας αποκτώντας εικόνα για τη ζωή του πλοίου.

Το θωρηκτό «Αβέρωφ» αποκτήθηκε λόγω της ανάγκης της Ελλάδας να αποκτήσει αξιόμαχο στόλο μετά τον ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1897. Για την ανανέωση του Στόλου η τότε κυβέρνηση Μαυρομιχάλη είχε απευθυνθεί στα Ναυπηγεία Ορλάντο στο Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου εκείνη ακριβώς την εποχή κατασκευαζόταν ένα θωρηκτό - καταδρομικό το οποίο είχε παραγγελθεί και επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από το ιταλικό Ναυτικό.

Ομως, η ακύρωση της παραγγελίας από τη μεριά των Ιταλών και η άμεση προκαταβολή του 1/3 της συνολικής αξίας του πλοίου επέτρεψαν την απόκτηση του θωρηκτού από την Ελλάδα. Το ποσό της προκαταβολής προήλθε από τη διαθήκη του Γεωργίου Αβέρωφ, ενώ τα 2/3 καλύφθηκαν με εξωτερικό δανεισμό.

Το 10.200 τόνων θωρακισμένο εύδρομο (όπως ακριβέστερα περιγράφεται) είχε ιταλικές μηχανές 19.000 ίππων, 22 γαλλικούς λέβητες, γερμανικές γεννήτριες και αγγλικά πυροβόλα 190 και 234 χιλιοστών τύπου Armstrong. Η μέγιστη ταχύτητα που ανέπτυσσε το θωρηκτό ήταν 23 κόμβοι.

Το «Γ. Αβέρωφ» καθελκύστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1910 (12 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) και την 11η Σεπτεμβρίου 1911 κατέπλευσε στο Φάληρο, όπου έγινε δεκτό από τους Ελληνες με ενθουσιασμό. Με το τέλος του πολέμου το θωρηκτό, έχοντας εκπληρώσει το χρέος του, αγκυροβόλησε, μαζί με τον υπόλοιπο στόλο, στο Φάληρο, στις 17 Οκτωβρίου 1944, φέρνοντας πίσω στην πατρίδα την τότε ελληνική κυβέρνηση. Ομως το πλοίο είχε «γεράσει» και το 1952 διατάχθηκε ο παροπλισμός του. Από το 1956 μέχρι το 1983, το θωρηκτό βρέθηκε πρυμνοδετημένο στον Πόρο.

Το 1984 το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε να το αποκαταστήσει ως μουσείο πλέον και έτσι, μετά τριάντα χρόνια στο περιθώριο, το θωρηκτό ξεκίνησε τη νέα του πορεία. Την ίδια χρονιά το πλοίο ρυμουλκήθηκε από τον Πόρο και κατέληξε στο Φάληρο, όπου άρχισαν οι εργασίες αποκατάστασής του.

Το μέγεθος της δαπάνης για τη σταθεροποίηση - αποκατάσταση από το 1985 μέχρι σήμερα είναι μεγάλο και ένα μεγάλο μέρος των δαπανών προήλθε από δωρεές ιδιωτών. Η τελευταία ωστόσο μεγάλη δωρεά που έχει γίνει ήταν της κυπριακής κυβέρνησης το 1996 (περίπου 10 εκατομμύρια δραχμές).

Οι εργασίες αποκατάστασης δεν αφορούν μόνο τα μέρη του πλοίου, αλλά και τη διάσωση του αρχείου του. Προχωρά δηλαδή η πλήρης ψηφιοποίηση των γραπτών κειμένων και των εικόνων που βρέθηκαν ή που αφορούν το πλοίο και έχει ολοκληρωθεί σχεδόν το 80%.

Εκκληση
Προκειμένου να εξευρεθούν πόροι πέραν της έκκλησης για δωρεές στο πλοίο ώστε να μπορέσει να περατώσει τις απαιτούμενες εργασίες, έχει αποφασιστεί η αύξηση του συμβολικού εισιτηρίου, το οποίο σήμερα είναι 1,5 ευρώ για όλους τους επισκέπτες.

Και είναι αρκετοί αυτοί που το επισκέπτονται, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2004 κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων οι επισκέπτες στο πλοίο έφθασαν τους 24.000, ενώ την τετραετία 2004-2008 ο μέσος όρος επισκέψεων τον χρόνο έφθασε τις 20.000.

Μόνο το 2008 το επισκέφθηκαν 25.200 άτομα, κυρίως μαθητές και σχολεία που παρακολουθούν τις ειδικές ξεναγήσεις στο πλοίο, σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί σε συνεργασία με το Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΙΩΑΝΝΑ ΗΛΙΑΔΗ
ΦΩΤΟ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗΣ , EΘΝΟΣ