1979 :Μέχρι Μύκονο και Αλόννησο έφθαναν οι τουρκικές αξιώσεις

Της Ματίνας Στεβη

Τα προβλήματα στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος των αρχείων του Φόρεϊν Οφις που αποχαρακτηρίζονται σήμερα και περιλαμβάνουν -ουσιαστικά- τα ίδια ζητήματα που πρωταγωνιστούν στην ατζέντα και σήμερα: το θέμα της υφαλοκρηπίδας, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, της μειονότητας της Θράκης και το Κυπριακό.

Σε αυτά προστίθεται και το ζήτημα της επανένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Ο Κ. Καραμανλής είχε αποσύρει τη χώρα από τη συμμαχία μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το 1977 ο Καραμανλής είχε ζητήσει επανένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, εξέλιξη η οποία είχε μπλοκάρει λόγω τουρκικού βέτο. Το 1979 ο Καραμανλής έχει φτάσει στο μη περαιτέρω με το ζήτημα και ζητούσε από τους Βρετανούς να πιέσουν προκειμένου να αρθεί το τουρκικό βέτο και να ξαναμπεί η Ελλάδα στους κόλπους του ΝΑΤΟ.

Για υφαλοκρηπίδα

Σύμφωνα με την αλληλογραφία της 30ής Οκτωβρίου 1979, που αφορούσε τη συνάντηση Καραμανλή - Θάτσερ στο Λονδίνο, ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε πει στη Βρετανίδα ομόλογό του ότι «αφού απέτρεψε τον πόλεμο (μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας) για την Κύπρο του 1974, υπήρχαν πλέον τρεις προσεγγίσεις στα προβλήματα στο Αιγαίο: διάλογος, διαμεσολάβηση ή πόλεμος. Τέσσερα χρόνια διαλόγου και διαπραγματεύσεων δεν είχαν οδηγήσει πουθενά».

Σε ανάλυση του Φόρεϊν Οφις για τις διμερείς σχέσεις, της 22ας Νοεμβρίου 1979, αναφέρεται ότι «το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας είναι πολύ σοβαρότερο από το Κυπριακό». Σε άλλη επιστολή, της 22ας Φεβρουαρίου, το Φόρεϊν Οφις σε συνεργασία με τον αρμόδιο νομικό σύμβουλό του απαντούν σε ερώτηση του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα για τη νομική βάση των τουρκικών αξιώσεων σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα. Οι Βρετανοί αξιωματούχοι αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Ο μόνος τρόπος απόφασης βάσει διεθνούς Δικαίου για το μοίρασμα της υφαλοκρηπίδας είναι η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Υπό αυτή την έννοια, οποιαδήποτε από τις δύο χώρες θα μπορούσε να αξιωθεί οποιοδήποτε σημείο ως όριο, και αυτό θα ήταν νομικά ορθό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα είχε οποιοδήποτε βάρος δεδικασμένου για να το υποστηρίξει».

Ο συγκεκριμένος χάρτης ήταν συνημμένος σε επιστολή του πρέσβη της Βρετανίας στην Αθήνα, Ι. Σάδερλαντ, την 1η Φεβρουαρίου 1979. Σύμφωνα με τον πρέσβη, ο χάρτης είναι μετάφραση τουρκικού χάρτη που χρησιμοποιή-θηκε από την τουρκική αντιπροσωπεία κατά τη συνάντηση που είχε με την ελληνική στη Βιέννη, από τις 9-12 Ιανουαρίου του 1979. Τον χάρτη παρέδωσε στον κ. Σάδερλαντ ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, Ιωάννης Τζούνης

Ο τουρκικός χάρτης

Αλλη αλληλογραφία, από τον πρέσβη Σάδερλαντ προς το Φόρεϊν Οφις, της 22ας Ιανουαρίου 1979, αναφέρεται σε συνάντησή του με τον τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, Ιωάννη Τζούνη. Σύμφωνα με την επιστολή, ο κ. Τζούνης είχε αποκαλύψει στον Βρετανό πρέσβη ότι κατά τη διάρκεια ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων στη Βιέννη, η ελληνική πλευρά είχε προσφέρει τον θαλάσσιο χώρο, «τα "δάχτυλα θάλασσας" ανάμεσα στη Λήμνο και τη Λέσβο, τη Λέσβο και τη Χίο και τη Χίο και την Ικαρία, στην Τουρκία», προκειμένου να εγκαταλείψει τις πάγιες αξιώσεις της, που ήθελαν ο θαλάσσιος χώρος των δύο χωρών να μοιραστεί ώς το ήμισυ της απόστασης από την Εύβοια ώς τα τουρκικά παράλια.

Μάλιστα, στη συγκεκριμένη συνάντηση ο κ. Τζούνης προσκόμισε στον Βρετανό πρέσβη και χάρτη, μεταφρασμένο από τα τουρκικά, που παρουσίαζε τις αξιώσεις των γειτόνων μας εκείνη την εποχή. Οπως διακρίνεται, οι Τούρκοι πρότειναν τα θαλάσσια ύδατα της χώρας τους να ξεκινούν ανοιχτά της Μυκόνου και της Αλοννήσου!

Στην αλληλογραφία του Φόρεϊν Οφις, εκτός από το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, γίνεται αναφορά και σε άλλα διμερή ελληνοτουρκικά θέματα, μεταξύ των οποίων και το ζήτημα της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Συγκεκριμένα, επιστολή της 11ης Ιουνίου 1979 αναφέρει ότι «οι αλλοδαποί καλύτερα να αποφεύγουν δικαστικές διαμάχες με Ελληνες, όσο ισχυρή και αν είναι η πλευρά τους. Το ίδιο ισχύει και για την τουρκόφωνη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, η οποία υποφέρει από διάφορες διοικητικές διακρίσεις».

Οι πιέσεις για ΝΑΤΟ

Ενα ακόμη αγκάθι στα ελληνοτουρκικά ήταν τις ημέρες εκείνες η επανένταξη της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με επιστολή της 4ης Ιουνίου 1979 που περιγράφει τη συνάντηση του Γεωργίου Ράλλη με τον Βρετανό ομόλογό του Λόρδο Κάριγκτον στην Αθήνα, ο Γ. Ράλλης είπε, σε έξαλλη κατάσταση, ότι οι στρατηγοί του ΝΑΤΟ Χέιγκ και Νταβός, μετά το τουρκικό βέτο, έκαναν την εξής αντιπρόταση στην Ελλάδα για την επαναφορά της: «Καλούμαστε να συμφωνήσουμε σε μια κατάσταση βάσει της οποίας όλα τα ελληνικά νησιά θα περάσουν σε ξένο έλεγχο, ενώ μόνο δύο τουρκικά θα έχουν το ίδιο καθεστώς».

Διαβάζοντας και την επιστολή της 30ής Οκτωβρίου με τις λεπτομέρειες της συνάντησης Καραμανλή - Θάτσερ, προκύπτει ότι οι Τούρκοι πίεσαν τότε το ΝΑΤΟ να μη δεχθεί πίσω την Ελλάδα παρά μόνο υπό όρους που θα στερούσαν από τη χώρα τον έλεγχο των νησιών του Αιγαίου! Τόσο ο Καραμανλής όσο και ο Ράλλης φαίνεται να εξηγούν στη Θάτσερ και τον Κάριγκτον αντίστοιχα ότι κάτι τέτοιο ήταν απολύτως απίθανο να συμβεί και ότι προτιμούσαν να μείνει η χώρα εκτός ΝΑΤΟ για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμα. *

Eλευθεροτυπία