Κυριάκος Μάτσης

Του Λάζαρου Μαύρου

Στα μικρά, στα καθημερινά και στη διαχρονική τους συνέχεια και συνέπεια, φαίνετ’ η ποιότητα κάθε ανθρώπου. Και στις τραμουντάνες της ζωής, η αντοχή, ή μη, του μετάλλου του. Είναι, όμως, κάποια στιγμή σπανιότητας, που ο άνθρωπος ίσως βρεθεί αίφνης να διασταυρώνει τα βήματά του με κείνα της ιστορίας. Εκείνο το κλάσμα δευτερολέπτου, στα 32 π.χ. χρόνια της ζωής του, που συμπίπτει να ‘ναι και το κρίσιμο απειροελάχιστο της αργόσυρτης αιωνιότητας. Κρίσιμο, εκ του κρίνεσθαι: Αν θα πεις το «ναι» ή το «ΟΧΙ». Αν θα ψελλίσεις το «παραδίδομαι», το «συμβιβάζομαι», το «κάτσε να δούμεν ως τζείθε μέρου», ή αν θα βροντοφωνάξεις το Μολών Λαβέ. Η στιγμή, στην επίγεια διέλευση του ανθρώπου, που ο ίδιος συναντιέται με την αιωνιότητα. Για να της δώσει αίφνης τις εισαγωγικές και συνάμα τις τελικές του εξετάσεις. Είναι το κλάσμα δευτερολέπτου που οριστικά και τελεσίδικα μετριέται το πραγματικό μπόι του ανθρώπου. Εκεί, εκείνη τη στιγμή, το μέτρο είναι μόνο ένα. Το ίδιο πάντα. Από τα βάθη των αιώνων ως τη συντέλεια του κόσμου: «Το αληθινό μπόι του ανθρώπου μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς. Τίποτ’ άλλο»...

Κρησφύγετο της Ε.Ο.Κ.Α. στο Δίκωμο. Τετάρτη 19η Νοεμβρίου 1958, νωρίς το απόγευμα. Ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις των Εγγλέζων και των Τούρκων αστυνομικών τους, έχουν κυκλωμένο, στην τρύπα κάτω απ’ τη γη τον 32χρονο Κυριάκο Μάτση. Δίοδος για διαφυγή, καμία. Τον καλούν να βγει έξω, να παραδοθεί. Οπλίζει το αυτόματο Μ-3 και τούς απαντά: «Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας»…

Φυσούσε μανιασμένα κείνη την Τετάρτη στο Δίκωμο. Τόσο δυνατά ώστε να πάρει τού Μάτση την απάντηση, όχι μόνο στα πέρατα της οικουμένης, αλλά, προπάντων, σε όλους από εκείνη τη στιγμή τους προσεχείς αιώνες. Τού ‘ριξαν αμέσως χειροβομβίδες και τον σκότωσαν. Επειδή ήξεραν ότι το εννοούσε. Το είχε πει κατάμουτρα, άλλωστε, στον δικό τους τον στρατάρχη, τον σερ Τζων Χάρτινγκ: Γενάρη του ‘56 που τον είχε δεσμώτη στα φρικτά μπουντρούμια της αγγλικής «Γκεστάπο» στην Ομορφίτα. Όπου είχε την αναισχυντία, ο αχρείος, να του προσφέρει 500 χιλιάδες αργύρια για να γίνει καταδότης: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, Εξοχώτατε, αλλά περί αρετής»! Διότι: Ο γιός της Τζυρκακούς τζιαι του Γριστοφή του Μάτση, που το Παλαιχώρι, απόφοιτος του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου, πτυχιούχος Γεωπονικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, άριστος πάντα στα μικρά κι άψογος στα καθημερινά της διαχρονικής συνέπειας, έναν μονίμως του Μιστράλ στίχο απάγγελλε, προετοιμαζόμενος παιδιόθεν για τη 19η Νοεμβρίου 1958: «Αν είναι να πεθάνεις για την Ελλάδα, θεία είν’ η δάφνη. Μια φορά κανείς πεθαίνει»…

Σημερινή