Μίσθωση φρεγατών FREMM: Ακόμη ένα λάθος εξοπλιστικής πολιτικής

Η φρεγάτα D-650 Aquitaine, κλάσης FREMM. Η μίσθωση
δυο φρεγάτων του τύπου θα κοστίσει στο ΠΝ 100εκ ευρώ
ετησίως..

Στη συγκρότηση μικτής επιτροπής από στελέχη και επιτελείς των δύο υπουργείων Άμυνας, η οποία θα έχει ως αποστολή «τη σύνταξη μιας συμφωνίας για κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στον τομέα των ναυτικών δυνάμεων, ειδικότερα των φρεγατών και της επιχειρησιακής συντήρησης εξοπλισμών των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων» συμφώνησαν χθες ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Π.Παναγιωτόπουλος και ο Γάλλος ομόλογός του Jean-Yves Le Drian. Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Άμυνας της Γαλλίας, η επιτροπή θα αρχίσει να εργάζεται τις αμέσως επόμενες ημέρες και θα οδηγήσει στη σύναψη μιας αμυντικής συμφωνίας. Ουσιαστικά το έργο της επιτροπής θα είναι να καταλήξει στους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα λάβει χώρα η προμήθεια, όπως η χρονική διάρκεια της μίσθωσης των δύο φρεγατών FREMM ή το κόστος αυτής που σύμφωνα με πληροφορίες ανέρχεται σε 100 εκατ. ευρώ ετησίως. Είχε προηγηθεί μία ημέρα νωρίτερα έκτακτη συνεδρίαση του Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου (ANΣ) με αποκλειστικό αντικείμενο την επικαιροποίηση και καταγραφή των θέσεων της ελληνικής πλευράς, γεγονός που με τη σειρά του έρχεται να διαψεύσει όλους εκείνους που υποστηρίζουν ότι η μίσθωση γαλλικών φρεγατών και ΑΦΝΣ αποτελεί ελληνικό αίτημα προς τη γαλλική πλευρά.

Ανάλυση χωρίς δεδομένα δεν υφίσταται, ωστόσο μπορούν να επισημανθούν τέσσερα σημεία για το όλο θέμα:

1. Το κόστος. Στις κυριακάτικες εφημερίδες Βήμα και Καθημερινή της 24ης Φεβρουαρίου δημοσιεύθηκε ότι το κόστος ετήσιας μίσθωσης κάθε φρεγάτας ανέρχεται σε (περίπου) €50 εκατ. ενώ δημοσίευμα της εφημερίδας Έθνος της ίδιας ημέρας αποκάλυψε ότι διανεμήθηκε non paper από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας προς τα κόμματα της συγκυβέρνησης «ώστε να πεισθούν για την αναγκαιότητα αποδοχής της γαλλικής πρότασης». Το κόστος είναι μεν αντικείμενο διαπραγμάτευσης όμως σε αυτό αναπόφευκτα προστίθεται το κόστος εκπαίδευσης των πληρωμάτων παραλαβής, το κόστος προμήθειας των πυρομαχικών και βλημάτων, το κόστος συντήρησης και πρόσθετες λειτουργικές δαπάνες. Για να γίνουν κατανοητά τα χρηματικά μεγέθη, πιθανό ετήσιο μίσθωμα ύψους €100 εκατ. για δύο φρεγάτες FREMM ισοδυναμεί με τo μέσο ετήσιο λειτουργικό κόστος εννέα φρεγατών τύπου S του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ), το οποίο είχε προϋπολογισμό €500 εκατ. το 2012.

2. Ο χρόνος. Ο ακριβής χρόνος ένταξης των φρεγατών σε υπηρεσία με το ΠΝ είναι ακαθόριστος αφού τα πλοία δεν έχουν ναυπηγηθεί ακόμα. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, το ΠΝ θα παραλάβει τις PROVENCE (D652) και LANGUEDOC (D653), τρίτη και τετάρτη φρεγάτα τύπου FREMM που ναυπηγούνται για το Γαλλικό Ναυτικό με προγραμματισμένη ένταξη σε υπηρεσία το Mάιο του 2015 και τον Ιανουάριο του 2016, αντίστοιχα. Με δεδομένη την αναγκαιότητα πολύμηνης εκπαίδευσης των πληρωμάτων, οι δύο φρεγάτες δεν θα είναι σε καμμία περίπτωση πλήρως επιχειρησιακές πριν τα τέλη του 2016. Άγνωστη παραμένει επίσης η χρονική διάρκεια μίσθωσης, η οποία θα κρίνει εν πολλοίς αν τα πλοία θα καταλήξουν στο οπλοστάσιο του ΠΝ ή επιστραφούν στο Γαλλικό Ναυτικό.

3. Η πλατφόρμα. Τo Γαλλικό Ναυτικό θα ναυπηγήσει συνολικά 9 φρεγάτες τύπου FREMM έκδοσης Ανθυποβρυχιακού Πολέμου (ASW) με προαιρετική, ισχυρή ικανότητα προβολής ισχύος στη ξηρά. Το αρχικό σκάφος του τύπου AQUITAINE (D650) εισήλθε σε υπηρεσία στις 23 Νοεμβρίου του 2012 ενώ εκτέλεσε την πρώτη βολή κατευθυνόμενου βλήματος Α/Α άμυνας σημείου Aster-15 στις 4 Φεβρουαρίου του 2013. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι δύο φρεγάτες FREMM θα ελλιμενίζονται λόγω μεγέθους στο Ναύσταθμο Κρήτης και όχι στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας όπου και η έδρα του Αρχηγείου Στόλου και της Διοίκησης Φρεγατών. O τύπος φρεγατών FREMM θεωρείται αυτονόητα ανώτερος των υφιστάμενων φρεγατών του ΠΝ ναυπηγήσεων δεκαετίας ΄80 και ΄90 όμως οι επιχειρησιακές απαιτήσεις και οι τεχνικές προδιαγραφές του ΠΝ για νέες φρεγάτες ήταν και παραμένουν πολύ διαφορετικές. Ας θυμηθούμε ποιες είναι αυτές και πως σημειώθηκε η συστηματική και φωτογραφική προσαρμογή τους ώστε να μην απορρίπτεται η φρεγάτα FREMM από το συγκεκριμένο πρόγραμμα εγχώριας ναυπήγησης του ΠΝ:

“Καθώς η χώρα θα βρίσκεται υπό δημοσιονομική εξυγίανση για την επόμενη δεκαετία, η υλοποίηση του προγράμματος είναι αδύνατη. Τέτοιες πρακτικές όμως στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, είτε ευνοούν γερμανικά υποβρύχια, είτε αμερικανικά μαχητικά, είτε ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα, είτε γαλλικές φρεγάτες, συνδέονται άρρηκτα με τους λόγους για τους οποίους η πατρίδα μας βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, όχι μόνον οικονομικής αλλά και ηθικής.

Εκπτώσεις στην ταχύτητα

Η Μελέτη Καθορισμού Προγράμματος (ΜΚΠ) της 1ης Ιουλίου 2004 απαιτούσε μέγιστη συνεχή ταχύτητα τουλάχιστον 30 κόμβων με απόθεμα ισχύος 25%. Στις 8 Απριλίου 2008 εισάγεται στο Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) η Μελέτη Γενικών Επιχειρησιακών Απαιτήσεων (ΜΓΕΑ) για τις φρεγάτες, ορίζοντας μέγιστη συνεχή ταχύτητα τουλάχιστον 28 κόμβων. Ακόμη και η έκπτωση αυτή όμως δεν αρκούσε για να μην απορρίπτεται η προεπιλεγμένη υποψηφιότητα, έτσι το ΑΝΣ αναιτιολόγητα περιέκοψε την απαίτηση στους 27 κόμβους.

Εκπτώσεις σε ραντάρ

Παραπέμποντας σε μελέτες του ΝΑΤΟ, η ΜΚΠ απαιτούσε Ραντάρ Πολλαπλής Λειτουργίας (MFR) ενεργής φασικής διάταξης και τρισδιάστατο ραντάρ έρευνας όγκου. Η ΜΓΕΑ κατάργησε τις απαιτήσεις αυτές, αναφερόμενη σε επαρκή αριθμό και τύπο συστημάτων ραντάρ σύγχρονης τεχνολογίας, με μέγιστη εφεδρικότητα, εναλλαξιμότητα και επιβιωσιμότητα (redundancy, interchangeability, survivability). Είναι εμφανής η αγωνία των συντακτών της να υποδείξουν την ανεπάρκεια του μόνου ραντάρ της εκλεκτής υποψηφιότητας, χωρίς να παραβιάσουν την πολιτική εντολή να θεωρηθεί επιλέξιμο.

Εκπτώσεις σε φόρτο βλημάτων

Η ΜΚΠ απαιτούσε Σύστημα Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLS) για Αντι-Αεροπορικά (A/A) Κατευθυνόμενα Βλήματα (Κ/Β) μεσαίου-μεγάλου βεληνεκούς και Ανθυποβρυχιακές Ρουκέτες (ASROC) Κατακόρυφης Εκτόξευσης (VLA). Η ΜΓΕΑ προέβλεπε VLS με τουλάχιστον 5 τμήματα (modules) των 8 θέσεων εκτόξευσης ή κυψελών (cells) και επομένως με 40 κυψέλες συνολικά, για τουλάχιστον 24 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής και τουλάχιστον 24 Τοπικής Α/Α Άμυνας. Προβλεπόταν επίσης ικανότητα φόρτωσης 8 βλημάτων cruise βεληνεκούς 400km, σε βάρος του φόρτου Α/Α Κ/Β. Προβλεπόταν τέλος δυνατότητα βολής 8 ανθυποβρυχιακών ρουκετών είτε από το VLS –αλλά όχι σε βάρος του φόρτου Α/Α Κ/Β– είτε από αυτόνομο σύστημα εκτόξευσης. Με τους όρους αυτούς η φρεγάτα FREMM απορριπτόταν, έτσι το ΑΝΣ… περιέκοψε τον αριθμό τμημάτων VLS σε τουλάχιστον 4 με 32 κυψέλες εκτόξευσης, για τουλάχιστον 16 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής και τουλάχιστον 16 Τοπικής Α/Α Άμυνας! Επομένως με την εγκατάσταση 8 βλημάτων cruise θα απέμεναν μόλις 8 βλήματα Α/Α Άμυνας Περιοχής! Ταυτόχρονα το ΑΝΣ μετέτρεψε τις 8 ανθυποβρυχιακές ρουκέτες από Επιχειρησιακό Απαράβατο Όρο σε επιθυμητό χαρακτηριστικό. Και ενώ το ΑΝΣ ήταν ικανοποιημένο με μόλις 24 Α/Α Κ/Β, προτάθηκε μια ειδική διαμόρφωση της φρεγάτας FREMM για το ΠΝ, η οποία κάλυπτε τους αρχικούς σχετικούς όρους της ΜΓΕΑ, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα το κορυφαίο συλλογικό όργανο του ΠΝ!

Εκπτώσεις σε PDMS και CIWS

Η ΜΓΕΑ απαιτούσε Σύστημα Βλημάτων Άμυνας Σημείου (PDMS) με βεληνεκές τουλάχιστον 5km και δυνατότητα προσβολής Κ/Β, ελικοπτέρων, αεροσκαφών και στόχων επιφανείας. Η απαίτηση αναφερόταν προφανώς στο δοκιμασμένο, χαμηλού κόστους και σε υπηρεσία με το ΠΝ σύστημα Βλημάτων Περιστρεφόμενης Ατράκτου (RAM). Ατυχώς το RAM δεν είναι γαλλικής προέλευσης, οπότε η ρητή αυτή απαίτηση του ΠΝ αγνοήθηκε.

Η ΜΓΕΑ απαιτούσε επίσης περιφερειακή κάλυψη του πλοίου από Εγγύς Οπλικά Συστήματα (CIWS) διαμετρήματος 20mm ή μεγαλύτερου. Η απαίτηση αυτή αγνοήθηκε επίσης, καθώς είναι ανέφικτη για το πλοίο των 6.000t, ενώ επιτυγχάνεται με ευρύτατα τόξα επικάλυψης στις φρεγάτες ΜΕΚΟ 200ΗΝ κλάσης ΥΔΡΑ των 3.350t.

Πηγή: Ελληνική Άμυνα & Τεχνολογία, τ. 11, Δεκέμβριος 2010, σελ. 82-99

Συμπερασματικά, οι φρεγάτες FREMM είναι σύγχρονα πλοία που ναυπηγούνται για την κάλυψη συγκεκριμένων επιχειρησιακών αναγκών του Γαλλικού Ναυτικού που διαφέρουν όμως από τις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες του ΠΝ. Με απλά λόγια, εαν το ΠΝ είχε την πολυτέλεια να επιλέξει τώρα τη μελλοντική του φρεγάτα, η τύπου FREMM θα είχε απορριφθεί όχι μόνο γιατί δεν καλύπτονται συγκεκριμένες επιχειρησιακές απαιτήσεις αλλά και λόγω εισαγωγής πληθώρας νέων υποσυστημάτων σε μία περίοδο που το ΠΝ έχει αποδυθεί στη τυποποίηση του υλικού για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και την ομογενοποίηση του Στόλου. Ενδεικτικά, το ΠΝ θα αποκτήσει τρίτο βλήμα Α/Α σημείου μετά τα NATO Sea Sparrow (NSSM) RIM-7 και τα Εξελιγμένα Βλήματα Sea Sparrow (ESSM) RIM-162C. Σημειώνεται πως στην ανάπτυξη του τελευταίου συμμετέχει η εγχώρια αμυντική βιομηχανία, επένδυση που εξαϋλώνεται.

4. Η διαδικασία. Για πολλοστή φορά οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν επιλέγουν τα οπλικά συστήματα με τα οποία θα κληθούν να πολεμήσουν. Η συνεδρίαση του Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου (ΑΝΣ) έγινε με συνοπτικές διαδικασίες για την τυπική επικύρωση μιας ειλημμένης πολιτικής απόφασης ενώ εκκρεμούν οι αποφάσεις όλων των ανώτερων οργάνων λήψης αποφάσεων σχετικά με τις αμυντικές προμήθειες, συγκεκριμένα του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ), του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) και της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της αρμόδιας κοινουβουλευτικής Επιτροπής. Προφανώς η συνεδρίαση του ΑΝΣ σχετίζεται με την επικαιροποίηση και την ένταξη των FREMM στο Τριετές Κυλιόμενο Πρόγραμμα Προμηθειών Αμυντικού Υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων, σε βάρος άλλων εξοπλιστικών προτεραιοτήτων με κορυφαίο την υλοποίηση των προγράμματων συντήρησης-υποστήριξης οπλικών συστημάτων του ΠΝ, προϋπολογισμού €532,44 εκατομμυρίων. Την ίδια στιγμή δεν υφίσταται καμμία οικονομοτεχνική μελέτη για το κόστος εισόδου σε υπηρεσία, το κόστος υποστήριξης των φρεγατών, το κόστος προμήθειας και συντήρησης των πυραυλικών και άλλων οπλικών τους συστημάτων, το κόστος και ο χρόνος εκπαίδευσης των Ελληνικών πληρωμάτων και οι συνολικές επιπτώσεις στη μελλοντική Δομή Δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού.

Διάγραμμα ορθολογικής ροής προμηθειών αμυντικού υλικού που οδηγεί σε ανάπτυξη την εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και την ελαχιστοποίηση εκροών συναλλάγματος.

Συμπεράσματα και προτάσεις

H μίσθωση των φρεγατών FREMM είναι μία καθαρά πολιτική απόφαση σε ανώτατο επίπεδο που έχει ως στόχους α) την επίδειξη πολιτικής βούλησης για την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και β) την επισφράγιση της διεθνούς (εν προκειμένω γαλλικής) συνεργασίας στο ζήτημα της εξόρυξης υδρογονανθράκων. Οι πρόσφατες αναφορές του πρωθυπουργού σε “ευρωπαϊκά κοιτάσματα” δεν είναι παρά αποστολή ενός ξεκάθαρου μηνύματος προς την Τουρκία ότι η Ελλάδα έχει την απαραίτητη διεθνή υποστήριξη για να προχωρήσει σε έρευνες και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Παράλληλα όμως οι Ένοπλες Δυνάμεις θα επωμιστούν ένα σημαντικό κόστος χωρίς ουσιαστικά επιχειρησιακά ωφέλη αφού το κόστος μίσθωσης των φρεγατών FREMM θα υπονομεύσει τον λειτουργικό προϋπολογισμό, την υποστήριξη κρίσιμων οπλικών συστημάτων και την υλοποίηση των πραγματικών εξοπλιστικών προτεραιοτήτων του ΠΝ.

Μία ορθολογική πρόταση για την ενίσχυση της διμερούς αμυντικής συνεργασίας θα προέβλεπε:

1. να ζητηθεί από τη Γαλλική πλευρά ο εκσυγχρονισμός των εναπομείναντων 19 αεροσκαφών Mirage 2000BGM/EGM της ΠΑ με ευνοϊκούς όρους και η μείωση της τιμής των πανάκριβων υλικών συντήρησης των γαλλικών αεροσκαφών,

2. να ζητηθεί η επιτάχυνση των παραδόσεων των 16 ελικοπτέρων NH-90 στην Αεροπορία Στρατού και

3. να ζητηθεί η μεταστάθμευση αριθμού γαλλικών ΑΦΝΣ στην Σούδα και να πυκνώσουν οι διελεύσεις/ελλιμενισμοί γαλλικών πολεμικών πλοίων στη Κρήτη με αντάλλαγμα τη μελλοντική προνομιακή μεταχείριση των εταιρειών γαλλικών συμφερόντων που έχουν εκδηλώσει ήδη έντονο ενδιαφέρον για την αγορά δεδομένων από τις έρευνες υδρογονανθράκων.

Η διατήρηση/ενίσχυση της Ελληνικής ναυτικής ισχύος επιτάσσει, εκτός από την άμεση παράδοση των υποβρυχίων, την άμεση εκκίνηση των προγραμμάτων υποστήριξης και συντήρησης του Στόλου καθώς και τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων φρεγατών MEKO-200HN, όπου για λόγους τυποποίησης θα πρέπει να επιλεγεί συγκεκριμένος ηλεκτρονικός εξοπλισμός γαλλικής προέλευσης…

strategyreports