Τake me back to Constantinople

Ή, πως το Βυζάντιο και όχι η Ρώμη, μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της Pax Americana

του Edward Luttwak (μετάφραση απο το περιοδικό Foreign Policy)

Οικονομική κρίση, ογκούμενο δημόσιο χρέος, υπερβολικές δεσμεύσεις στο εξωτερικό – δεν είναι αυτός τρόπος να κυβερνάται μια αυτοκρατορία. Η Αμερική χρειάζεται σοβαρά φροντιστήριο στρατηγικής. Και γρήγορα. Αυτό δε θα προερχόταν ποτέ από τη Ρώμη και η υιοθέτηση των στρατηγικών της. Η ανηλεής επέκταση της αυτοκρατορίας, η κυριαρχία επί ξένων λαών και ο συντριπτικός, ολοκληρωτικός πόλεμος απλώς θα επέσπευδαν την πτώση της Αμερικής. Αντ΄ αυτής, καλύτερα να η καθοδήγηση να αναζητηθεί στην ανατολική ενσάρκωση της αυτοκρατορίας: Το Βυζάντιο, που επέζησε του Ρωμαϊκού προκατόχου του για περισσότερους από οκτώ αιώνες. Είναι τα μαθήματα της Βυζαντινής υψηλής στρατηγικής που πρέπει να ανακαλύψει ξανά η Αμερική σήμερα. (σημ Εν Κρυπτώ : και όχι μόνο..)

Ευτυχώς, είναι πολύ πιο εύκολο να διδαχθεί κανείς από τους Βυζαντινούς παρά από τους Ρωμαίους, που δεν άφησαν σχεδόν καμία γραπτή κληρονομιά στρατηγικής και τακτικής, παρά μόνον αποσπάσματα κειμένων καθώς και μια διανοουμενίζουσα συλλογή του Βεγετίου, που λίγα ήξερε από την τέχνη του πολέμου. Οι Βυζαντινοί, όμως, κατέγραψαν τα πάντα: τις τεχνικές πειθούς, συλλογής πληροφοριών, τη στρατηγική τους σκέψης, τα δόγματα τακτικής και τις επιχειρησιακές μεθόδους τους. Όλα αυτά παρατίθενται με σαφήνεια σε μία σειρά ευρισκομένων βυζαντινών στρατιωτικών εγχειριδίων και σε έναν μείζονα οδηγό για τη διακυβέρνηση του κράτους.

Πέρασα τις δύο τελευταίες δεκαετίες μελετώντας αυτά τα κείμενα, για να συντάξω μια μελέτη της Βυζαντινής υψηλής στρατηγικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλά θα έκαναν να προσέξουν τα επόμενα επτά διδάγματα, αν επιθυμούν να παραμείνουν μια μεγάλη δύναμη:

I.Να απόφευγεις τον πόλεμο με κάθε μέσον, σε κάθε δυνατή περίσταση, αλλά να ενεργείς πάντα ως εάν να πρόκειται να ξεκινήσει πόλεμος ανά πάσα στιγμή. Να εκπαιδεύεσαι εντατικά και να είσαι έτοιμος για μάχη ανά πάσα στιγμή – αλλά μην επιθυμείς διακαώς να πολεμήσεις. Ο ύψιστος σκοπός της πολεμικής ετοιμότητας είναι να μειώσει την πιθανότητα να χρειαστεί να πολεμήσεις.

II.Να συλλέγεις πληροφορίες για τον εχθρό και τη νοοτροπία του, και να παρακολουθείς τις ενέργειές του συνεχώς. Οι προσπάθειες να το κάνεις αυτό μπορεί να μην είναι πάντα παραγωγικές, αλλά σπανίως πηγαίνουν χαμένες.

III.Να εκστρατεύεις με μεγάλη ισχύ, τόσο επιθετικά όσο κι αμυντικά, αλλά να αποφεύγεις τις μάχες, ιδιαίτερα τις μεγάλης κλίμακας μάχες, εκτός αν οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές. Να μη σκέφτεσαι σαν τους Ρωμαίους, που αντιλαμβάνονταν την πειθώ απλώς σαν βοηθό της βίας. Αντίθετα, να χρησιμοποιείς τη βια στις μικρότερες δυνατές δόσεις, για να καταφέρεις να πείσεις αυτούς που είναι δυνατόν να να πεισθούν και να βλάψεις αυτούς που δεν είναι ακόμη ευεπίφοροι σε πειθώ.

IV.Να αντικαταστήσεις τη μάχη αναλώσεως και την κατοχή χωρών με πόλεμο ελιγμών: κεραυνοβόλες επιθέσεις και επιθετικές επιδρομές για να αποδιαρθρώνεις τους εχθρούς, ακολουθούμενες από ταχύτατες αποχωρήσεις. Ο σκοπός δεν είναι να καταστρέψεις τους εχθρούς σου, γιατί μπορεί να είναι οι αυριανοί σου σύμμαχοι.Οι πολλοί εχθροί μπορεί να είναι καλύτεροι από έναν και μοναδικό, εφ΄όσον μπορούν να πεισθούν να επιτεθούν ο ένας στον άλλον.

V.Να προσπαθείς να τελειώνεις τους πολέμους επιτυχώς με το να προσεταιρίζεσαι συμμάχους για να αλλάζεις την ισορροπία δυνάμεων. Η διπλωματία είναι ακόμη πιο σημαντική κατά τη διάρκεια του πολέμου απ΄ότι κατά την ειρήνη. Να απορρίπτεις, όπως και οι Βυζαντινοί τον ανόητο αφορισμό πως όταν μιλούν τα όπλα οι διπλωμάτες σιωπούν. Οι πιο χρήσιμοι σύμμαχοι είναι εκείνοι πλησιέστερα στον εχθρό, γιατί αυτοί ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον πως να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις δυνάμεις του.

VI.Η υπονόμευση του εσωτερικού του εχθρού είναι ο φθηνότερος δρόμος για τη νίκη. Τόσο φθηνός, στην πραγματικότητα, σε σύγκριση με το κόστος και τον κίνδυνο της μάχης, που πρέπει να επιχειρείται πάντα, ακόμη και με τους φαινομενικά πιο σκληρού αντιπάλους. Να θυμάσαι: Ακόμη και φανατικοί θρησκευόμενοι μπορούν να δωροδοκηθούν, όπως ανακάλυψαν από τους πρώτους οι Βυζαντινοί, επειδή οι ζηλωτές μπορούν να είναι πολύ δημιουργικοί στην επινόηση θρησκευτικών δικαιολογιών για να προδίδουν τον ίδιο τους το σκοπό (“ αφού η τελική νίκη του Ισλάμ είναι αναπόφευκτη, έτσι κι αλλιώς...”)

VII.Όταν η διπλωματία και η εσωτερική υπονόμευση δεν είναι επαρκείς, και η μάχη είναι αναπόφευκτη, να χρησιμοποιείς μεθόδους και τακτικές που εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του εχθρού, να αποφεύγεις να ξοδεύεις τις στρατιωτικές σου δυνάμεις, και να φθείρεις υπομονετικά την ισχύ του εχθρού. Αυτό μπορεί να απαιτεί πολύ χρόνο. Αλλά δεν υπάρχει βία, γιατί μόλις εξαφανιστεί ο ένας εχθρός, κάποιος άλλος θα πάρει σίγουρα τη θέση του. Όλα αλλάζουν διαρκώς, καθώς ηγέτες κι έθνη ανέρχονται και πέφτουν. Μόνο η αυτοκρατορία είναι αιώνια – αν, δηλαδή, δεν εξαντλήσει τον εαυτό της.