Αλβανία: αντιδράσεις στο “δόγμα Νταβούτογλου”

Στις 22 Φεβρουαρίου 2010, το αλβανικό πολιτικό περιοδικό MAΡΟ δημοσίευσε άρθρο με τον τίτλο «Νεο-Οθωμανισμός και Αλβανία», γραμμένο από τον γνωστό συγγραφέα και αναλυτή Πίρο Μίσα, με θέμα την ομιλία που εκφώνησε στα τέλη του 2009 στο Σεράγεβο ο Τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου. Σημειώνεται ότι την ομιλία του Τούρκου ΥΠΕΞ δημοσίευσε στο ΜΑΡΟ πριν από ένα μήνα ο δημοσιογράφος του περιοδικού Λορέντς Βαγγέλη, μαζί με σχόλιο ότι το περιοδικό δεν συμφωνεί με τις απόψεις Νταβούτογλου. Επίσης, η εφημερίδα Σέκουλι, είχε φιλοξενήσει σχόλιο του πρώην προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος των Αλβανών των Σκοπίων, Αρμπέρ Τζαφέρι, ο οποίος στρεφόταν εναντίον των απόψεων του Νταβόυτογλου.

Το άρθρο του Μίσα στο περιοδικό ΜΑΡΟ αναδημοσίευσαν οι κυριακάτικες εφημερίδες Πανοράμα, Κοριέρι, Αλμπάνια κ.ά. Αφού υπογραμμίζει ότι στο Σεράγεβο για πρώτη φορά ο Τούρκος ΥΠΕΞ επιβεβαίωσε τις υπόνοιες που από καιρό κυκλοφορούσαν ότι οι φιλοδοξίες της Τουρκίας να γίνει παγκόσμια δύναμη υπονοούν τη δημιουργία ζώνης τουρκικής επιρροής (είτε ηγεμονίας), η οποία θα ξεκινά από το μακρινό Αφγανιστάν και θα καταλήγει στις ακτές της Αδριατικής, δηλαδή στις περιοχές όπου κάποτε κυριαρχούσαν οι Οθωμανοί, ο Μίσα αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Στην πράξη ο Νταβούτογλου κατέστησε σαφές στο Σεράγεβο ότι η νομιμότητα των γεωπολιτικών διεκδικήσεων της Τουρκίας επί μερικών περιοχών της Βαλκανικής και ευρύτερα, στηρίζεται και στο γεγονός ότι σήμερα στην Τουρκία ζουν, λέει, περισσότεροι Αλβανοί, Βόσνιοι, Τσετσένοι και Αμπχάζιοι, απ’ ότι ζουν στις αντίστοιχες χώρες τους. Είναι πλέον κατανοητό ότι η αναφορά, όποτε υπάρχει ευκαιρία, στους αποκαλούμενους Αλβανούς της Τουρκίας δεν είναι τυχαία. Όταν ακούγονται τέτοιες δηλώσεις, αυθόρμητα προκύπτουν μερικά ερωτηματικά: Από ποιες πηγές προέρχονται οι πληροφορίες ότι στην Τουρκία ζουν 5 εκατ. Αλβανοί, τη στιγμή που στη χώρα αυτή ποτέ δεν έγινε μια απογραφή όπου οι πολίτες να δηλώσουν την εθνική καταγωγή τους; Εφόσον οι Τούρκοι δέχονται ότι στη χώρα τους υπάρχουν τόσοι πολλοί Αλβανοί, έχουν άραγε αυτοί οι Αλβανοί τη δυνατότητα να ασκήσουν τα δικαιώματα που παγκοσμίως είναι αναγνωρισμένα για τις μειονότητες;

Το Δεκέμβριο ο Πρόεδρος της Τουρκίας Γκιούλ επισκεπτόμενος την Αλβανία, σε ομιλία που εκφώνησε στο τουρκικό σχολείο «Τουργκούτ Οζάλ» στα Τίρανα, δήλωσε εκτός των άλλων: «Επιτρέψτε μου να πω ότι όλοι εμείς μαζί είμαστε συστατικό ενός μεγάλου έθνους». Ποιανού έθνους; Διότι βάσει της διεθνώς αποδεκτής έννοιας «έθνος», Αλβανοί και Τούρκοι δεν μπορεί να είναι συστατικό του ίδιου έθνους. Αυτό θα ίσχυε εάν τη σύγχρονη έννοια του όρου «έθνος» την αντικαθιστούσαμε με την έννοια του όρου «μιλέτ» της εποχής των Οθωμανών, όπου οι κάτοικοι της Αυτοκρατορίας διαχωρίζονταν όχι βάσει της εθνικότητας, αλλά της θρησκευτικής ταυτότητας, θεωρώντας τους Αλβανούς μουσουλμάνους συστατικό του ίδιου μιλέτ με τους Τούρκους, τους Τσετσένους, τους Άραβες κ.ά., ενώ τους Αλβανούς χριστιανούς Ορθόδοξους τους θεωρούσαν συστατικό του μιλέτ των Ρωμιών μαζί με τους Έλληνες, τους Σέρβους, τους Βούλγαρους κ.ά. Πάνε μερικά χρόνια τώρα που ορισμένοι τουρκικοί κύκλοι εργάζονται στη βάση της ίδιας λογικής με εκείνην του Νταβούτογλου.

Την ανησυχία του για το φαινόμενο αυτό εξέφρασε πρώτος ο Άρμπερ Τζαφέρι από το Σεπτέμβριο του 2007, όταν σε άρθρο του έγραψε ότι ορισμένοι κύκλοι της τουρκικής κοινωνίας και του τουρκικού κράτους κάτω από το μανδύα της θρησκευτικής δραστηριότητας χρηματοδοτούσαν εκδηλώσεις ο πραγματικός στόχος των οποίων ήταν να αποδείξουν ότι οι αλβανοί είναι αναπόσπαστο συστατικό του οθωμανικού πολιτισμού. Ο Τζαφέρι αναφέρθηκε και σε μαζική τελετή που έγινε στο Λιμπράζντ όπου 200 αγόρια υποβλήθηκαν σε μαζική περιτομή σύμφωνα με την τουρκική παράδοση και κρατούσαν στα χέρια τους αλβανικές και τουρκικές σημαίες. Τέτοιες δραστηριότητες δεν είναι τυχαίες. Τέτοια σχέδια που κινούνται με το κάλυμμα της θρησκευτικής δραστηριότητας δημιουργούν προβλήματα στους κόλπους της κοινότητας των αλβανών, αλλά και στις κρατικές και εθνικές σχέσεις των αλβανών σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Τι θα γινόταν εάν Έλληνες και Σέρβοι θα έκαναν το ίδιο; Δηλαδή να βάφτιζαν παιδιά Αλβανών ορθοδόξων και να τους έδιναν να κρατούν ελληνικές ή σερβικές σημαίες;

Πέρυσι ο Δήμος Κωνσταντινούπολης με την ευκαιρία της θρησκευτικής εορτής του ιφτάρ γέμισε την κεντρική πλατεία Σκεντέρμπεη στα Τίρανα με τουρκικές σημαίες. Φέτος το ίδιο έγινε και στη Σκόδρα και παραδόξως κανένας δεν θυμήθηκε να πει ότι η τουρκική σημαία είναι σύμβολο του τουρκικού κράτους και δεν υπάρχει λόγος να υψώνεται σε θρησκευτικές εκδηλώσεις στην Αλβανία.

Όλα αυτά μέχρι χθες πιστεύαμε ότι ήταν πρωτοβουλίες μερικών κύκλων, η ομιλία του τούρκου ΥΠΕΞ, όμως, τους αποδίδει άλλο χαρακτήρα. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι όλο το γεωπολιτικό οικοδόμημα Νταβούτογλου στηρίζεται κυρίως σε δύο πολιτικο-πολιτιστικά στοιχεία: στην ισλαμική θρησκεία και την ιστορία, ή πιο συγκεκριμένα, στην αποκαλούμενη οθωμανική κληρονομιά. Τα δύο αυτά στοιχεία χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του στενού κυκλώματος Οθωμανική κληρονομιά – ισλαμική θρησκεία – Τουρκία, το οποίο θα καθιστούσε εφικτή την επιτυχία της νέας τουρκικής στρατηγικής. Είναι τα ίδια στοιχεία στα οποία εστιάζεται η δραστηριότητα των κύκλων που αναφέρει ο Άρμπερ Τζαφέρι. Δεν είναι δύσκολο επίσης να αντιληφθεί κανείς ότι πίσω από πολύωρες συζητήσεις των τελευταίων ετών για την ιστορία είτε την ταυτότητα των αλβανών, το διακύβευμα δεν είναι το παρελθόν, αλλά το μέλλον μας. Επιμένοντας για ριζική αναθεώρηση της θέσης που καταλαμβάνει η κληρονομιά της οθωμανικής περιόδου και συνεπώς η ισλαμική θρησκεία στον συλλογικό αυτοπροσδιορισμό, στην κουλτούρα και γενικά στην αλβανική οντότητα, επιδιώκουν τον εκ νέου ιστορικό αυτοπροσδιορισμό των αλβανών και συνεπώς της θέσης τους ως προς το σύγχρονο κόσμο.

Φυσικά, διάφοροι κύκλοι δεν μπορούν να αντιταχθούν ανοικτά στη λαϊκή προσδοκία για ένταξη στην Ευρώπη, αλλά οι κατά καιρούς ιδέες που διατυπώνουν, σύμφωνα με τις οποίες η Αλβανία δεν ανήκει ούτε στη Δύση ούτε στην Ανατολή και ότι λόγω της ιστορίας και της υποτιθέμενης μουσουλμανικής πίστης της πλειοψηφίας των αλβανών, η πιο φυσιολογική γεωπολιτική θέση της Αλβανίας θα ήταν εκείνη της γέφυρας, του μόνιμου μεσολαβητή μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, του παρελθόντος και του μέλλοντος, οι ιδέες αυτές, λοιπόν, δεν είναι και μακριά από τα οράματα του Νταβούτογλου. Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι οι απόψεις αυτές καλύπτονται συνήθως με ένα εθνικιστικό πέπλο, όπου σημαντική θέση κατέχει η μεγιστοποίηση στερεοτύπων και υπονοιών που υπάρχουν σε βάρος των χριστιανών γειτόνων μας, ως ιστορικών μας εχθρών, από τις απειλές των οποίων μας υπεράσπισε ιστορικά δήθεν ακριβώς η Τουρκία και η μουσουλμανική μας πίστη.

Αφού αναφέραμε όλα αυτά, δικαιολογημένα προκύπτει το ερώτημα: Υπάρχει λόγος να ανησυχούμε; Υπάρχει άραγε κάτι το αληθινό στα όσα έγραφε ο Άρμπερ Τζαφέρι σε άρθρο στην εφημερίδα Σέκουλι με τίτλο: «Οθωμανική πρόκληση», το οποίο ασχολούνταν με την ομιλία του Νταβούτογλου στο Σεράγεβο, τονίζοντας: «Για μία ακόμα φορά η Τουρκία προσπαθεί να μας απομακρύνει από την Ευρώπη. Αυτή τη φορά επιδιώκει να υπονομεύσει την όλη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της Αλβανίας, να μας γυρίσει πίσω στην “οθωμανική στρούγκα” και να μας κάνει συστατικό των σχεδίων της ίσως για μία ακόμα μάχη με την Ευρώπη για τα Βαλκάνια. Οι αλβανοί ανέτρεψαν τον κομμουνισμό για μια ευρωπαϊκή και όχι οθωμανική Αλβανία».

Υπάρχει πράγματι τέτοιος κίνδυνος; Εκ πρώτης όψεως όχι, εάν λάβουμε υπόψη ότι η πλειοψηφία των αλβανών θέλουν την Ευρώπη, γι΄ αυτό και κάθε πρόταση παρεκτροπής από την πορεία μας προς την Ευρώπη θα ήταν απαράδεκτη. Φυσικά οι Αλβανοί πολιτικοί θα πρέπει να καταστήσουν σαφές και χωρίς αμφιταλαντεύσεις στους Τούρκους επισήμους ότι η Αλβανία εκτιμά αρκετά θετικά την ανάπτυξη των σχέσεων με μια φίλη χώρα όπως η Τουρκία, αλλά η φιλία αυτή δεν μπορεί να στηρίζεται σε θέσεις όπως εκείνες του Νταβούτογλου, δηλαδή ούτε στην οθωμανική νοσταλγία, ούτε και στη θρησκευτική αλληλεγγύη! Επίσης θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι την εμπεδωμένη πλέον αυτή φιλία δεν εξυπηρετούν ενέργειες ορισμένων κύκλων, πόσο μάλλον όταν είναι γνωστό ότι οι αλβανοί είναι πολύ ευαίσθητοι όταν έχουν υπόνοιες πως κάποιος προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη θρησκεία για άλλους σκοπούς που έχουν συνέπειες διάσπασης. Ελπίζω οι πολιτικοί μας, εάν δεν το έχουν κάνει, να το κάνουν με την πρώτη ευκαιρία. Δυσάρεστη γεύση άφησε κάποιος αλβανός πολιτικός που έγραψε άρθρο με ψευδώνυμο, στο οποίο, κατενθουσιασμένος, περιγράφει τη νέα τουρκική γεωπολιτική στρατηγική ως ιδιοφυία και τον Νταβούτογλου τον θεωρεί προσωπικότητα στο ανάστημα του Κίσινγκερ! Ένας άλλος αλβανός πολιτικός, με αξίωμα ανώτερο από τον προηγούμενο, βγήκε στην τηλεόραση και μιλώντας για την αλβανο-τουρκική παραδοσιακή φιλία, αναφέρθηκε και στον αποκαλούμενο προνομιακό ρόλο που είχαν οι αλβανοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία? Ο κάθε πολίτης μπορεί να εκφράσει την άποψή του ελεύθερα, αλλάζουν όμως τα πράγματα όταν μιλούν οι πολιτικοί, διότι τίθεται το ερώτημα: Ταυτίζονται οι δηλώσεις αυτές με την επίσημη πολιτική του κράτους;

Φυσικά η Τουρκία ως μεγάλη χώρα μπορεί να προσδοκά να γίνει παγκόσμια δύναμη, οι Αλβανοί από την άλλη, έχουν κάθε λόγο να βλέπουν με συμπάθεια την άνοδο της τουρκικής πολιτικής και οικονομικής παρουσίας στην περιοχή και στη χώρα τους. Στην Αλβανία υπάρχει ολόκληρο δίκτυο τουρκικών σχολείων από την προσχολική ηλικία μέχρι το πανεπιστήμιο, σήμερα τα σχολεία αυτά παρακολουθούν 3.860 άτομα, ενώ άλλα 3.260 άτομα έχουν αποφοιτήσει. Και εδώ όμως υπάρχει ένα αλλά? το οποίο έχει σχέση με τη διαφάνεια. Θα ήταν καλό η αλβανική κοινή γνώμη να γνώριζε περισσότερα για το «Κίνημα Γκουλέν», ιδιοκτησία του οποίου είναι τα τουρκικά σχολεία στην Αλβανία, τι εκπροσωπεί αυτό, μάλιστα να γνώριζε και για την πολεμική που γίνεται κατά καιρούς στην Τουρκία για το Κίνημα και τον ιδρυτή του Φετουλάχ Γκουλέν. Υπάρχουν άτομα που βλέπουν το Κίνημα αυτό με καχυποψία, το θεωρούν ως πολιτικό κίνημα που έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια ελίτ που θα δώσει ισλαμικό χαρακτήρα στο τουρκικό κράτος και την τουρκική κοινωνία. Ποια είναι η αλήθεια; Στα Βαλκάνια όμως, περισσότερη διαφάνεια δεν κάνει κακό.

Ο Αλβανός αρθρογράφος καταλήγει ως εξής: «Συμπέρασμα: Θέσεις όπως εκείνες του Νταβούτογλου αποτελούν προκλήσεις, προκλήσεις οι οποίες μπορεί να αντιμετωπιστούν χωρίς να βλάψουν καθόλου τις αρκετά καλές σχέσεις με την Τουρκία και για όσο διάστημα η πολιτική ηγεσία της χώρας θα γνωρίζει ποιο είναι το εθνικό μας συμφέρον και θα είναι εκφραστής της πλειοψηφίας των αλβανών, οι οποίοι σκέπτονται, όπως έγραφε ο Ισμαήλ Κανταρέ, ότι: «Η Δύση αυτή, έτσι όπως είναι, προβληματική, υπεροπτική, πιο πολύ απωθητική παρά φιλόξενη, αυτή η Δύση η οποία, όπως και η δημοκρατία, όπως και η ελευθερία, δεν είναι τόσο όμορφη, ούτε και τέλεια, όπως την ονειρευόμασταν την εποχή της δυστυχίας μας (του κομμουνισμού), αυτή η Δύση λοιπόν παραμένει η μοναδική μας λύση».

http://parisis.wordpress.com/