Η διπλωματία των F-16 στο Αιγαίο

Tης Κύρας Αδάμ

Ποια είναι η παρούσα αναλογία των ελληνικών και τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών που πετάνε καθημερινώς στο Αιγαίο από τις αρχές του 2010;

Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία του υπουργείου Αμυνας αλλά και του τουρκικού ΓΕΕΘΑ, η αναλογία διαμορφώνεται περίπου σε 90% τουρκικά (και μάλιστα πολλά από αυτά οπλισμένα) και 10% ελληνικά. Το 2009 έγιναν 593 τουρκικές παραβάσεις, 980 παραβιάσεις και υπήρξαν 236 εμπλοκές. Το 2010 οι εμπλοκές περιορίστηκαν σε 14.

Η αναλογία αυτή ισοδυναμεί με 16 έως 40 τουρκικά αεροσκάφη σε καθημερινή βάση στο Αιγαίο, ενώ μόνον 2 έως 4 ελληνικά απογειώνονται για να αναχαιτίσουν, αν και αποφεύγουν να προσεγγίσουν, τα τουρκικά. Ετσι δεν είναι τυχαίο ότι έχουν σχεδόν εκλείψει οι εμπλοκές.

Ομως η σημερινή αναλογία (10%-90%) των ελληνικών και τουρκικών πτήσεων στο Αιγαίο, είναι ακριβώς η αντίστροφη του 1978, όταν δηλαδή πραγματοποιήθηκε η πρώτη διερευνητική συνάντηση των γεν. γραμματέων των δύο υπουργείων Εξωτερικών.

Το 1978, η τουρκική πλευρά υποστήριζε ότι η στάση της Ελλάδας είναι εχθρική και συνιστά «απειλή» έναντι της Τουρκίας, διότι οι πτήσεις των ελληνικών μαχητικών στο Αιγαίο είναι 95% έναντι 5% των τουρκικών.

Η τουρκική προσπάθεια

Από τότε μέχρι σήμερα η Αγκυρα, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων και κυβερνώντος πολιτικού κόμματος, βρίσκεται σε μια διαρκή και επίπονη προσπάθεια οργάνωσης και εκτέλεσης πτήσεων των τουρκικών μαχητικών στο Αιγαίο, έτσι ώστε να θεμελιώσει και να οριοθετήσει τα κυριαρχικά και οικονομικά δικαιώματα που πιστεύει ότι έχει στην περιοχή αυτή.

Με το πέρασμα του χρόνου, καθώς οι ελληνικές θέσεις και αντιδράσεις ούτε βελτιώθηκαν ούτε εκσυγχρονίστηκαν, πολλά από τα κυριαρχικά και οικονομικά δικαιώματα τείνουν πλέον να μετατραπούν σε τουρκικά κεκτημένα.

Ο τεράστιος όγκος επίσημων εγγράφων που έχει συσσωρευθεί πλέον επιτρέπει την καταγραφή της άμεσης σχέσης και σκοπιμότητας των τουρκικών πτήσεων, με την τουρκική πολιτική και διπλωματία στο Αιγαίο και δεν αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις και παρερμηνείες:

* Το 5% των τουρκικών πτήσεων στο Αιγαίο το 1978, πενταπλασιάστηκε το 1979 και έφτασε το 25%. Οι τουρκικές πτήσεις το 1979 έφτασαν για πρώτη φορά μέχρι τις νησίδες Καλόγηροι (βόρεια της Ανδρου) και οριοθετούσαν τον 25ο μεσημβρινό και ανατολικά ώς περιοχή ελέγχου της Αγκυρας. Με τις πτήσεις αυτές, η Αγκυρα επιδίωξε να θεμελιώσει δικαιώματα και αρμοδιότητες στο Αιγαίο.

Την ίδια περίοδο η ελληνική κυβέρνηση αποδέχθηκε τη Σύμβαση του Αμβούργου του Διεθνούς Οργανισμού Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ), με πολύ δύσκολες διατάξεις για τα ελληνικά συμφέροντα. Η Σύμβαση (άρθρα 2.1.4. και 2.1.5) επέβαλε στην Ελλάδα και την Τουρκία να συμφωνήσουν (σ.σ. δηλαδή ποτέ) στην οριοθέτηση και τον καθορισμό περιοχών ευθύνης για έρευνα και διάσωση θαλάσσιων ατυχημάτων και σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας, η κάθε χώρα να οριοθετήσει μόνη της τη δική της περιοχή. Ετσι η Αγκυρα, γνωρίζοντας ότι δεν θα επέλθει συμφωνία, αφού αυτή διεκδικούσε σταθερά το μισό Αιγαίο, άρχισε σε καθημερινή βάση εντατικές και παρατεταμένες πτήσεις στα όρια του 25ου μεσημβρινού, με πλήθος υπερπτήσεων των ελληνικών νήσων, προκειμένου να θεμελιώσει πρακτική ελέγχου του μισού Αιγαίου.

Επιπροσθέτως το 2001 η τουρκική Εθνοσυνέλευση ψήφισε τον νόμο 24611, με τον οποίο οριοθετεί μονομερώς το μισό Αιγαίο και τα νησιά του ως περιοχή έρευνας και διάσωσης της Τουρκίας και το εντάσσει κάτω από έλεγχο της Αγκυρας, με την Αθήνα να παριστάνει τον απλό παρατηρητή.

Από το 1979 μέχρι και το τέλος του 1995 οι τουρκικές πτήσεις στο Αιγαίο παρέμειναν στο 25% και οι ελληνικές στο 75%

* Από τον Δεκέμβριο του 1995 παρουσιάστηκε μια ασυνήθιστα μεγάλη και βίαιη τουρκική αεροπορική δραστηριότητα, με δεκάδες υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά και με καθημερινές εμπλοκές, με αποτέλεσμα η αναλογία των ελληνοτουρκικών πτήσεων στο Αιγαίο να εξισωθεί στο 50%-50%.

Η τεχνητή κρίση στα Ιμια

Αν και ο τουρκικός στόχος ήταν πασιφανής και απέβλεπε στο να «απαγορεύσει» στην Ελλάδα να ασκήσει το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ., καθώς επίσης και να «εκμηδενίσει» την ελληνική υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έλαβαν μέτρα αποτελεσματικής πρόληψης των τουρκικών προκλήσεων.

Τον Δεκέμβριο του 1995 η ελληνική Βουλή κύρωσε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Ενα μήνα μετά την ψήφιση της Σύμβασης, η Τουρκία προκάλεσε την τεχνητή κρίση στα Ιμια. Την ίδια χρονιά η Αγκυρα έθεσε θέμα γκρίζων ζωνών, υποστηρίζοντας ότι πάνω από 80 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες δεν ανήκουν στην Ελλάδα. Τη θέση της αυτή η Τουρκία προσπαθεί ακόμη και σήμερα να εδραιώσει, με τις τουρκικες πτήσεις πάνω από τα νησιά.

* Η εξίσωση των ελληνοτουρκικών πτήσεων 50%-50% διατηρήθηκε από το 1995 έως το 2006, όταν οι τουρκικές πτήσεις αυξήθηκαν ξαφνικά στο 75%, από τον Αύγουστο του 2006 και οι ελληνικές πτήσεις μειώθηκαν στο 25%.

Μία από τις αιτίες ήταν η επιτυχία της Τουρκίας, βάση της οποίας το ΝΑΤΟ εξέδωσε διαταγή με την οποία απαγορεύει στα ελληνικά μαχητικά να πετάνε πάνω από τα νησιά που βρίσκονται ανατολικά από τη μέση του Αιγαίου.

Σήμερα οι ελληνικές πτήσεις έχουν πλέον μειωθεί στο 10% και οι τουρκικές έχουν αυξηθεί περίπου στο 9ο%.

Συνολικώς η Αθήνα από το 1996 μέχρι και σήμερα αρκείται μόνον σε αναποτελεσματικά διαβήματα - παράπονα προς την Αγκυρα, για τις υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών. Χρησιμοποιεί, δηλαδή, μέσα που ελάχιστα διασφαλίζουν στην πράξη την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας και διστάζει να επικαλεστεί ανώτατα διπλωματικά μέσα, όπως π.χ. προσφυγή στον ΟΗΕ.

Σε κάθε ένα από τα διαβήματα αυτά η Αγκυρα απαντά στερεότυπα κάθε φορά ότι τα τουρκικά μαχητικά δεν πέταξαν πάνω από νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα με διεθνείς Συνθήκες... *

Δημοσιευτηκε στο www.enet.gr (9.10.2010)