Η Άμυνα του Αρχιπελάγους : Αίεν Υψικρατείν

[το δεύτερο μέρους του αφιερώματος μας στην Άμυνα του Αρχιπελάγους]

Γράφει ο Βελισσάριος

Η πρώτη βασική προϋπόθεση για την άσκηση επιτυχούς και αξιόπιστης πολιτικής ασφαλείας στο Αιγαίο είναι η συνεχής διατήρηση αεροπορικού πλεονεκτήματος έναντι της άλλης πλευράς. Ο αεροπορικός παράγων είναι ο πρώτος και σημαντικότερος στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση στο Αιγαίο, και είναι τόσο κρίσιμος που πρέπει να επιδιώκεται ακόμη και εις βάρος της ισορροπίας σε άλλους τομείς.

Διευκρινίζεται ότι ο γενικός όρος "αεροπορικό πλεονέκτημα" χρησιμοποιείται σκόπιμα αντί για πιο συγκεκριμένους - και συνεπώς περιορισμένους - όρους. Κι εννοείται με αυτό τον όρο ότι ο συνολικός συσχετισμός ΟΛΩΝ των παραγόντων που επηρεάζουν την αεροπορική μάχη πρέπει να είναι ευνοϊκός για την ελληνική πλευρά. Με άλλα λόγια, όποια επιχειρησιακή τροπή κι αν λάβει μία ελληνοτουρκική αεροπορική σύγκρουση (και υπάρχουν ευδιάκριτες πιθανές εναλλακτικές εξελίξεις) θα πρέπει οι Τούρκοι αλλά και οι τρίτοι εμπλεκόμενοι παρατηρητές, να θεωρούν ως πιθανότερο αποτέλεσμα την δυνατότητα της Πολεμικής Αεροπορίας, μετά από την πρώτη ημέρα, να έχει επιφέρει σημαντικά βαρύτερες απώλειες μαχητικών στον εχθρό απ' ότι έχει υποστεί και να μπορεί, με την ακόλουθη προτεραιότητα:

1)να απαγορεύσει, λίγο ή πολύ, τη δράση των αντιπάλων αεροπορικών μέσων πάνω από το Αιγαίο

2)διενεργεί αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστηρίξεως στο χώρο του Αιγαίου

3)διενεργεί αεροπορική υποστήριξη ναυτικών επιχειρήσεων στο χώρο του Αιγαίου

4)προσβάλλει τακτικούς στόχους (συγκεντρώσεις στρατευμάτων, πυροβολικού, σκάφη κλπ) στη Μικρασιατική ακτή

5)απαγορεύει την κίνηση μονάδων στην Μικρασιατική ακτή

Γιατί είναι αυτός ο στόχος τόσο σημαντικός που έχει απόλυτη προτεραιότητα έναντι των υπολοίπων;

Κατ' αρχάς, γιατί η Τουρκία είναι ο επιτιθέμενος (και σε πολιτικό και σε στρατιωτικό επίπεδο), και ο επιτιθέμενος - σε αντιδιαστολή με τον αμυνόμενο - είναι αυτός που έχει απόλυτη ανάγκη από αεροπορική υπεροχή στην περιοχή ενδιαφέροντος για να προβεί σε επιθετικές ενέργειες. Ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύγκρουση μπορεί να παραμείνει στα πλαίσια ενός "θερμού επεισοδίου" ή να κλιμακωθεί μέχρι πλήρους πολέμου. Σε όλες τις πιθανές αυτές εκδοχές για τις προθέσεις της Άγκυρας, η ελληνική αεροπορική υπεροχή αποτρέπει τους τουρκικούς σχεδιασμούς, κι αν αυτοί, παρ’ ελπίδαν, τεθούν σε εφαρμογή, εξασφαλιζει την αποτυχία τους.

Εάν μία ελληνοτουρκική πολιτική ένταση φτάσει στα όρια "θερμού επεισοδίου" η πρώτη στρατιωτική κλιμάκωσή της θα είναι σε ένα αεροπορικό επεισόδιο - περιορισμένο ή εκτεταμένο. Είναι εξαιρετικά πιο πιθανόν να λάβει χώρα αεροπορικό επεισόδιο, επειδή οι αεροπορικές δυνάμεις κινητοποιούνται δραματικά ταχύτερα από τις χερσαίες ή τις ναυτικές. Εκεί θα κριθούν οι πρώτες εντυπώσεις, και η διάθεση και δυνατότητα του καθενός να κλιμακώσει περαιτέρω. Καμία τουρκική ηγεσία δεν θα κλιμακώσει τις επιθετικές της ενέργειες αν η πρώτη αεροπορική σύγκρουση έχει εξελιχθεί δυσμενώς για αυτήν.

Το δεύτερο στάδιο στρατιωτικής κλιμάκωσης στο Αιγαίο είναι μία μικρής κλιμακας ενέργεια για την κατάληψη ελληνικής βραχονησίδας ή μικρού νησιού. Υπό τις παρούσες συνθήκες οργάνωσης των φρουρών του Αιγαίου μία τέτοια ενέργεια είναι δυνατόν να επιτύχει, αφού μπορεί να επιτευχθεί αιφνιδιασμός. Αλλά αν, εν τω μεταξύ, η ελληνική πλευρά επιτύχει αεροπορική υπεροχή, τα όποια τουρκικά τμήματα τη διενεργήσουν θα παραμείνουν αποκομμένα και στο έλεος της ΠΑ, ενώ θα είναι απολύτως εφικτή μικρής κλίμακας ελληνική αντεπιθετική ενέργεια, με αεροπορική κάλυψη και υποστήριξη. Για το λόγο αυτό, οι τούρκοι θα διστάσουν πάρα πολύ να προβούν σε τέτοια ενέργεια αν αισθάνονται φόβο στον αέρα. Το βασικό στοιχείο εδώ είναι ότι, λόγω της φύσεως του αεροπορικού όπλου, η επικράτηση στον αέρα μπορεί να επηρεάσει την αντιπαράθεση στο χερσαίο και το ναυτικό πεδίο πολύ πιο άμεσα και αποφασιστικά απ΄ότι το αντίστροφο.

Εάν οι Τούρκοι έχουν διάθεση να κλιμακώσουν μέχρι πλήρους κλίμακας εχθροπραξιών, προφανώς επιθετικών, τότε και πάλι το κρισιμότερο προαπαιτούμενο για αυτούς είναι η αεροπορική κυριαρχία στην περιοχή των επιχειρήσεων. Καμία σημαντική αμφίβια επιχείρηση δεν είναι νοητή για αυτούς χωρίς την κάλυψη της ΤΗΚ. Συνεπώς, με επικράτηση της ΠΑ ακυρώνεται αυτή την επιλογή της Τουρκίας.

Ας σημειωθεί και το εξής: είναι ευρύτατα διαδεδομένη η εκδοχή ότι μία ελληνοτουρκική σύγκρουση θα είναι μικρής χρονικής διάρκειας διότι οι ΗΠΑ θα επέμβουν πολύ γρήγορα για να τη σταματήσουν. Συνεπώς, κατά την άποψη αυτή, οι Τούρκοι είναι και πάλι σε πλεονεκτική θέση γιατί μπορούν γρήγορα να πετύχουν ένα τετελεσμένο το οποίο η Ελλάς δε θα μπορεί - έστω και λόγω χρονικού περιορισμού - να ανατρέψει. Η υπεροχή στον αέρα είναι κι εδώ καταλυτική. Η αεροπορική σύγκρουση μπορεί να κλιμακωθεί (με διάφορες μορφές, ανάλογα με την πολιτική εξέλιξη) πάρα πολύ γρήγορα, και το αποτέλεσμά της να είναι εμφανές, ή έστω ευδιάκριτο, εντός ωρών.

Για να συγκεφαλαιώσουμε:

Ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύγκρουση στο Αιγαίο, μπορεί να παραμείνει περιορισμένη στα πλαίσια θερμού επεισοδίου ή να εξελιχθεί σε πλήρους κλίμακας πόλεμο.

Εάν παραμείνει στα πλαίσια περιορισμένης κλίμακας "θερμού επεισοδίου" τότε είναι βέβαιον ότι μία από τις πρώτες εμπλοκές θα είναι αεροπορική. Η έκβαση της αεροπορικής συγκρούσεως θα είναι καταλυτική για την εξέλιξη του θερμού επεισοδίου. Αν διαφαίνεται ελληνική υπεροχή, τότε θα υπάρχει εξαιρετικά μεγάλος δισταγμός από απέναντι για κλιμάκωση. Επιπλέον, οποιοδήποτε άλλο πλεονέκτημα έχει κερδηθεί από απέναντι (κατάληψη νησίδας - βραχονησίδας) θα είναι επισφαλές και αναστρέψιμο εφ' όσον κυριαρχεί η ΠΑ στον αέρα.

Η κυριαρχία της ΠΑ στον αέρα αποτρέπει, επίσης, την κλιμάκωση των επιχειρήσεων σε πλήρους κλίμακας, γιατί σε μεγάλης κλίμακας επιθετικές επιχειρήσεις, ιδίως σε αρχιπελαγικό περιβάλλον, είναι απολύτως απαραίτητη η αεροπορική υπεροχή.

Είναι, συνεπώς, το καλύτερο αποτρεπτικό για ενδεχόμενο "ελληνοτουρκικού πολέμου".

Το πως επιτυγχάνεται, και σε τι συνίασταται το αεροπορικό πλεονέκτημα, και κατά πόσον είναι εφικτό, είναι αντικείμενο ενός άλλου σημειώματος.