Aρχεία Foreign Office 1979 : Αμοιβαία δέσμευση μη κηρύξεως ΑΟΖ πρότεινε η Αθήνα!

Toυ Σάββα Δ. Βλάσση*

Μια σημαντική αποκάλυψη για το πλαίσιο των Ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων μετά το 1974, όσον αφορά στα θέματα του Αιγαίου, εμφανίζεται από τα νεότερα ετήσια αποχαρακτηρισθέντα αρχεία του Foreign Office, για τα οποία η ελληνική κοινή γνώμη πληροφορήθηκε από τα ΜΜΕ στα τέλη Δεκεμβρίου 2009. Κι ενώ όσοι τηλεοπτικοί σταθμοί αναφέρθηκαν σε αυτά, περιορίστηκαν σε ρεπορτάζ ασχολούμενο μόνο με τις βρετανικές κρίσεις για Έλληνες πολιτικούς όπως ο Αν. Παπανδρέου ή ο Κ. Μητσοτάκης, δεν υπήρξε προσέγγιση ουσίας στα νεότερα στοιχεία που αποκαλύπτουν την ελληνική τακτική στις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις της εποχής.
Αναφορικώς με την ελληνοτουρκικές συζητήσεις περί την υφαλοκρηπίδα, έγγραφο του Φεβρουαρίου 1979 το οποίο απευθύνει το Foreign Office στον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα, περιέχει τη γνωμάτευση του νομικού συμβούλου του υπουργού Εξωτερικών για το θέμα της υφαλοκρηπίδος στο Αιγαίο. Αυτή προέκυψε μετά από αναφορά του πρέσβη στην Αθήνα για συνάντησή του με το Γενικό Διευθυντή του ελληνικού ΥΠΕΞ, Ιωάννη Τζούνη. Στην συνάντηση αυτή, ο Έλληνας αξιωματούχος εμφανίζεται να ενημερώνει για τις ελληνικές προτάσεις προς την Τουρκία, όσον αφορά τα ελληνικά χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα. Μεταξύ αυτών, υπήρχε και ελληνική πρόταση για αμοιβαία δέσμευση μη κηρύξεως Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ). Όπως σημειώνουν οι Βρετανοί, οι ελληνικές προτάσεις άφηναν την Τουρκία αδιάφορη. Κάτι το φυσιολογικό, δεδομένου ότι ο καθορισμός ΑΟΖ, σε καμμία περίπτωση δεν συμφέρει την Άγκυρα, η οποία, υπ’ αυτή την έννοια, στερείται «θαλασσίου βάθους» στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, λόγω υπάρξεως της Ελλάδος και της Κύπρου.
Από τα αρχεία λοιπόν του Foreign Office για το έτος 1979, πληροφορούμαστε για πρώτη φορά ότι η ίδια η Αθήνα είχε προτείνει την αμοιβαία αποφυγή καθορισμού ΑΟΖ. Ένα θέμα που έχει εμφανιστεί στο προσκήνιο τα τελευταία έτη, μετά την απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας για καθορισμό ΑΟΖ και τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Ως γνωστόν, την συγκεκριμένη περίοδο, η ελληνική κυβέρνηση και η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μητσοτάκη απέφευγαν συστηματικώς να κάνουν οποιαδήποτε νύξη επί του ζητήματος. Μήπως τώρα έχουμε την εξήγηση; Μήπως η Αθήνα από το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1970, τηρεί, μονομερώς ή όχι, την πρότασή της ως ένδειξη καλής θελήσεως;

Υπενθυμίζετε ότι στην δεκαετία του 1970, η έννοια της ΑΟΖ δεν είχε επιβληθεί ακόμη. Αλλά όλα έδειχναν ότι ήταν ένα ζήτημα που θα αποκτούσε κυρίαρχο ρόλο στο νέο, υπό διαμόρφωση την εποχή εκείνη, διεθνές δίκαιο της θαλάσσης. Η Αθήνα, με την… διορατικότητά της, είχε μεριμνήσει από τότε.
Όλα αυτά, αποκαλύπτονται, αλλά περνούν απαρατήρητα, την στιγμή που στην χώρα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται δημοσιεύματα τα οποία υποστηρίζουν ότι η όποια μυστική διπλωματία βρίσκεται σε εξέλιξη τα τελευταία έτη, προκειμένου να εξευρεθεί λύση στα ζητήματα του Αιγαίου, δεν… βλάπτει και τόσο. Κάτι που έχει μεγάλη σημασία, διότι προφανώς η πλήρης ενημέρωση της κοινή γνώμης σε υψίστης σημασίας θέματα, εκλαμβάνεται από τους κυβερνώντες ως αιτία προκλήσεως «πολιτικού κόστους», σε περίπτωση αποδοχής κάποιου πλαισίου συμφωνίας το οποίο θα αποδίδει, για άλλη μια φορά, υπέρμετρα οφέλη στην Τουρκία.

Καλή Χρονιά!

* Ο Σάββας Δ. Βλάσσης είναι Εκδότης του περιοδικού «Δούρειος Ίππος»