Το τρίτο κύμα

Του Σταύρου Λυγερού

Ολα δείχνουν ότι ο αραβικός κόσμος βιώνει ένα τρίτο επαναστατικό κύμα. Το πρώτο ήταν το κύμα του αραβικού εθνικισμού, που αναπτύχθηκε σε αντίθεση προς την αποικιοκρατία και γέννησε τα νασερικού τύπου καθεστώτα. Ο εκφυλισμός αυτών των καθεστώτων, η διολίσθησή τους στη διαφθορά και η εξόφθαλμη ανικανότητά τους να επιλύσουν χρόνια προβλήματα ανάπτυξης και στοιχειώδους κοινωνικής δικαιοσύνης γέννησαν το δεύτερο κύμα. Οι κοινωνίες του αραβικού και ευρύτερα του μουσουλμανικού κόσμου σε μεγάλο βαθμό στράφηκαν προς τα αντιπολιτευόμενα –περισσότερο ή λιγότερο φονταμενταλιστικά– ισλαμικά κινήματα.

Οι εξεγέρσεις στην Τυνησία και το ντόμινο που προκαλούν στην Αίγυπτο, την Υεμένη και την Ιορδανία είναι μία τρίτη υπό διαμόρφωση κατάσταση. Απέχουν πολύ από τα νασερικού τύπου στρατιωτικά πραξικοπήματα ή τις οργανωμένες διαδηλώσεις των ισλαμικών κινημάτων. Είναι αυθόρμητες και ιδεολογικοπολιτικά αδέσποτες λαϊκές εξεγέρσεις. Είναι φαινόμενα που κυοφορήθηκαν στους κόλπους των κοινωνιών ως αποτέλεσμα δύο παραγόντων: Πρώτον, της επέκτασης και κλιμάκωσης της φτώχειας στα λαϊκά στρώματα ως αποτέλεσμα και της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Δεύτερον, του διάχυτου αιτήματος για ελευθερία, το οποίο τροφοδοτείται καθημερινά από τους νέους ορίζοντες που το Διαδίκτυο έχει ανοίξει, κυρίως στη νεολαία αυτών των χωρών.

Ο κάμπος είναι ξερός, αλλά η ανάφλεξή του στην Τυνησία –όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις– προκλήθηκε από ασήμαντες αφορμές. Αυτός είναι ο λόγος που και τα τοπικά καθεστώτα και η Ουάσιγκτον αιφνιδιάστηκαν. Από τη στιγμή, βεβαίως, που η εξέγερση στην Τυνησία πέτυχε, ήταν αναπόφευκτη η μετάδοση της φωτιάς σε άλλες αραβικές χώρες. Η Αίγυπτος ήταν ώριμο φρούτο.

Οι ΗΠΑ φοβούνται μήπως η εξέγερση καταστεί ανεξέλεγκτη και η χώρα του Νείλου (κρίσιμος κρίκος στη γεωπολιτική αλυσίδα της ευρύτερης περιοχής και σημείο αναφοράς του αραβικού κόσμου) διολισθήσει στον ισλαμισμό. Γι’ αυτό και πιέζουν τον Μουμπάρακ για μία ταχεία και ελεγχόμενη διαδοχή, μέσω της οποίας θα διατηρηθεί ο φιλοδυτικός προσανατολισμός της Αιγύπτου. Μπορεί η εξέγερση να μην καθοδηγείται από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αλλά αυτοί είναι ουσιαστικά η μόνη οργανωμένη και ριζωμένη στην κοινωνία πολιτική δύναμη. Το μόνο αντίβαρο είναι οι ένοπλες δυνάμεις. Εκτός από όπλα, διαθέτουν και κύρος. Ενα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας τούς αναγνωρίζει ρόλο εγγυητή.

www.kathimerini.gr