"Staatsbürger in Uniform" και Ε.Σ

Andernach 1956 : Ο καγκελάριος Κόνραντ Αντενάουερ επιθεωρεί στρατιωτικό τμήμα της "νέας" Bundeswehr

Γράφει ο Βελισάριος

Από διαφόρους σχολιαστές, ιδιαίτερα στο Εν Κρυπτώ, ετέθησαν διάφορα ερωτήματα σχετικά με τις επί μέρους πτυχές της πρότασης που παρουσιάστηκε. Επειδή το κείμενο είναι απλώς μία συνοπτική έκθεση και όχι αναλυτική τεκμηρίωση των προτάσεων, οι ερωτήσεις ήταν εύλογες. Τα θέματα είναι πολλά, είναι δύσκολο να απαντηθούν πειστικά και ολοκληρωμένα στο πλαίσιο των σχολίων, και ελπίζεται ότι θα συζητηθούν διεξοδικά στο προσεχές μέλλον, και ότι θα υποστηριχθούν πειστικά.

Κατ΄εξαίρεσιν οφείλεται μία απάντηση στο σχολιαστή “Νέστορα” για τα δύο σχόλια που έκανε, επειδή ακριβώς είναι γενικά και αφορούν το σύνολο της πρότασης.

Σε ότι αφορά το πρώτο θέμα, αυτό της τυπικής διαδικασίας διαμόρφωσης αμυντικής πολιτικής, αυτή είναι γνωστή, σεβαστή, αλλά ατελής. Κι αυτό γιατί η διαδικασία αυτή είναι κατ΄ εξοχήν εξωστρεφής, υπό την έννοια ότι επιδιώκει να προσδιορίσει συνολικά την αμυντική πολιτική με βάση το εξωτερικό περιβάλλον. Η ανάλυση αυτή μπορεί να προσδιορίσει το επίπεδο της απαιτούμενης επιχειρησιακής ισχύος, δεν εξετάζει όμως ουσιωδώς το ζήτημα της μη επιχειρησιακής δομής των ΕΔ, απ’ όπου κυρίως αντλείται η ποιότητά τους. Στο επίπεδο αυτό, ακριβώς, κινήθηκε η πρόταση που εκτέθηκε, αποφεύγοντας ρητά οποιαδήποτε αναφορά σε επιχειρησιακά θέματα, οροφές, απειλές κλπ.

Σε ότι αφορά το δεύτερο, ειδικότερο θέμα σχετικά με τη Γερμανική προέλευση του όρου “Ένστολος Πολίτης” και τις πολιτικές περιστάσεις από τις οποίες αντλήθηκε: Η προέλευση του όρου από το μεταπολεμικό status των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων είναι, ασφαλώς, ακριβής. Αυτή ακριβώς η προέλευση είναι που την καθιστά προβληματική, τόσο ως προς το συμβολιακό της βάρος όσο και ως προς την αποτελεσματικότητά της. Πιο συγκεκριμένα:

Α) Η γερμανική πολιτική ως προς το θέμα αυτό προήλθε από την αίσθηση ενοχής που οι Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν (ή τους επιβαλλόταν από τους Συμμάχους να έχουν) εξ αιτίας του ρόλου τους κατά τον Β’ΠΠ. Η πολιτική αυτή ήταν μέρος μίας γενικότερης πολιτικής για την “αναμόρφωση” τους, και περιλάμβανε δύο βασικά στοιχεία:

Την αλλαγή της ιστορικής νοοτροπίας των γερμανών στρατιωτικών. Λόγω της ιδιαίτερης ιστορικής πορείας του γερμανικού έθνους (και κράτους) στον γερμανικό στρατό παρέμενε ισχυρότατη η παράδοση της προσωπικής και απόλυτης αφοσίωσης των αξιωματικών προς τον ηγεμόνα-φεουδάρχη αρχικά, τον Αυτοκράτορα εν συνεχεία και, τελικώς, προς τον Χίτλερ. Η αφοσίωση αυτή οφειλόταν προς το πρόσωπο και όχι προς το Κράτος, το Έθνος ή κάποια άλλη συλλογική οντότητα, και βρισκόταν πέραν κάθε θεσμικού περιορισμού. Το γεγονός μάλιστα ότι πολλοί στρατιωτικοί επικαλέστηκαν τον “Fuehrer Oath” για την τυφλή τους υπακοή προς τον Χίτλερ, πιθανότατα ειλικρινώς, κατέστησε το συγκεκριμένο θέμα ακόμη πιο σημαντικό. Παρόμοιοι όρκοι προσωπικής πίστεως δίνονταν (και δίνονται) σε πολλές χώρες με βασιλευόμενο πολίτευμα, πλην όμως η Γερμανία ήταν το μόνο κράτος που έφτασε στον 20 αιώνα με τόσο έντονη την παράδοση της πραγματικής και προσωπικής πίστεως του στρατού στον ηγεμόνα, παράδοση την οποία θέλησαν να συντρίψουν οι Σύμμαχοι με την επιβολή του προτύπου του ένστολου πολίτη. Αναρωτάται κανείς, τι ακριβώς ήθελε να συντρίψει ο κ. Βενιζέλος πέρυσι.
Την πλήρη αποκοπή των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων από την ιστορική τους και συμβολική τους συνέχεια – που αναγόταν, φυσικά, στην προ της Wehrmacht εποχή, ακόμη και αιώνες πίσω. Στο πνεύμα αυτό απαγορεύτηκε αυστηρά (παρά την επιμονή των αξιωματικών που τις ανασύστησαν) η συνέχεια σε οποιασδήποτε συμβολικό πεδίο (πχ, αριθμήσεις και ονομασίες μονάδων, διακρίσεις, αναφορά σε Γενικό Επιτελείο, Σχολή Πολέμου, βαθμοί κλπ).

Το κρίσιμο εν προκειμένω είναι ότι ουδείς στρατός υφίσταται τέτοια λύση της συμβολικής του συνέχειας χωρίς αυτή να είναι ποινή ήττας και αίσθηση (ή επιβολή) ενοχής. Κάτι τέτοιο είναι και θα ήταν αδιανόητο για τον Αμερικανικό, το Βρετανικό, το Γαλλικό ή άλλον οργανισμό που δεν υπέστη παρόμοια ήττα. Ακόμη και για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα ήταν, ίσως, κατ΄ αρχήν, αποδεκτή μία τέτοια συμβολική τομή, το 1974. Αλλά να γίνεται αυτό τώρα, εν ψυχρώ, είναι όχι απλώς αψυχολόγητο, αλλά αποκαλυπτικό των προθέσεων του κ. Βενιζέλου.

Β. Σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα του νέου “καθεστώτος”: Το γενικό Γερμανικό αρχέτυπο στρατιωτικής οργάνωσης, είναι, μαζί με το Γαλλικό και το Βρετανικό, τα τρία βασικά αρχέτυπα, στα οποία λίγο πολύ βασίζονται και βασίστηκαν όλοι οι στρατιωτικοί οργανισμοί. Το γερμανικό αρχέτυπο, τόσο λόγω της επίδοσης του γερμανικού στρατού μέχρι και τον Β΄ΠΠ, όσο και λόγω της επίδοσης (ή της φήμης) άλλων στρατών που το είχαν και έχουν ακολουθήσει (πχ, Φιλλανδία, Ελβετία, Ισραήλ – παρά τη φιλολογία περί Χαγκάνα) έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό, έχει αναλυθεί εκτενώς, κι έχουν επισημανθεί τόσο τα ισχυρά όσο και τα αδύνατα σημεία του. Ορισμένες από τις προτάσεις που υπάρχουν στο άρθρο είναι, ακριβώς, μεταφορές, των θεωρούμενων ισχυρών σημείων αυτού του στρατιωτικού προτύπου.

Στρατηγός Heusinger, ο πρώτος μεταπολεμικός αρχηγός των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων

Το πρότυπο ακολουθήθηκε σε σημαντικό βαθμό και στην μεταπολεμική ανασύσταση των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, αν και με ουσιώδεις διαφορές. Ας επιτραπεί να υπάρχουν πάρα πολύ σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσον η όποια – πολύ συζητήσιμη – ποιότητα των μεταπολεμικών γερμανικών ενόπλων δυνάμεων έμεινε ανεπηρέαστη από το νέο “πνεύμα” που τους επεβλήθη, ιδίως, μάλιστα, όσο αυτό επικρατούσε. Η – μάλλον μέτρια – ποιότητα των μεταπολεμικών γερμανικών ενόπλων δυνάμεων οφείλεται κυρίως στα στοιχεία του στρατιωτικού συστήματος που διατηρήθηκαν, στη γερμανική βιομηχανική και τεχνολογική ισχύ, ενώ επηρεάστηκαν βαθύτατα αρνητικά από την κατάργηση βασικών του χαρακτηριστικών (όπως η κατάργηση της παράδοσης του Γενικού Επιτελείου, ή της ίδρυσης των “πανεπιστημίων” της Bundeswehr) και φυσικά, η αποκοπή από τo γερμανικό στρατιωτικό πνεύμα. Αυτό δε σημαίνει ότι μπορούσε ή έπρεπε να παραμείνει αλώβητο το προηγούμενο καθεστώς, αλλά η μετακύλισή του στο άλλο άκρο όχι μόνον δεν έκανε καλό αλλά έδρασε διαλυτικά για το γερμανικό στρατό.

Με απλά λόγια, οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις ευνουχίστηκαν μεταπολεμικά επειδή ενεπλάκησαν με τον Ναζισμό στα εγκλήματα του Β’ ΠΠ. Το να επιχειρεί τον ίδιο ευνουχισμό ο κ. Βενιζέλος για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, εν ψυχρώ κι επειδή οι αρχηγοί δεν του έκαναν το χατήρι να παρακάμψουν ή να αγνοήσουν όλο το αναφερόμενο στο πρώτο μέρος της παρατήρησης πλαίσιο αμυντικής πολιτικής πετώντας ΠΕΑ, ΣΑΚ και ΕΘΣΣ στα σκουπίδια επ’ ωφελεία των ανοησιών περί σημειακών κρίσεων, στρατηγικής ψυχραιμίας και λοιπών φαιδρών είναι πολιτικά απαράδεκτο.

Βελισάριος