A-10 Thunderbolt II: Αποτελούν συμφέρουσα λύση για την Π.Α.;

Γράφει ο Γ.Μ

Η δημοσιονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια αναμφίβολα έχει επηρεάσει σημαντικά και τις Ένοπλες Δυνάμεις, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα για καμία νέα προμήθεια κύριου οπλικού συστήματος η άλλου μέσου για την κάλυψη των αναγκών τους. Μοιραία λοιπόν, η όποια προσπάθεια/ελπίδα στρέφεται στην προσεκτική εξέταση αξιόλογων περιπτώσεων μεταχειρισμένου υλικού που αποσύρεται την περίοδο αυτή

Στην περίπτωση των μέσων που πιθανώς να ενδιέφεραν την Π.Α. και γενικά του οποιουδήποτε αεροπορικού υλικού, η κατάσταση είναι σαφώς πιο περίπλοκη καθώς παράγοντες όπως το κόστος χρήσης και πολλοί άλλοι έχουν αυξημένη βαρύτητα λόγω διαφορετικής τάξης μεγέθους Είναι εύλογο ότι η δαπάνη για την ένταξη, επί παραδείγματι, ενός επιπλέον τύπου μαχητικού αεροσκάφους στο σύστημα λογιστικής υποστήριξης είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη για ένα τεθωρακισμένο όχημα Το κόστος αυτό πολλαπλασιάζεται όταν μιλάμε για μικρούς αριθμούς μέσων.

Παρ’ όλα αυτά όποτε κάποια δυτική αεροπορία διαθέτει προς πώληση από τα πλεονάσματα της κάποιον τύπο αεροσκάφους, δεν είναι λίγοι εκείνοι που (καλοπροαίρετα κατά κανόνα) τον θεωρούν αυτομάτως ως μια λύση για την κάλυψη των αναγκών της Π.Α. Μια χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση που ανέκυψε σχετικά πρόσφατα, είναι εκείνη των επιθετικών αεροσκαφών A-10 Thunderbolt II, με κάποιους να υποστηρίζουν πως η απόκτηση μερικών εξ αυτών για τον εξοπλισμό 1-2 Μοιρών θα ητο ιδανική λύση για την αντικατάσταση των γερασμένων A-7 Corsair II. Αφορμή στάθηκε η ανακοίνωση -στο πλαίσιο των γενικότερων περικοπών στις Αμερικάνικες Ένοπλες Δυνάμεις της απόφασης για απόσυρση ενός σημαντικού αριθμού τέτοιων αεροσκαφών από την USAF και την ANG (Air National Guard), που αποτελούν και τους μοναδικούς χρήστες του τύπου διεθνώς

Περί τίνος πρόκειται

Η ιστορία του A-10 ανάγεται στα μέσα της δεκαετίας του ’60, όταν η USAF εξέφρασε το ενδιαφέρον της για ένα αεροσκάφος χωρίς ιδιαίτερες πτητικές επιδόσεις αλλά με μεγάλη ισχύ πυρός και αντοχή στα πυρά του εχθρικού αντιαεροπορικού πυροβολικού. Αυτό θα ήταν το αντίδοτο στις ορδές των Σοβιετικών τεθωρακισμένων τα οποία αποτελούσαν σοβαρότατη απειλή για τους δυτικούς, εν μέσω της κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου Έξαλλου, τα συμπεράσματα της χρήσης των ελικοφόρων αεροσκαφών Α-1 Skyraider σε αποστολές CAS στο πόλεμο του Βιετνάμ, προσέθεσαν άλλη μια παράμετρο στις σχετικές απαιτήσεις της USAF. Τελικά η απάντηση σε αυτές έλαβε «σάρκα και οστά» με την μορφή του YA-10A της Fairchild Republic, το οποίο πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 10 Μαΐου του 1972 και μερικούς μήνες αργότερα επικράτησε στον σχετικό διαγωνισμό με αντίπαλη σχεδίαση του Northrop YA-9A.

Το A-10 ουδέποτε διεκδίκησε δάφνες αεροδυναμικής σχεδιάσεως ή πτητικών επιδόσεων. Ωστόσο έγινε σύντομα γνωστό για την αξιοπιστία του, την ισχυ πυρός του και την αντοχή του σε εχθρικά πλήγματα. Ουσιαστικά «χτίστηκε» γύρω από το θηριώδες πυροβόλο GAU-8/A Avenger των 30mm, το οποίο βάλλει μεταξύ άλλων και τα διατρητικά βλήματα PGU-14/B API με πυρήνα απεμπλουτισμένου ουρανίου (DU). Το αεροσκάφος μπορεί επίσης να φέρει 7.260kg οπλισμού που περιλαμβάνει βλήματα Maverick, καθοδηγούμενες και μη βόμβες, περιλήπτες υποπυρομαχικών και ατρακτίδια ρουκετών. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, κύρια αποστολή του A-10 είναι ο αντιαρματικός αγώνας και δευτερευόντως η εγγύς αεροπορική υποστήριξη (CAS).
Το Thunderbolt II δεν γνώρισε εξαγωγική επιτυχία, αλλά χρησιμοποιήθηκε από την USAF σε πολλούς πολέμους (Ιρακ, Κοσσοβο, Αφγανισταν κλπ.) με σημαντική επιτυχία. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί, πως σε όλες τις περιπτώσεις, η χρήση του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους άρχιζε μόνο αφότου οι φίλιες δυνάμεις είχαν εξασφαλίσει τη πλήρη αεροπορική υπέροχη. Το 2005 άρχισε ο εκσυγχρονισμός μέρους του στόλου στο επίπεδο A- 10C. Επίσης σε 242 αεροσκάφη (το σύνολο των A-10C και αρκετά A-10A) εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα επέκτασης του ορίου ζωής (SLEP), που περιλαμβάνει την αντικατάσταση της πτέρυγας με νέα, και το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2018. Στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι τα αεροσκάφη να μπορέσουν να παραμείνουν σε υπηρεσία τουλάχιστον έως το 2028. Ωστόσο, στο πλαίσιο των περικοπών που ανακοινώθηκαν το 2012, αποφασίστηκε η προαναφερθείσα μείωση κατά 102 μονάδες (5 Μοίρες) του στόλου των 348 ευρισκόμενων σε υπηρεσία A-10A/C. Προφανώς η πλειοψηφία -αν όχι το σύνολο των A-10 που θα αποσυρθούν θα αφορά αεροσκάφη που δεν έχουν υποβληθεί σε εκσυγχρονισμό.

Α-10 για την Πολεμική Αεροπορία;

Η απόσυρση των 102 αυτών αεροσκαφών προκάλεσε πολλές συζητήσεις για το αν ένας αριθμός εξ αυτών θα μπορούσε να αποκτηθεί (είτε με παραχώρηση, είτε έναντι συμβολικού τιμήματος) στην Π.Α. προς αντικατάσταση των A-7E/TA-7C που επιχειρούν με την 336 Μοίρα Βομβαρδισμού και έχουν εξαντλήσει σχεδόν πλήρως τα περιθώρια επιχειρησιακής τους αξιοποίησης
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ανάλογες προτάσεις υπήρξαν και στις αρχές της δεκαετίας του ’90 όταν και πάλι είχε αποσυρθεί ένας αριθμός A-10. Μάλιστα τότε κυκλοφορούσε έντονα η φήμη ότι 40-50 εξ αυτών θα παραχωρούνταν στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία Συνεπώς και εμείς «θα έπρεπε να επιδιώξουμε κάτι ανάλογο». Τελικά τίποτα από τα δυο συνέβη
Επιστρέφοντας όμως στο σήμερα, ας επιχειρήσουμε να θέσουμε το θέμα επί ρεαλιστικής βάσης. Κανείς δεν αμφισβητεί τις αποδεδειγμένες αρετές του Α-10, ούτε αμφιβάλει ότι αυτό θα αποτελούσε σοβαρό «πονοκέφαλο» για τις αντίπαλες τεθωρακισμενες, μηχανοκίνητες και αμφίβιες δυνάμεις. Ειδικά σε συνδυασμό με τα επιθετικά ε/π AH-64A+/D της Αεροπορίας Στρατού, θα αποτελούσαν μια θανατηφόρα δύναμη, εντυπωσιακής ισχύος, τόσο για το θέατρο επιχειρήσεων του Αιγαίου, όσο και του Έβρου.

Στο σημείο αυτό όμως θα πρέπει να σκεφτούμε και τα μειονεκτήματα που θα είχε η ένταξη του συγκεκριμένου τύπου στο ελληνικό οπλοστάσιο, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της ανάγκης για ελαχιστοποίηση των λειτουργικών δαπανών. Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι:
- Ένταξη ενός εντελώς νέου τύπου σε υπηρεσία, την στιγμή που το ιδανικό θα ήταν η μείωση των ήδη υπαρχόντων.
- Ένταξη ενός νέου τύπου κινητήρα (TF34) που ουδεμία σχέση έχει με κάποιον από τους υφιστάμενους. Μάλιστα, το γεγονός ότι το A-10 είναι δικινητήριο, αυτομάτως αυξάνει κατά πολύ το δυνητικό κόστος χρήσης/υποστήριξης, αλλά και τις ανάγκες συντήρησης.
- Το τεράστιο εκπέτασμα (17,53m) πιθανότατα θα απαιτούσε σοβαρές και πολυδάπανες παρεμβάσεις στις υπάρχουσες υποδομές εδάφους (υπόστεγα, χώροι στάθμευσης κλπ.) καθώς είναι μακράν μεγαλύτερο από εκείνο οποιουδήποτε άλλου μαχητικού υπηρέτησε η υπηρετεί με τα ελληνικά χρώματα.
- Δεν έχει διευκρινιστεί εάν τα αεροσκάφη που αποσύρονται θα είναι διαθέσιμα προς δωρεάν παραχώρηση η προς πώληση και με πιο τίμημα.
- Δεν έχει διευκρινιστεί εάν τα υπό απόσυρση αεροσκάφη συγκαταλέγονται σε εκείνα που υποβλήθηκαν σε πρόγραμμα SLEP. Αν όχι (κάτι πολύ πιθανό), ο όποιος μελλοντικός χρήστης του θα πρέπει να αναλάβει το σχετικό κόστος εφαρμογής, αλλιώς το όριο δομικής ζωής των αεροσκαφών θα λήξει πολύ σύντομα. Διευκρινίζεται πως το κόστος αυτό δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, δεδομένης της ανάγκης αντικατάστασης της πτέρυγας με νέα.

Πέραν της καθαρά οικονομικής διάστασης του θέματος, υπάρχουν και πολλά επιχειρησιακά εμπόδια που δεν γίνεται να παραβλεφθούν:
- Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, το βασικό όπλο των Α-10 είναι το πυροβόλο των 30mm που σε μεγάλο βαθμό στηρίζει την αποτελεσματικότητα του στα πυρομαχικά DU. Ωστόσο, η μη απόκτηση/χρήση τέτοιων πυρομαχικών αποτελεί πάγια θέση της χώρας μας.
- Το άλλο κύριο όπλο των Α-10, ο πύραυλος AGM-65D/G Maverick δεν υφίσταται σε επαρκείς αριθμούς στο ελληνικό οπλοστάσιο (έκδοση “G2”) για να εξοπλίσει έναν ακόμη τύπο.

Το Α-10 δεν μπορεί να φέρει κάποιο όπλο μακρού πλήγματος, καταστολής αεράμυνας η ναυτικής κρούσης. Αντίθετα, το A-7 είναι πιστοποιημένο για χρήση HARM, Shrike, Harpoon κ.α., άσχετα αν οι δυνατότητες αυτές δεν αξιοποιούνται από την Π.Α.
- Η έκδοση Α-10A δεν διαθέτει ούτε σύγχρονο σύστημα αυτοπροστασίας (εν αντιθέσει με τα Α-7Ε), ούτε σύγχρονο σύστημα IFF.
- Το Α-10 είναι εξειδικευμένο αεροσκάφος αντιαρματικού αγώνος/CAS, την στιγμή που η Π.Α. χρειάζεται μαχητικά πολλαπλού ρόλου με αυξημένες επιδόσεις στην εναέρια μάχη, για ευνόητους λόγους. Οι ικανότητες του Α-10 σε αυτόν τον τομέα είναι σχεδόν ανύπαρκτες.
- Οι πτητικές επιδόσεις (ταχύτητα, ευελιξία) και τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά του αεροσκάφους το καθιστούν εξαιρετικά τρωτό σε ένα περιβάλλον όπως το Αιγαίο, το οποίο βρίθει εναέριων, επίγειων και θαλάσσιων απειλών.
- Όπως αναφέραμε και πιο πάνω η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του Α-10 απαιτεί την εκ των προτέρων εξασφάλιση πλήρους αεροπορικής υπεροχής στη περιοχή που θα επιχειρήσει. Κάτι τέτοιο μπορεί άνετα να επιτευχθεί από την USAF, αλλά στην απευκταία πιθανότητα μιας -σε κάθε περίπτωση ολιγοήμερης η ολιγόωρης- ελληνοτουρκικής σύγκρουσης αποτελεί άπιαστο όνειρο και για τις δυο πλευρές.

Οι υπέρμαχοι της απόκτησης των A-10 σίγουρα θα πουν -και όχι άδικα- ότι τα τρία τελευταία μειονεκτήματα υφίστανται και για το Α-7 που υπηρετεί εδώ και δεκαετίες στην Π.Α. και που υποθετικά θα μπορούσε να αντικατασταθεί από το πρώτο. Θα πρέπει όμως προηγουμένως να λάβουμε υπόψη τα εξής:
- Το Α-7 παρουσιάζει σημαντικά καλύτερες επιδόσεις (30% υψηλότερη μέγιστη ταχύτητα, μεγαλύτερη αυτονομία, πολύ υψηλότερη ευελιξία σε όλα τα επίπεδα) σε σχέση με το Α-10, που το καθιστούν σαφώς δυσκολότερο στόχο.
- Όταν το Α-7 πρωτοεισηχθη σε ελληνική υπηρεσία (δεκαετία του ’70) οι δυνατότητες τις τουρκικής αεράμυνας ήταν απειροελάχιστες σε σχέση με τις σημερινές και ιδιαίτερα με αυτές που προβλέπεται να αποκτηθούν στο άμεσο μέλλον. Συνεπώς το 1975 η το 1980, αεροσκάφη με τις επιδόσεις του Α-7 η και του Α-10 ενδεχομένως να μπορούσαν να διεισδύσουν στην εχθρική ενδοχώρα, διατηρώντας υψηλές πιθανότητες επιβίωσης. Όμως, εν ετει 2012, κάτι τέτοιο μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο.
- Αποτελεί κοινό μυστικό πως το Α-7 ουδέποτε απετέλεσε την πρώτη επιλογή για την Π.Α. Αιτία ίσως να ήταν οι ανασταλτικοί λόγοι που αναφέρθηκαν πιο πάνω και για το Α-10. Αντιθέτως, κατά την δεκαετία του ’70, αρχικός στόχος ήταν να αποκτηθεί ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός ικανοτέρου αμερικάνικου μαχητικού πολλαπλών ρόλων που ήταν διαθέσιμο εκείνη την εποχή. Αυτό δεν ήταν αλλο από το F-4E Phantom. Όμως οι Αμερικανοί, αφενός δεν έβλεπαν με καλό μάτι την χορήγηση του σε μεγάλους αριθμούς στην χώρα μας, αφετέρου έψαχναν τρόπους να ενισχύσουν και την σχετικά «ριγμένη» Vought (κατασκευάστρια εταιρεία των «Κουρσάρων»).

Δεδομένου ότι τότε όλες οι αγορές στρατιωτικού υλικού γίνονταν σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσω κονδυλίων της Αμερικανικής Στρατιωτικής Βοήθειας η/και μέσω χαμηλότοκων αμερικανικών δανείων, ήταν πολύ εύκολο για τις ΗΠΑ να επιβάλουν παρασκηνιακά στους αγοραστές (εν προκειμένω στην Ελλάδα) τους τύπους που εκείνες ήθελαν. Από την άλλη πλευρά σημαντικό ρόλο στην τελική επιλογή του Corsair έπαιξε και η δυνατότητά του να μεταφέρει πυρηνικά όπλα, κάτι που ελάχιστα από τα τότε διαθέσιμα μπορούσαν να προσφέρουν (σήμερα δεν υφίστανται παρόμοιες απαιτήσεις/αναγκες). Κάπως έτσι η προσφυγή στο Α-7 αποτελούσε ουσιαστικά μονόδρομο για την Π.Α., χωρίς αυτό να μειώνει καθόλου τις δυνατότητες και την συνολική επιχειρησιακή αξία του τύπου.

Επιίλογος

Στόχος της παρούσας αναφοράς δεν ήταν να αμφισβητηθούν ούτε το Α-10 ως αεροσκαφος -αντίθετα, ο γραφων συγκαταλέγεται σε εκείνους που θαυμάζουν τις εντυπωσιακές επιχειρησιακές του δυνατότητες- ούτε οι καλές προθέσεις εκείνων που το προτείνουν ως λύση για την Π.Α. Στόχος ηταν να εξεταστούν μεσω συγκεκριμένων επιχειρημάτων τα σημεία εκείνα που, κατα προσωπική μου άποψη, καθιστούν μια τέτοια περίπτωση ανεδαφική. Υπό άλλα δεδομένα ίσως αυτό να μην φάνταζε τόσο απόλυτο, όμως τα οικονομικά μεγέθη ειναι αμείλικτα και όλοι μας οφείλουμε να προσαρμοστούμε σε αυτά.
Συμπερασματικά, τέτοιες επιλογές θα δημιουργούσαν πολλά περισσότερα προβλήματα απο οσα θα έλυναν. Συνεπώς, όλοι οι διαθέσιμοι πόροι της Πολεμικής Αεροπορίας θα πρέπει να στραφούν στην καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του υπάρχοντος υλικού με ταυτόχρονη προσπάθεια επαύξησης των δυνατοτήτων όλων των τύπων αεροσκαφών της (απ'οκτηση νέων όπλων και λοιπών μέσων, προγράμματα αναβάθμισης και ομοιογενειοποίησης οπου αυτό ειναι εφικτό, αύξηση της διαθεσιμότητας στα υψηλότερα δυνατά επίπεδα, εξασφάλιση της απρόσκοπτης ροής ανταλλακτικών και αναλώσιμων, ρεαλιστική εκπαίδευση του προσωπικού).

Η οποια προταση απόκτησης μεταχειρισμενων αεροσκαφων θα πρεπει να περιοριστει στους ήδη υπάρχοντες -ή παρομοιους των υπαρχοντων- τυπους (κυριως F-16C/D και, δευτερευοντως, Mirage 2000- 5/-9), με την προυποθεση οτι το υλικο αυτο θα βρισκεται σε καλη κατασταση και θα εχει αξιολογο υπολοιπο ωφελιμης ζωης. Οι ιδιες οι συνθηκες, δυστυχως, καθιστουν ασυμφορη και μη ρεαλιστικη οποιαδηποτε πιθανοτητα εισαγωγης καποιου «νεου» τυπου σε υπηρεσια.